Để có được kết quả này, ngoài việc đầu tư nghiêm túc về ý tưởng, áp dụng những đổi mới trong quy trình sản xuất, lãnh đạo Ban đã có những cơ chế nhằm tạo sự hứng khởi, giữ được nhiệt huyết và truyền lửa tới tất cả đội ngũ sản xuất, tạo động lực để tập thể vượt lên khó khăn, phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, hoàn thành xuất sắc những nhiệm vụ được giao.

Nhìn lại một năm vừa qua, Trưởng ban Đỗ Đức Hoàng cho rằng 2021 chính là năm thể hiện nỗ lực vượt khó cũng như sự chuyển đổi mạnh mẽ của Ban Thời sự. Dù nhiều thách thức nhưng với sự chỉ đạo sát sao, quan tâm thường xuyên của Lãnh đạo Đài, sự cố gắng, nỗ lực của đội ngũ sản xuất đã mang đến những kết quả tích cực, duy trì và giữ vững vị thế quan trọng của Ban Thời sự. 

Trong tương lai, Ban Thời sự quyết tâm đổi mới nội dung và hình thức thể hiện các bản tin, chương trình Thời sự, phấn đấu tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng chương trình, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khán giả.

- 2021 là năm mà đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống xã hội, cũng là một năm có nhiều sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng như Đại hội lần thứ XIII của Đảng; Bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Trong bối cảnh dịch bệnh thì đây là một vấn đề rất nan giải đối với cả báo chí nói chung, với truyền hình và đặc biệt là với Ban Thời sự.

Ở những năm trước, với những sự kiện lớn như vậy thì công tác chuẩn bị của chúng tôi đã rất chu đáo. Nhưng năm 2021 ở trong bối cảnh cực kỳ đặc biệt khi toàn xã hội đi lại đã khó, chưa kể là tác nghiệp hay việc tổ chức được các sự kiện lớn như thế. Thời điểm đó, việc tác nghiệp còn liên quan đến phòng, chống dịch và cũng là yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của anh em phóng viên, những người trực tiếp đi làm. 

Khi người dân cả nước ở trong nhà thì đội ngũ phóng viên vẫn phải ra ngoài làm việc như bình thường, giống với các lực lượng tuyến đầu khác như y tế, công an, quân đội. Tuy nhiên, tất cả những điều này cũng không chỉ là khó khăn của riêng Ban Thời sự mà là bối cảnh chung của toàn xã hội. Vậy thì, trong bối cảnh như thế, dù khó khăn như vậy nhưng người Việt Nam chúng ta lại luôn "cái khó ló cái khôn". Trong thời gian đại dịch, chúng tôi đã nghĩ ra nhiều thứ để làm và thay đổi.

- Sự thay đổi đó là ngay lập tức vì đại dịch tác động ngay đến hoạt động sản xuất của các anh em phóng viên. Phóng viên là phải ra hiện trường nhưng trong thời điểm giãn cách thì phóng viên đi hiện trường rất khó. Cách tác nghiệp của đội ngũ phóng viên cũng hoàn toàn khác. Chúng tôi tận dụng tối đa công nghệ truyền hình hiện đại bằng các hình thức dựa trên nền tảng số. Nhiều công cụ số thế giới đang áp dụng cũng được chúng tôi đưa vào.

Tổ chức sản xuất, liên hệ sản xuất và điều hành công việc đã được thay đổi hoàn toàn so với trước đây. Khán giả cũng có thể thấy, trong suốt khoảng thời gian đấy thì các bản tin Thời sự vẫn lên sóng không ngừng nghỉ và thậm chí cường độ công việc của chúng tôi còn nhiều hơn rất nhiều so với trước khi dịch bệnh. Không chỉ có các sự kiện chính trị diễn ra vào thời điểm đấy mà khi đó chúng tôi còn có cả nhiệm vụ tuyên truyền về tình hình chung của đất nước. Ở thời điểm dịch bệnh, ngoài báo giấy, báo điện tử thì truyền hình là một kênh thông tin đặc biệt quan trọng và cũng được mọi người rất quan tâm. Ngoài những bản tin thông thường, chúng tôi còn phải tăng cường những chuyên mục, bản tin, chương trình đặc biệt, dài hơi hơn và đa phần là đột xuất, không hề nằm trong kế hoạch. 

Trong tổ chức sản xuất, thay vì phân công sản xuất theo ngày, chúng tôi phân kíp theo tuần. Có rất nhiều bộ phận phải ăn nghỉ tại cơ quan để tránh tiếp xúc nhiều với bên ngoài. Anh em phóng viên khi đi tác nghiệp cũng phải về ở một chỗ riêng, hạn chế tiếp xúc tối đa với bộ phận đầu não. Trong thời điểm khó khăn nhất, thì khối lượng công việc của Ban Thời sự lại hoàn thành có thể nói là cao nhất.

