Đầu tháng 10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra "Lời kêu gọi chống nạn thất học". Lời dặn dò đau đáu "Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu" của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhanh chóng thấm sâu vào tâm trí của mọi người dân, làm thức dậy lòng tự tôn dân tộc, viết nên kỳ tích về hiếu học và tinh thần vượt khó học tập của người Việt.

Đảng ta luôn coi trọng vai trò tiên phong, nòng cốt của trí thức, nhà khoa học trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước. Điều đó đã được thể hiện rõ nét trong các nghị quyết, văn kiện của Đảng qua các kỳ Đại hội. Đội ngũ trí thức, nhà khoa học không chỉ là "đầu tàu" trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học, mà còn là lực lượng nòng cốt trong việc hoạch định chiến lược, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước.

Hoạt cảnh "Thuở ấy học chữ" mở đầu chương trình.

Gala Ánh sáng tri thức lần thứ nhất do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp cùng Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức, với sự đồng hành của Công ty Cổ phần chuỗi thực thẩm TH. Chương trình được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 vào tối 04/1/2025. Với 3 chương, chương trình đã tôn vinh những nhà khoa học - nguồn lực đặc biệt trong phát triển kinh tế tri thức, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế.

Đến dự chương trình có đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; đồng chí Phan Diễn, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thường trực Ban Bí thư; đồng chí Nguyễn Thị Doan, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng , nguyên Phó Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam; đồng chí Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Nguyễn Thanh Lâm, Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn tìm kiếm và trọng dụng đội ngũ trí thức, mời gọi, khuyến khích họ mang đức, mang tài phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Di sản của lực lượng trí thức, nhà khoa học không chỉ nằm ở những thành tựu, những đóng góp cụ thể, mà còn ở tinh thần dấn thân vì khoa học, tinh thần cống hiến hết mình vì sự phát triển của đất nước.

Thông qua phóng sự, chương I của Gala Ánh sáng tri thức đã mang tới câu chuyện của những trí thức Việt ở nước ngoài về Việt Nam và đặt nền móng cho nhiều ngành khoa học của Việt Nam. Lựa chọn về Việt Nam - từ bỏ muôn vàn lời mời hấp dẫn, cuộc sống ổn định - về với đất nước còn đang gian khó, chiến tranh - sự trở về của họ có ý nghĩa với cả dân tộc Việt Nam khi đó.

Đặc biệt, trên sân khấu Gala Ánh sáng tri thức có sự xuất hiện của 3 đại diện là những gương mặt ở nhiều lĩnh vực. Họ đã kế thừa, tiếp nối từ tấm gương của cha anh để phụng sự Tổ quốc.

PGS.TS Đào Việt Hằng, giảng viên bộ môn Nội tổng hợp, trường ĐH Y Hà Nội; Giám đốc Trung tâm Nội soi, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội chia sẻ: "Câu chuyện về GS. Đặng Văn Chung, GS. Đặng Văn Ngữ là cảm hứng bất tận của tất cả thế hệ học trò ngành y. Chúng tôi tự hào được nối tiếp con đường của thầy".

Đại tá, TS. Ngô Minh Dũng - Chuyên viên cấp cao Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an chia sẻ: "Câu chuyện về lòng dũng cảm của Viện sĩ Trần Đại Nghĩa đã đi theo tôi suốt cuộc đời. Không chỉ là một nhà khoa học đam mê nghiên cứu, câu chuyện một mình ông thử vũ khí để nhận rủi ro về mình đã lay động tôi, khiến tôi quyết tâm đi vào ngành lực lượng vũ trang".

TS Ngô Thị Thúy Hường cùng cộng sự tại trường Đại học Phenikaa vừa được trao giải King of Thailand Awards (Nhà vua Thái Lan) cho công trình công nghệ xử lý thực vật bằng cỏ Vetiver để giảm thiểu dioxin trong đất bị ô nhiễm.

Tiếp đó, Gala Ánh sáng tri thức đưa khán giả gặp gỡ với hai nhà khoa học không chỉ chuyên tâm nghiên cứu, mà còn truyền thụ kiến thức, truyền niềm đam mê với nghiên cứu khoa học cho các sinh viên. Đó là PGS.TS. Tạ Hải Tùng - Hiệu trưởng trường CNTT&TT, Đại học Bách Khoa Hà Nội và PGS.TS Trương Thanh Hương - Giảng viên cao cấp Đại học Y Hà Nội.

PGS.TS. Tạ Hải Tùng và PGS.TS Trương Thanh Hương chia sẻ trong chương trình.

Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, nhận thức rõ tầm quan trọng và vai trò của đội ngũ trí thức đối với phát triển kinh tế - xã hội, Trong các giai đoạn Cách mạng, Đảng, Nhà nước ta luôn đề cao vai trò của trí thức, coi trí thức mạch nguồn cho sự trường tồn của đất nước. Có thể khẳng định, thành tựu vĩ đại đạt được của đất nước sau 40 năm đổi mới có đóng góp đặc biệt quan trọng của đội ngũ trí thức, từ việc tham mưu mở đường cho đổi mới tư duy, từng bước hội nhập vào nền kinh tế quốc tế, tạo nên những thành tựu vang danh thế giới.

Ở chương II, Gala Ánh sáng tri thức mang tới câu chuyện về những con người làm rạng danh hai tiếng Việt Nam, những nhà khoa học đau đáu được cống hiến vì sự phát triển của Việt Nam. Điểm chung của họ là tinh thần dân tộc, lòng yêu nước vốn thấm sâu và khát khao đem hai tiếng Việt Nam rạng danh thế giới. Các nhân vật đại diện cho các lĩnh vực ứng dụng vào đời sống, góp phần trực tiếp thay đổi mọi mặt trong cuộc sống người dân.

