Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 nói về những giải pháp chấn hưng văn hóa và xây dựng con người Việt Nam, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh việc nêu cao tinh thần tương thân tương ái, đoàn kết. Đó là truyền thống quý giá của dân tộc ta. Trong giai đoạn đất nước trải qua khó khăn, biến cố như chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh… tinh thần tương thân tương ái, sự đồng lòng của người dân Việt Nam được thể hiện đặc biệt rõ nét. Trong giai đoạn đất nước hòa bình phát triển, tinh thần đó được biểu hiện như thế nào? Đây cũng là câu hỏi được phần nào trả lời trong Góc nhìn văn hóa hôm nay (3/11).
Những người không quen biết nhưng được kết nổi bởi lòng tốt, tình yêu thương sẻ chia đã tạo nên một hành trình kỳ diệu của sự nhân ái. Càng ngày càng có nhiều mảnh đời được giúp đỡ nhờ sự kết nối của truyền thông, cộng đồng và sự góp sức của mạng xã hội. Đó là cô bé Tuệ Minh tặng tóc cho các bệnh nhân ung thư, hay câu chuyện của người cha từ chối mổ u não, nén đau để nuôi hơn 131 đứa trẻ cơ nhỡ… Nhờ mạng xã hội, câu chuyện kỳ diệu của họ được lan tỏa, cho thấy tinh thần tương thân tương ái dù ở thời kỳ nào vẫn là phẩm chất tốt đẹp của dân tộc
Sự lan tỏa của mạng xã hội giúp cộng đồng biết đến nhiều hơn về những số phận, hoàn cảnh khó khăn, cần được giúp đỡ. Tuy nhiên, từ đây cũng có những vấn đề này sinh, như các trang mạng xã hội được thành lập dưới danh nghĩa từ thiện để lừa đảo, chiếm đoạt tiền đóng góp. Số tiền các đối tượng chiếm đoạt lên tới hàng tỉ đồng. Chính vì vậy, nhiều người cho rằng nếu ngày xưa giúp đỡ nhau bằng cách cho đồng quà tấm bánh, lá rách ít đùm lá rách nhiều thì ngày nay, sự tương thân tương ái cần có một cách tiếp cận khác.
"Chúng ta xuất phát từ văn minh lúa nước, nghĩa là đời sống không cao nên tinh thần tương thân tương ái của người Việt là tinh thần của những người nghèo. Thế nhưng, giờ thì người có của giúp cho người không có của. Một cơn lũ vừa xảy ra ở Nghệ An, Hà Tĩnh thì ngay hôm sau đã có đoàn xe lên đường, nghĩa là thông tin rất nhanh. Tuy nhiên, mạng xã hội khiến người ta làm theo kiểu phong trào, đua nhau làm. Một làng bị lụt thì lập tức nhận được bao nhiêu tấn mì ăn liền, trong khi nước sạch, giày dép còn thiếu… Để lòng tương thân tương ái đạt kết quả bền vững, nó cần có những đầu tư về chiều sâu, được tổ chức tốt, tính toán kỹ lưỡng và khảo sát cẩn thận, để lòng tốt thực sự phát huy hiệu quả. Như vậy, tinh thần tương thân tương ái mới phù hợp với nhau cầu của ngày hôm nay", nhà báo Trần Hữu Việt – Trưởng ban Văn hóa văn nghệ, báo Nhân dân chia sẻ.
Nói về sự giúp đỡ, sẻ chia của cộng đồng với người có hoàn cảnh khó khăn, người ta nhắc tới 2 từ, đó là từ thiện và thiện nguyện. Từ thiện chỉ những việc tốt nhằm giúp đỡ người trong cảnh khổ. Thiện nguyện được hiểu theo nghĩa rộng hơn. Đó là hoạt động huy động nguồn lực xã hội để thúc đẩy đời sống tốt đẹp hơn. Với những gia đình khó khăn, thay vì cung cấp tiền để trang trải cuộc sống, người làm thiện nguyện hỗ trợ họ sinh kế lâu dài. Như vậy, sự tương thân tương ái cũng có cách thể hiện khác nhau, mang lại hiệu quả khác nhau. Với khả năng huy động nguồn lực to lớn từ cộng đồng để hỗ trợ người khó khăn, các hoạt động tương thân tương ái cũng cần được soi chiếu dưới ánh sáng của sự minh bạch, trách nhiệm giải trình. Có như vậy mới đảm bảo giúp đỡ đúng người, đúng việc, không gây lãng phí nguồn lực và thành ý tốt đẹp.
Trải qua hành trình mấy nghìn năm lịch sử, tinh thần tương thân tương ái luôn là truyền thống tốt đẹp giúp nhân dân ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách. Ngày nay, trong hệ giá trị quốc gia, đoàn kết, tương thân tương ái vẫn là yếu tố quan trọng, để giúp Việt Nam phát triển vững mạnh. Điều quan trọng là làm sao để phát huy giá trị đoàn kết, tương thân tương ái đúng lúc đúng chỗ, mang lại hiệu quả cho xã hội nói chung và từng số phận, cảnh đời nói riêng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!