Mong muốn cao nhất của chúng tôi là làm sao để tin tức không được đứt quãng mà phải là một dòng chảy liên tục. Càng dịch bệnh thì người dân lại càng muốn theo dõi thông tin mà thông tin không chỉ là ở địa phương mình mà còn là thông tin ở địa phương lân cận, trên toàn quốc. Những dòng thông tin đấy sẽ tác động rất lớn đến tâm lý, thậm chí là đến cách phòng, chống dịch của từng địa phương và từng cá nhân. Tôi nghĩ truyền thông nói chung và Đài Truyền hình Việt Nam nói riêng cũng đã đóng góp được một phần công sức vào công cuộc phòng chống dịch bệnh.

Với các sự kiện chính trị trọng đại của đất nước, chúng tôi cũng tăng cường các bản tin, chương trình để đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân cả nước. Đặc biệt, chưa bao giờ trong lịch sử, trong bối cảnh khó khăn như thế mà chúng tôi thực hiện được cầu truyền hình "Ngày hội bầu cử" với nhiều điểm cầu nhất từ trước đến nay, từ điểm cực Bắc ở dưới chân cột cờ Lũng Cú, Hà Giang, điểm cực Nam ở đất mũi Cà Mau đến đảo Trường Sa lớn. 

Đây cũng là lần đầu tiên người dân đảo Trường Sa lớn bầu cử cùng ngày với người dân cả nước. Để tổ chức được cầu truyền hình thành công là cả một sự nỗ lực và phối hợp rất chặt chẽ không chỉ của các đơn vị ở trong Đài Truyền hình Việt Nam, mà còn với các đơn vị ở ngoài, ở địa phương và các đơn vị chịu trách nhiệm ở cấp TW. Tôi cũng đánh giá đây là một trong những chương trình điểm nhấn trong sự kiện chính trị của năm 2021.

- Từ những chương trình như thế, chúng tôi có một mối liên hệ đặc biệt rộng khắp và hiệu quả với các đài phát thanh truyền hình ở địa phương. Trước kia, sự phối hợp cũng đã rất tốt nhưng lại chưa chặt chẽ và thường xuyên. Vì dịch bệnh, giãn cách mà anh em phóng viên ở Đài Truyền hình quốc gia không thể về địa phương tác nghiệp. Chính vì thế, chúng tôi đã có những cơ chế phối hợp chặt chẽ với các đài phát thanh truyền hình địa phương. Các đài phát thanh truyền hình địa phương giống như các cánh tay nối dài của Đài Truyền hình Việt Nam nói chung và Ban Thời sự nói riêng. Việc phối hợp này đảm bảo tính nhanh nhạy, kịp thời của tin tức sự kiện được đưa ngay đến với khán giả toàn quốc trên sóng của truyền hình Việt Nam.

Nhiều chương trình, phóng sự được thực hiện bởi phóng viên của đài phát thanh truyền hình địa phương và qua đấy thì chúng tôi thấy được trình độ ở các đài phát thanh truyền hình địa phương cũng rất tốt và ngày càng tiệm cận với chất lượng của Đài Truyền hình quốc gia. Sau hơn một năm, chúng tôi rất yên tâm nếu có những sự kiện đột xuất thì đài phát thanh truyền hình địa phương đáp ứng rất tốt. Và có một điều đáng mừng nữa là không chỉ ở các đài phát thanh truyền hình địa phương ở cấp tỉnh mà các đài phát thanh truyền hình ở cấp huyện cũng đều có những phóng viên tốt như vậy. Họ đã cung cấp rất nhiều chất liệu để chúng tôi hoàn thành được nhiệm vụ tuyên truyền, để những hình ảnh trên toàn quốc không vì dịch bệnh mà thiếu trên sóng của các bản tin thuộc Ban Thời sự, Đài truyền hình Việt Nam mà thậm chí còn nhiều hơn. Tôi cho rằng đấy là một thành công rất lớn của năm 2021.