Đó là câu chuyện phát triển giống lúa ST vang danh thế giới của kỹ sư Hồ Quang Cua. Ông sinh ra và lớn lên ở Sóc Trăng. Sau khi tốt nghiệp kỹ sư nông nghiệp, ông bắt đầu nghiên cứu và lai tạo giống lúa miệt mài hơn 40 năm.

Kỹ sư nông nghiệp Hồ Quang Cua.

Không chỉ ở lĩnh vực nông nghiệp, ở lĩnh vực công nghiệp, Việt Nam cũng khiến nhiều nước phải ngả mũ thán phục khi gia nhập vào một trong số ít nước trên thế giới tự chế tạo được giàn khoan tự nâng.

Trong lĩnh vực y tế, Việt Nam cũng đạt nhiều bước tiến. Ngày 30/4/1998, em bé đầu tiên ra đời bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm tại Việt Nam. Người đầu tiên mang kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm về ứng dụng tại Việt Nam là AHLĐ. GS. BS. Nguyễn Thị Ngọc Phượng.

Đó chỉ là 3 trong nhiều lát cắt là minh chứng cho việc chỉ có khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo mới là con đường giúp chúng ta bắt kịp, tiến cùng, bứt phá, trong đó đội ngũ trí thức đóng vai trò trung tâm để mang những sản phẩm công nghệ của Việt Nam ghi đậm dấu ấn trên bản đồ thế giới và khẳng định vị thế của riêng mình.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định rõ, đội ngũ trí thức đóng vị trí, vai trò là trung tâm, hạt nhân của sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì thế, phải "Xây dựng đội ngũ trí thức ngày càng lớn mạnh, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo".

Đại hội chỉ rõ, tiếp tục vận dụng quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đội ngũ trí thức và nhằm phát huy cao nhất mọi nguồn lực sáng tạo của họ vào sự phát triển bền vững, thịnh vượng và hạnh phúc của đất nước.

Trong bối cảnh đất nước đang trên đà phát triển mạnh mẽ, khát vọng hạnh phúc đã trở thành một mục tiêu quan trọng, được xác định trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng. Hạnh phúc không chỉ là ước mơ của mỗi cá nhân, mà còn là khát vọng chung của toàn xã hội, là tiêu chí đánh giá sự phát triển bền vững của đất nước.

Gala Ánh sáng tri thức mang tới câu chuyện của Anh hùng lao động Thái Hương với vai trò nhà sáng lập, Chủ tịch Hội đồng chiến lược Tập đoàn đã hoạch định tầm nhìn sứ mệnh cho Tập đoàn TH, 15 năm, kiên trì với sứ mệnh "Vì tầm vóc Việt", với khát khao góp phần nâng cao tầm vóc, thể lực và trí lực người Việt, đơn vị đã áp dụng "tinh hoa tri thức" của thế giới trong lĩnh vực dinh dưỡng, thực phẩm.

Trên sân khấu Gala Ánh sáng tri thức có xuất hiện biểu tượng của chương trình là "cây tri thức" đã rực sáng thay cho lời nhắn: từ truyền thống hiếu học, trọng người tài - những thế hệ cha ông đã làm nên cội rễ bền chắc, là nền tảng cho nhiều lĩnh vực khoa học phát triển - sẽ được tiếp nối - kế thừa bởi đội ngũ trí thức để tạo nên mạch nguồn thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước.

Biểu tượng "cây tri thức" trong chương trình.

Các đại biểu ấn tượng với những câu chuyện đầy sức lan toả trong chương trình.

Phát biểu tại chương trình, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định, Gala Ánh sáng tri thức nhằm tuyên truyền, lan tỏa giá trị tri thức, trí tuệ Việt Nam, tôn vinh đội ngũ trí thức, nhà khoa học có nhiều đóng góp xuất sắc cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa đánh giá, những câu chuyện trong chương trình cùng những nhân vật trong 52 số chương trình Ánh sáng tri thức được phát sóng trên sóng Đài Truyền hình Việt Nam trong năm qua thực sự là những tấm gương sáng về tinh thần dấn thân, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn để chinh phục đỉnh cao của khoa học, khát vọng cống hiến, hết mình vì đất nước, vì nhân dân.

Những thay đổi nhanh chóng trên quy mô toàn cầu về nhiều phương diện, tác động trực tiếp đối với tăng trưởng kinh tế, phát triển nhanh chóng trí tuệ nhân loại và văn minh toàn cầu, trong đó vai trò của đội ngũ trí thức, nhà khoa học có tầm quan trọng đặc biệt. Cùng vươn mình hội nhập, các sản phẩm made in Việt Nam chứng minh được chất lượng và vị thế của riêng mình, làm nên bản sắc Việt Nam giữa cạnh tranh khốc liệt của thế giới.

Đặc biệt trong Gala Ánh sáng tri thức, vinh danh và tri ân những nhà trí thức, nhà khoa học có đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

Song hành với sự phát triển của đất nước, đội ngũ trí thức trở thành ngọn hải đăng, là điểm tựa vững chắc đưa Việt Nam hội nhập thế giới và tiếp nối truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam. Tập hợp, đoàn kết phát huy sức mạnh tập thể sẽ làm nên những kỳ tích mới trong thời đại mới.

Sự phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới. Đất nước ta đang đứng trước yêu cầu cần có chủ trương, quyết sách mạnh mẽ, mang tính chiến lược và cách mạng để tạo xung lực mới, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, để đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới. Với trí tuệ, sức sáng tạo và tinh thần trách nhiệm cao, đội ngũ trí thức, nhà khoa học Việt Nam sẽ tiếp tục có những cống hiến to lớn đối với sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!