Đạo diễn Ninh Quang Trường tại buổi ghi hình cho chương trình Ngày trở về năm 2022. (Ảnh: N.A)
Năm ngoái thấy Ninh Quang Trường xuất hiện trong 3 - 4 chương trình Tết của VTV trong vai trò người dàn dựng các tiết mục nghệ thuật. Việc nhiều chương trình mời mình là từ việc bạn làm ở Hoà ca hay các tiết mục đại cảnh trong các chương trình bạn đã thực hiện trước đó?
- Sau một thời gian khá dài mình làm các công việc liên quan đến nghệ thuật biểu diễn, dàn dựng... thì mọi người cũng biết đến và muốn mình tham gia cùng với ê-kíp. Có nhiều lý do để họ mời, thứ nhất là muốn thêm người có chuyên môn để chương trình cải thiện chất lượng và mọi người ngồi cùng nhau từ rất sớm, từ khi có ý tưởng ban đầu chứ không như ngày trước, tới sát giờ biểu diễn mới đặt bài. Bây giờ, mọi người muốn mình tham gia sâu hơn vào quá trình làm nội dung. Vì mình cũng là BTV và producer nên có thể đóng góp với mọi người về tổng thể nội dung chương trình.
Nghĩa là mình đã là một trong những mảnh ghép của chương trình từ khi lên ý tưởng?
- Đúng rồi. Ê-kíp làm chương trình sẽ nói với mình về nội dung họ định làm, rằng với nội dung như vậy thì phần nghệ thuật nên là như thế nào? Mình đưa ra cho mọi người những giải pháp, lựa chọn làm sao cho tổng thể chương trình tốt nhất. Chứ theo cách làm trước đây thì sắp đến ngày ghi hình, mọi người sẽ chọn những bài mà theo góc nhìn của ê-kíp là nó hợp với nội dung chương trình thôi. Nhưng thực ra cách đặt hàng như thế sẽ dẫn đến việc những bài đó rất đơn điệu. Lúc đó, đạo diễn dàn dựng hay biên đạo múa chỉ là người nhận đơn hàng thôi chứ không hiểu tiết mục đó nó nằm trong mạch chương trình như thế nào, nó đang gánh nội dung của phần trước hay đỡ nội dung của phần sau?
Nói như Trường thì có thể hiểu khi đó các tiết mục là một phần nghệ thuật độc lập, riêng lẻ? Còn bây giờ, nó sẽ xuyên suốt và là một mảnh của tổng thể theo đúng nghĩa?
- Đúng vậy. Bây giờ các tiết mục nghệ thuật sẽ xuyên suốt và sẽ chia được ra các nhiệm vụ khác nhau của mỗi phần trong chương trình đó. Tiết mục nào sẽ chịu trách nhiệm về phần rực rỡ hoành tráng, tiết mục nào sẽ phụ trách về phần sâu sắc, lắng đọng và tiết mục nào sẽ chịu trách nhiệm về phần chủ đề để cho cả một chương trình về tổng thể có màu sắc riêng và mỗi tiết mục vẫn có nét riêng.
Mình sẽ phân phối được các phần thật phù hợp.
Bạn có thể nói cụ thể về công việc của mình?
- Công việc của mình phải bám rất sát với đạo diễn, đạo diễn âm nhạc để cùng nhau đưa ra một giải pháp. Bài nào sẽ gánh về nội dung, lúc nào cần thư giãn, lúc nào cần căng thẳng... hay trong chương trình có những lúc phải đạt đến kịch tính thì đó sẽ là lúc nào? Trong một mạch chương trình mình phải cho khán giả thấy một cái mạch nhịp điệu rõ ràng.
Mình và mọi người phải trao đổi với nhau để nội dung của cả chương trình được xuyên suốt.
Mọi người bắt đầu nghĩ đến cái tên Ninh Quang Trường cho những chương trình Tết bắt đầu từ năm nào?