­- Đối với phóng viên thường trú nước ngoài thì khó khăn còn hơn vạn lần. Đây là đại dịch trên toàn thế giới, không có quốc gia nào là ngoại lệ và đặc biệt là những quốc gia có phóng viên của truyền hình Việt Nam thường trú thì thì dịch bệnh còn bùng nổ và nặng nhất thế giới như Mỹ, Anh, Trung Quốc, Nga, Châu Âu. Nhưng trong bối cảnh đấy thì anh em phóng viên thường trú cũng bằng sáng kiến, nỗ lực và đặc biệt là sự yêu nghề của mình đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Chúng tôi có nói vui với nhau có những nơi người ta ở trong nhà chống dịch mà vẫn mắc COVID-19 nhưng không hiểu sao phóng viên truyền hình Việt Nam hoạt động ở khắp nơi thì lại không bị. Đây có lẽ cũng là một may mắn, nhưng cũng để thấy là anh em không ngại khó khăn, mặc dù điều kiện không phải là quá tốt và nhiều khi cũng không phải có quá nhiều người hỗ trợ nhưng vẫn lăn lộn và tìm cách làm sao đáp ứng tốt nhất yêu cầu thông tin. Thay vì đi trực tiếp thì đa phần các phóng viên cũng sử dụng công nghệ để sản xuất và quan trọng nhất là dù như thế nào thông tin vẫn không ngừng nghỉ và gần như anh em không có một sự từ chối nào vì lý do dịch bệnh mà không đi sản xuất.  

Đến thời điểm này thì mọi việc cũng đã vượt qua được hết và có cả anh em ở thời điểm cao điểm của dịch cũng mắc COVID-19 và bị ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, nhưng rồi cũng đã vượt qua được thì tôi nghĩ là đấy cũng là một điều vô cùng may mắn.

- Một trong những điều mà khán giả nhìn thấy rất rõ từ năm 2021 trên sóng VTV1 là sự xuất hiện trở lại của những chương trình toạ đàm có tính chuyên sâu với thời lượng khoảng 40 phút. Toạ đàm là một thể loại rất quan trọng ở trên truyền hình, từng được sử dụng rất nhiều nhưng lâu nay chúng ta quên bẵng đi không áp dụng. Lý do là vì cách thể hiện của chúng ta bị cũ, khiến chương trình kém hấp dẫn và đặt trong thời đại công nghệ thông tin như bây giờ thì khán giả không chịu khó và cũng không có thời gian để ngồi xem.

Nhưng chương trình truyền hình mà cần phải phân tích, mổ xẻ những vấn đề lớn thì lại không thể không dài được. Chúng tôi đứng trước hai thách thức một là vẫn phải có những chương trình trọng điểm, dài đủ thời gian, đủ khách mời để ngồi phân tích nhiều mặt của một vấn đề nhưng mà lại phải vừa hấp dẫn. Để đáp ứng được điều đó, chúng tôi buộc phải thay đổi cách thể hiện. Chúng tôi thay đổi kết cấu trường quay, cách phỏng vấn, chất lượng nội dung phóng sự minh hoạ được tăng lên và sử dụng nhiều con số, hình ảnh đồ họa. Tất cả những điều đấy tạo nên sức hấp dẫn và quan trọng hơn nữa chúng tôi cũng phải chọn người dẫn chương trình có chiều sâu, tư duy sắc sảo để tạo ra những xung đột giữa khách mời với nhau, giữa người dẫn với khách mời để có tính đối kháng mang tính xây dựng, để mổ xẻ và phân tích tìm ra vấn đề.

Nếu trình độ của những người dẫn chương trình hạn chế, chỉ đơn thuần là đọc kịch bản và đưa ra những câu hỏi có sẵn thì sẽ làm cho mọi thứ rất kém hấp dẫn. Khán giả càng ngày càng đòi hỏi cao hơn và dòng thông tin tiếp cận của họ rất đa dạng, không chỉ đơn lẻ như ngày xưa. Bây giờ xem khán giả cũng biết nhận xét, họ cũng đưa ra câu hỏi rất xác đáng. Ngoài những chương trình tọa đàm thì trong các bản tin Thời sự chúng tôi cũng có những phóng sự chuyên sâu. Mặc dù bản tin Thời sự có thời lượng rất ngắn nhưng chúng tôi luôn luôn duy trì đều đặn, liên tục. Đặc biệt là bản tin Thời sự 19h, chúng tôi có những focus – điểm nhấn, để dành thời lượng làm sâu hơn, làm rõ hơn về một vấn đề, tạo ra một hiệu ứng xã hội và hiệu ứng thông tin rất tốt.

