Thời gian gần đây, À Lôi là một trong những cụm từ được cộng đồng mạng và người trẻ nhắc tới rất nhiều. À Lôi hay À Lôi nỏ là câu cảm thán đặc trưng của dân tộc Tày, có nghĩa là "Hả" và "Trời ơi". Cụm từ này được biết đến rộng rãi khi rapper Bùi Xuân Trường (Double 2T) biểu diễn ca khúc có tên À Lôi. Điểm đặc biệt trong những ca khúc của nam rapper này là sử dụng những chất liệu văn hóa Tây Bắc, từ âm nhạc, trang phục đến nhạc cụ.
"Là người sinh ra và lớn lên ở nơi có rất nhiều đồng bào dân tộc anh em cùng chung sống với nhau, tôi đã được tiếp thu những nét văn hóa từ nhỏ. Vì có khả năng sáng tác nên tôi quyết định đưa yếu tố văn hóa Tây Bắc vào âm nhạc. Tôi đã chắt lọc và đưa vào thể loại âm nhạc hiện đại hơn như Rap. Tôi rất vui vì mọi người yêu âm nhạc của mình", Bùi Xuân Trường chia sẻ.
Tây Bắc không chỉ là xứ sở hùng vĩ, hiểm trở và thơ mộng với những cánh rừng đại ngàn, ruộng bậc thang mà còn là một kho trầm tích văn hóa dân gian được hình thành, lưu giữ và phát triển từ ngàn đời nay. Với hơn 20 dân tộc cùng sinh sống như Thái, Mông, Mường, Dao…, cùng với đó là những sắc màu âm nhạc đa dạng, từ ngôn ngữ, âm nhạc, dân ca, ca dao, tục ngữ đến trang phục…, đó đều là những chất liệu dồi dào để các nghệ sĩ đưa vào tác phẩm của mình. Sự thành công của Double 2T không phải là trường hợp duy nhất thành công với các ca khúc mang âm hưởng Tây Bắc. Nhiều nghệ sĩ trẻ đã mang âm hưởng văn hóa dân tộc, trong đó văn hóa vùng núi Tây Bắc, vào các sản phẩm âm nhạc của mình, kết hợp cùng tư duy âm nhạc hiện đại.
Tuy nhiên, không phải sự kết hợp nào cũng thành công. Một số sản phẩm âm nhạc đã gây ra sự tranh cãi khi vượt quá ranh giới giữa phá cách và khuôn mẫu truyền thống. Một số tác phẩm lại biến tấu quá đà những yếu tố truyền thống, từ trang phục, bối cảnh đến chất liệu âm nhạc. Điều này cho thấy để có những sản phẩm âm nhạc thành công, nghệ sĩ phải có kiến thức, hiểu biết nhất định mới có thể tạo ra sự mới mẻ trên nền văn hóa Tây Bắc.
Sự ra đời của các sản phẩm âm nhạc đương đại được sáng tác trên nền chất liệu dân gian đã góp phần bảo tồn, gìn giữ những nét văn hóa đặc trưng của dân tộc, mang vẻ đẹp văn hóa các dân tộc Tây Bắc đến gần hơn với đông đảo công chúng. Để làm được điều này, người nghệ sĩ cần có sự đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng về đặc trưng văn hóa của từng tộc người, từng vùng đất, làm việc với tinh thần nghiêm túc tôn trọng giá trị truyền thống. Điều này sẽ giúp quá trình sáng tạo cái mới đúng hướng, tránh lệch lạc, phản cảm và những tranh cãi không đáng có, đồng thời giúp lan tỏa rộng rãi văn hóa dân tộc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!