- Khoảng 2-3 năm nay. Ban đầu chỉ là ở những chương trình lớn, quy mô thôi. Những chương trình đó là mình vào và chia sẻ công việc với mọi người, kiểu giảm tải cho mọi người (Cười). Nhưng trong 2 năm trở lại đây thì mình không còn là phương án giải quyết sự quá tải cho mọi người nữa mà là người tư duy cùng, chia sẻ và đóng góp ý tưởng nữa. Nên mình cũng sẽ cùng cả ê-kíp mất cả năm trời để tìm kiếm các chất liệu phù hợp với chương trình - về biểu diễn, dàn dựng hay các xu hướng của năm đấy. Hay các thủ pháp mình sử dụng trong chương trình ra sao.
Chương trình Tết khác gì so với các chương trình bình thường của mình?
- Chương trình Tết có một cái rất khác đó là nội dung. Nội dung thì khán giả xem tất cả các chương trình Tết đều thấy nó giông giống nhau. Nó đều là mùa xuân và đều là chúc Tết. Năm mới thì sẽ là nói chuyện vui, là cái được cái mất và hướng đến tương lai.... Mô tuýp nó gần như không khác biệt. Nên mình vừa phải cố làm khác mà vừa vẫn phải giữ được cái đặc biệt của ngày Tết.
Như thế có làm khó cho mình khi sáng tạo không hay là dễ hơn? Nội dung chỉ thế thì mình cứ thế "bê" vào thôi?
- Thực ra như thế lại rất khó sáng tạo bởi vì mình phải khác chính mình và mình phải khác mọi người và mình cũng phải khác giữa các chương trình với nhau nữa. Bởi vì khi mình có cơ hội tham gia vào nhiều ê-kíp thì chính mình là người dàn xếp là chương trình nào nên chọn bài gì và dựng như thế nào để nó không trùng nhau. Bởi nếu để các ê-kíp độc lập nhau làm thì sẽ bị trùng nhau rất nhiều. Đôi khi còn là dẫm chân nhau vì mọi người cùng nghĩ đến bài đấy, cùng nghĩ đến sự kiện đấy và cùng nghĩ đến thủ pháp đấy khi dựng chương trình Tết. Vì nó chỉ có bấy nhiêu đó thôi nên vô tình lại thành giống nhau.
Nên khi mình có mặt ở các ê-kíp khác nhau thì mình có thể dàn xếp được, phân phối được các mảng miếng... thì sẽ khác nhau, tạo được sự khác biệt.
Nói về việc chuyển sang làm dàn dựng các tiết mục của bạn đi. Nó có phải là một sở thích không?
- Nó là một sở thích cứ đến thời điểm đó là nó trỗi dậy thôi (cười), chứ nó không phải là công việc chính. Vì nếu coi nó là việc chính thì mình sẽ phải chuyển hẳn sang một ngạch khác thì mới theo được nghề đấy.
Vậy việc Trường chọn làm theo tính thời vụ như thế có ảnh hưởng đến việc mình được trau dồi chuyên môn ở lĩnh vực đó không?
- Thực ra thì không. Nó còn cho mình nhiều thời gian hơn. Thực ra việc mình làm công tác dàn dựng này giống như tri ân VTV.
"Cả năm mình đã làm công việc chuyên môn rồi thì cuối năm, với khả năng của mình trong lĩnh vực dàn dựng, mình sẽ hỗ trợ được cho các anh chị em ở các đơn vị. Nó xuất phát từ cái tâm nguyện đó nhiều hơn".
Thường những đề bài rất khó mọi người mới gọi đến mình. Nên mình không nỡ từ chối. Nó khó trăm bề - thời gian rất gấp, quy mô thì rất lớn và cồng kềnh và về chi phí thì rất ít (Cười).
Bây giờ nói về chương trình bạn vừa hoàn thành đi - 12 Con giáp Xuân Quý Mão. Mình thấy chương trình năm nay có vẻ rất tưng bừng?