- Đây là năm thứ 3 chúng tôi thực hiện chương trình này. Đối diện là chương trình trọng tâm của Ban Thời sự, mang tính chiến đấu cao và có sự tác động mạnh đến mọi tầng lớp xã hội. Đối với một chương trình khó như thế thì việc đầu tiên chúng tôi phải tính toán về mặt nhân sự. Có một điều rất đáng mừng là những anh em thực hiện đa phần là những người rất trẻ. Họ có lý tưởng, đam mê, không ngại khó, ngại khổ, luôn luôn trăn trở suy nghĩ để tìm ra cách thể hiện tốt nhất. Với Đối diện, vấn đề khó nhất là về mặt thể hiện khi phải chọn dùng hình ảnh gì, sử dụng những phỏng vấn nào, phải đi phỏng vấn ai rồi phản bác ai, đấu tranh với ai, đối tượng nào và sử dụng hình ảnh của các đối tượng này như thế nào.

Chương trình cũng được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo Đài và lãnh đạo Ban. Chúng tôi đầu tư công sức cho chương trình rất nhiều, mặc dù một tháng một số nhưng cường độ làm việc là liên tục với các cuộc họp dày đặc để lên ý tưởng, làm phóng sự, viết lời bình. Chương trình chỉ khoảng 40 phút nhưng đó là sự đóng góp của rất nhiều người. Ê-kíp sản xuất cũng phải đọc rất nhiều, phải nghiên cứu các loại văn bản khác nhau.

Tính đến thời điểm này thì tôi cảm thấy Đối diện đã thành công nhưng chúng tôi cũng rất trăn trở là sự thành công đấy không thể giậm chân tại chỗ. Chúng tôi cố gắng phải tiếp nối thành công, nếu giậm chân tại chỗ thì khán giả sẽ tự động rời bỏ chương trình. Một món ăn có ngon đến mấy nhưng không thay đổi khẩu vị, không làm cho tinh hơn, đặc sắc hơn thì khán giả cũng sẽ quay lưng lại. 

Đấy là một thách thức và chúng tôi thì đang có những tính toán để làm sao chương trình vẫn trên một nền tảng như thế nhưng tính chiến đấu cao hơn nữa và phải sắc sảo hơn nữa. Có thể chúng tôi không chọn một chủ đề chính để phản bác mà sẽ chọn những đánh giá, luận điểm không đúng từ phía những người không có thái độ tích cực với Đảng, với chế độ và thậm chí là thế lực thù địch để chúng tôi phản bác. Mỗi lần phản bác chúng tôi cũng phải dựa trên những căn cứ, tình tiết có thật, sự việc cụ thể và chỉ có những ví dụ cụ thể thì mới thuyết phục được người xem.

- Trong các bản tin Thời sự thì mảng nội dung liên quan đến dân sinh sẽ được đặc biệt chú trọng từ thời điểm này. Những gì người dân quan tâm nhất sẽ chiếm thời lượng nhiều nhất trong các bản tin của Thời sự. Để có những chất liệu như thế thì chúng tôi yêu cầu chất lượng phóng viên ngày càng tốt hơn và quan điểm của tôi là bản tin Thời sự không chỉ do Ban Thời sự sản xuất mà còn phải là nơi hội tụ những tinh hoa, sản phẩm tốt nhất của các đầu mối làm tin tức của Đài Truyền hình Việt Nam như Trung tâm sản xuất phát triển nội dung số, Ban truyền hình đối ngoại, Ban truyền hình tiếng dân tộc hay Trung tâm truyền hình Việt Nam tại khu vực miền Trung Tây Nguyên, Nam Bộ. Chúng tôi đã thực hiện và khán giả có thể thấy tính vùng miền ở trong bản tin Thời sự, đặc biệt là bản tin Thời sự 19h được tăng lên rõ rệt. Các chất liệu được phát sóng trong bản tin Thời sự 19h là sự tổng hợp của rất nhiều các đơn vị đóng góp, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của bản tin Thời sự và đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới của chúng tôi.

- Độ tuổi trung bình cao là vấn đề của toàn Đài, không riêng gì của Ban Thời sự. Câu chuyện bây giờ là làm thế nào để khuyến khích những người làm được việc, kể cả lớn tuổi họ vẫn lao vào công việc thì trong điều hành công việc, chúng tôi động viên, khuyến khích là nhiều nhưng một phần đặc biệt quan trọng nữa đấy là cơ chế chi trả định mức. Chúng tôi có những cơ chế chi trả định mức cho những phóng viên xuất sắc, chênh lệch so với phóng viên bình thường là rất cao, ngay cả ở những đợt thưởng. 

