Trong một thời gian dài, các bảo tàng mới chỉ dừng lại ở nhiệm vụ lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa lịch sử, phục vụ công tác nghiên cứu mà chưa thực sự trở thành nơi học tập hay điểm đến hấp dẫn du khách. Trong khi đó, giáo dục được xem như là chức năng quan trọng của bảo tàng.
Tuy nhiên, gần đây nhiều bảo tàng đã có thay đổi về nội dung cách tương tác, mang lại những hoạt động trải nghiệm ý nghĩa cho trẻ em. Có bảo tàng đã có khu vực riêng cho trẻ em tương tác. Bảo tàng đã trở thành một lớp học hè lý thú.
Các định nghĩa về bảo tàng từ trước tới nay không bao giờ thiếu từ khóa giáo dục. Nhưng thời gian gần đây, có thêm một từ khác là trải nghiệm để làm rõ hơn phương pháp giáo dục của bảo tàng khác với trường học như thế nào. Những nỗ lực của các đơn vị bảo tàng đã được người dân bước đầu ghi nhận. Tuy nhiên, để bảo tàng phát huy hơn nữa khía cạnh giáo dục trải nghiệm thì cần có sự đầu tư nguồn lực bài bản.
“Có hai việc cần phải làm. Đó là ngành bảo tàng, ngành văn hóa cần phải đầu tư đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp về giáo dục di sản, hiện nay hầu hết đội ngũ này làm tay ngang, không được học về giáo dục di sản. Thứ hai là Nhà nước cần tăng cường đầu tư xây dựng các chương trình giáo dục tại bảo tàng, di tích và coi đó là cánh tay nối dài với các trường học. Có như vậy, chúng ta mới có chiến lược về đào tạo con người một cách bền vững”, TS Lê Thị Minh Lý - Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho biết.
Cùng với sự thay đổi tích cực của các bảo tàng, cộng đồng cũng ngày càng chủ động hơn. Nhiều phụ huynh, giáo viên đã cùng tổ chức các tour trải nghiệm, đóng góp ý tưởng để biến bảo tàng thành trường học một cách sinh động cuốn hút. Bảo tàng vừa để học vừa để chơi.
Xu hướng phát triển khoa học công nghệ đã khiến nhu cầu hưởng thụ văn hóa của công chúng ngày cao ở mọi lĩnh vực. Trưng bày bảo tàng cũng không nằm ngoài xu hướng này, khi cách trưng bày hiện vật và chú thích sơ sài không còn cuốn hút người xem.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!