- Năm nay chương trình quy mô và hoành tráng hơn rất nhiều so với những năm trước mà mình làm với 12 Con giáp. Quy mô hơn, hoành tráng hơn nhưng trường quay thì bé hơn và thời gian ghi hình thì gấp hơn. Và đấy là một bài toán siêu khó để giải quyết. Ngoài ra, năm nay thời gian từ Tết Dương lịch đến Tết Nguyên đán quá ngắn nên thời gian ghi hình cho 12 Con giáp chỉ có 2 ngày - kể cả thời gian lắp sân khấu.
Với một khối lượng công việc gần như là không tưởng - như mọi người nói - trong một diễn biến như vậy với một yêu cầu cồng kềnh như vậy. Nên ê-kíp năm nay cũng khá căng thẳng. Nói chung đề bài của 12 Con giáp năm nay là khó.
Điều bạn thích ở những "đề bài khó" là gì?
- Mình thích những đề bài khó vì... nó khó. Vì nó không giống những đơn hàng vô thưởng vô phạt khác. Trong dàn dựng chúng mình có những tiết mục gọi là chung chung, vô thưởng vô phạt, những bài chúc tụng. Chúng ta đôi khi sẽ thấy có những nghệ sĩ một bài mà diễn ở mấy sự kiện khác nhau vẫn được và nó vẫn hợp. Bởi nó chỉ là những lát cắt góp vui và nếu tiết mục chỉ là lát cắt góp vui thì rất dễ, ai làm cũng được.
Nhưng cái khó nhất là bám vào nội dung. Một chương trình mà chiếm 30-40% là những tiết mục nghệ thuật hỗ trợ cho nội dung thì dần dần các chương trình họ cũng quan tâm hơn về các tiết mục nghệ thuật gắn vào nội dung chương trình. Còn trước đây, các tiết mục chỉ là những lát cắt góp vui xuất hiện sau những phần talk rất nặng, nội dung cầu kỳ và người làm chương trình khi đó cần những khoảng thời gian cho khán giả thở, để mọi thứ cân bằng lại, để sau đó lại tiếp tục xem những phần nội dung rất cầu kỳ khác.
Nhưng khi mình tham gia vào các ê-kíp thì câu chuyện có thêm giải pháp. Bằng nghệ thuật mình giải quyết được cho chương trình những phần của nó, tạo ra những thông điệp mọi người muốn gửi gắm mà không nhất thiết là lời bình hay câu từ. Đây là điều các chương trình đang quan tâm hơn.
Năm qua với Ninh Quang Trường là một năm như thế nào?
- Năm qua là một năm thú vị. Bởi vì công việc làm truyền hình và công việc của một nhà sản xuất các chương trình giáo dục mình phụ trách đã đi vào ổn định và công việc không quá nhiều. Mình cũng đã có cả chục năm làm công việc đó rồi nên nó không khó nữa. Trong khi đó những dự án về nghệ thuật mình cũng đã triển khai được.
Điều bạn mong muốn trong năm mới?
- Năm nay là một năm mà các chương trình Tết của VTV rất bùng nổ, là một năm rất ngoạn mục của các chương trình truyền hình. Khi mà mức độ hoành tráng nó đã đạt đến ngưỡng rất cao rồi thì các chương trình có thể đi vào chiều sâu hơn. Sau 2 năm COVID-19, các chương trình đã bung ra một cách rất mạnh mẽ và các Ban trong VTV đều muốn làm những chương trình rực rỡ thì cái khó nhất lúc này là tạo ra sự khác biệt. Năm nay, khán giả sẽ được thưởng thức rất nhiều chương trình hay, chương trình lớn.
Mọi người đã đi qua các chương trình từ làm nhỏ, làm bé đến làm những chương trình lớn, mang tầm vóc của một Đài Truyền hình Quốc gia thì thử thách trong năm tiếp theo là làm được những chương trình có bản sắc riêng, có sự khác biệt và có chiều sâu. Làm to có cái khó của làm to nhưng làm to mà có chiều sâu và vẫn có bản sắc riêng thì đó là thử thách.
Cảm ơn Ninh Quang Trường về cuộc trò chuyện và mong thấy bạn nhiều hơn trong các dự án của năm mới!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!