Một điều khuyến khích nữa là chúng tôi luôn luôn có những cách để họ cảm thấy họ được tôn vinh và xứng đáng. Nhưng xét cho cùng, phóng viên làm thời sự thì có đặc thù, nghĩa là tuổi tác nhiều khi không ảnh hưởng đến bầu nhiệt huyết của họ. Có những người còn rất trẻ, nhưng tính năng động và nhiệt huyết không bằng những anh chị phóng viên. Ở Ban Thời sự, có rất nhiều người đến tuổi về hưu nhưng vẫn là một phóng viên năng nổ, cường độ làm việc hơn rất nhiều các bạn trẻ. Có nữ phóng viên hai năm nữa về hưu, nhưng đến thời điểm này tháng nào cũng vượt 200% khối lượng công việc và không ngần ngại lao vào những nơi gian khổ nhất.

Ở Ban Thời sự khá đặc thù khi muốn làm thời sự thì bạn phải yêu nghề, khi không yêu nghề thì bạn có rất nhiều lý do để từ chối công việc khó và chối bỏ những công việc nặng nhọc. Đấy là những gì mà chúng tôi sẽ phải nhìn nhận và phải có bộ công cụ đánh giá để làm sao để những người thực sự nhiệt huyết họ cảm thấy được tôn trọng và xứng đáng. Còn những người không tâm huyết với guồng máy của thời sự, họ sẽ cảm thấy không theo kịp và tự tính cách chọn công việc phù hợp khác.

- Hiện tại, ở Ban Thời sự, tất cả các phóng viên, BTV trẻ đều đảm đương những chương trình quan trọng nhất, khó nhất. Chúng tôi trao quyền tối đa cho các phóng viên trẻ là người dẫn hoặc là người tổ chức sản xuất các chuyên mục thời sự. Các phóng viên sẽ chủ động tìm hiểu đề tài, tổ chức sản xuất, và chỉ cần trao đổi với lãnh đạo lần cuối trước khi lên sóng. Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng họ và thực sự đây là những phóng viên đủ trình độ và đủ bản lĩnh chính trị để có thể làm được những việc khó và những chuyên mục khó.

Tôi nghĩ rằng là họ sẽ là một đội ngũ rất tốt để kế cận thế hệ đàn anh đàn chị của Ban Thời sự, trở thành nòng cốt để đào tạo những lớp phóng viên trẻ tiếp theo. Chúng tôi trao quyền cho những phóng viên giỏi, những biên tập giỏi có quyền quyết định và xử lý công việc. Tôi nghĩ cách trao quyền đấy cũng sẽ giúp các thế hệ phóng viên trẻ phát huy được thế mạnh của mình.

- Ban Thời sự có đường dây nóng, có chuyên mục "Alo chào buổi sáng" là một kênh thông tin rất tốt để chúng tôi tiếp nhận ý kiến, tương tác trực tiếp với người dân. Trong kênh thông tin đấy thì chúng tôi tiếp nhận cả những vấn đề tiêu cực và tích cực, là nguồn đề tài quan trọng để chúng tôi phát triển thêm ở các bản tin khác. 

Nhưng như tôi cũng đã nói, chúng tôi quan điểm bản tin Thời sự không phải là của riêng Ban Thời sự mà là đóng góp của tất cả đầu mối tin tức. Mỗi đầu mối tin tức lại có cách tiếp cận dân sinh của mình và đấy cũng là nguồn thông tin rất tốt để Ban Thời sự có cơ hội để lựa chọn những chất liệu được người dân quan tâm và đặc biệt là ở mọi tầng lớp người dân, mọi đối tượng khán giả và mọi vùng miền.

-  Định hướng lớn nhất của chúng tôi đó chính là muốn khán giả xem thì chương trình phải tốt lên và nếu đã tốt rồi thì phải tốt hơn nữa. Điều khó nhất là chúng ta không bao giờ được phép thỏa mãn về những gì chúng ta làm được. Vẫn biết rằng như thế sẽ tạo ra một sức ép rất lớn đối với đội ngũ cán bộ, anh chị em phóng viên nhưng chúng ta phải chấp nhận và luôn luôn phải tiến lên. Ở góc độ lãnh đạo thì chúng tôi cố gắng suy nghĩ làm sao tạo được một cơ chế để anh em không chán nghề, luôn luôn có động lực. 

Động lực không chỉ là ở khán giả mà động lực còn được ghi nhận từ phía những người trực tiếp lãnh đạo và động lực đấy sẽ gồm hai điều kiện cần, thứ nhất là khích lệ tinh thần và thứ hai là vật chất. Với một cách đi, một hướng đi như thế nếu làm được thì sẽ phát huy được tối đa nguồn lực, chất xám và nhiệt huyết trong đội ngũ phóng viên Ban Thời sự và trong cả đội ngũ tin tức của đài truyền hình.

Xin cảm ơn anh về cuộc phỏng vấn!

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!