Nhiều di sản có nguy cơ bị xâm phạm, các lễ hội dân gian bị biến tướng, nhiều nét văn hóa truyền thống bị mai một, các thiết chế văn hóa được xây dựng quy mô nhưng hoạt động cầm chừng. Những mảng màu tối trong bức tranh hoạt động văn hóa cơ sở một phần do hạn chế về trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ văn hóa tại các địa phương.
Chính vì vậy tại Hội nghị văn hóa toàn quốc tháng 11 năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo: "Sớm khắc phục tình trạng chắp vá, tuỳ tiện trong bố trí cán bộ làm công tác văn hoá, ở cả Trung ương và địa phương".
Hai năm vừa qua, đội ngũ cán bộ văn hóa cấp địa phương không ngừng được bổ sung. 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước đều bố trí cán bộ công chức chuyên trách Văn hóa - Xã hội. Mặc dù có những chuyển biến tích cực về mặt số lượng nhưng việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở vẫn đang là một thách thức.
Bất cập đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở
Tình trạng chắp vá, tùy tiện trong bố trí cán bộ làm công tác văn hóa hiện vẫn là 1 bài toán cần có giải pháp căn cơ, quyết liệt. Rõ ràng vẫn còn tình trạng cán bộ văn hóa phải kiêm nhiệm nhiều đầu việc hay bố trí cán bộ làm văn hóa chưa được đào tạo bài bản, thiếu kinh nghiệm về quản lý văn hóa.
Ngoài nguyên nhân khách quan do ảnh hưởng của quá trình sát nhập bộ máy hành chính, tinh giảm biên chế, sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực văn hóa thì nguyên nhân rất lớn là lãnh đạo một số địa phương chưa nhận thức đầy đủ và toàn diện về vai trò của các cán bộ văn hóa cơ sở.
Việc nâng cao chất lượng đội ngũ đang trông chờ rất nhiều vào công tác tác đào tạo tại các cơ sở đào tạo. Hiện việc đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa, nghệ thuật đang có các trường đại học, viện nghiên cứu trực thuộc Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch như Trường Đại học Văn hoá Hà Nội, Trường Đại học Văn hoá thành phố Hồ Chí Minh, Viện Văn hoá nghệ thuật Quốc gia Việt Nam. Tuy nhiên hầu hết các cơ sở này đều gặp khó về nguồn tuyển.
Theo Báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, năm 2022, tổng chỉ tiêu khối văn hóa, nghệ thuật là hơn 6300, nhưng tỷ lệ tuyển chỉ đạt 68%, Đối với khối ngành quản lý văn hóa hầu hết các trường đều khó tuyển chọn được các sinh viên xuất sắc. Cụ thể chất lượng đầu vào luôn thuộc nhóm các ngành có điểm tuyển sinh vừa phải. Sinh viên theo học có tỷ lệ lớn là những sinh viên không thi đỗ nguyện vọng 1 ở các trường khác. Tình trạng sinh viên bỏ học sau năm thứ nhất còn nhiều, ảnh hưởng đến chỉ tiêu và chất lượng đào tạo của nhà trường.
Bố trí, sắp xếp công việc đối với cán bộ làm công tác văn hóa tại cơ sở chưa hợp lý ; Chưa có cơ chế đặc thù thu hút nhân lực chất lượng cao. Đó là những rào cản, điểm nghẽn lớn khiến văn hóa chưa phát triển xứng tầm với tiềm năng và thế mạnh hiện có. Trong khi chờ đợi những giải pháp mang tính đột phá, trước mắt nhiều địa phương đang từng bước gỡ khó, trong đó trước tiên là xác định đúng về vai trò của đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở.
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở
Cán bộ giỏi thì phong trào mạnh. Trong bối cảnh chưa thể bố trí lại đội ngũ hiện có, tỉnh Hòa Bình đang nỗ lực tìm nhiều cách khác nhau để nâng cao chất lượng chuyên môn cho cán bộ văn hóa cơ sở. Song song với các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ chưa qua đào tạo, địa phương còn tăng cường tổ chức nhiều hơn các chương trình, nhiệm vụ tạo môi trường thực việc - thực học.
Kiện toàn đội ngũ cán bộ non trẻ không phải là chuyện một sớm, một chiều. Tiếp sức cho đội ngũ này, một số địa phương đang phát huy vai trò của các nghệ nhân, với vốn trải nghiệm văn hóa, nghệ thuật dồi dào sẽ lan tỏa đam mê và bồi đắp chuyên môn cho những người làm văn hóa cấp cơ sở.
Song song với nỗ lực của các cơ quan chức năng thì đòi hỏi bản thân người làm công tác văn hóa cũng cần tự nâng tầm của mình thông qua việc chủ động nâng cao trình độ, kiến thức. Không ai khác, chính các cán bộ có trình độ, phẩm chất tốt sẽ làm nên sức sống cho môi trường văn hóa ở từng bản làng, thôn xóm.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Cán bộ nào phong trào ấy", "Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém". Việc đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng đội ngũ cán bộ vừa hồng vừa chuyên, tận tâm tận lực sẽ là khâu then chốt để khơi thông mạch nguồn văn hóa, góp phần thực hiện thành công khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!