Sự khác biệt căn bản giữa khán giả truyền thống với khán giả trong thời đại công nghệ số đã đòi hỏi những người làm truyền hình phải thay đổi tư duy làm báo, đột phá trong xử lí thông tin và hình thức thể hiện. Đảm nhận nhiều vai trò ở nhiều vị trí sản xuất khác nhau tại VTV Digital, BTV Quốc Lê đã có những chia sẻ về góc nhìn mới, những kinh nghiệm và phương pháp sản xuất chương trình mà bản thân đã thu nhận được trong bối cảnh việc sản xuất chương trình có nhiều đổi mới.
Chào Quốc Lê! Vừa qua, anh đã có buổi truyền đạt kinh nghiệm trong việc sản xuất các tin tức chính luận đặc biệt với các đài truyền hình khu vực phía Bắc, anh có thể chia sẻ cụ thể về buổi làm việc này?
Đây là một hoạt động nằm trong chương trình Bồi dưỡng nghiệp vụ Sản xuất các chương trình tin tức – chính luận đặc biệt do Ban Truyền hình tiếng dân tộc VTV5 tổ chức với sự tham gia của các đài truyền hình khu vực phía Bắc. Bản thân tôi đã có trọn vẹn một ngày để chia sẻ về những góc nhìn mới, kinh nghiệm và phương pháp sản xuất chương trình mà mình thu nhận được với nhiều đồng nghiệp trong nhiều năm qua.
Nếu như tại Đài THVN, cụ thể là tại Trung tâm Sản xuất và phát triển Nội dung số - VTVDigital, việc sản xuất các chương trình đặc biệt là việc khá thường xuyên thì với các đài địa phương, điều kiện sản xuất và đội ngũ còn hạn chế, họ không có nhiều cơ hội thực hiện những chương trình như vậy. Vì thế, trong suốt chương trình bồi dưỡng, ngoài việc thảo luận các xu hướng, phương pháp sản xuất mới thì chúng tôi cũng đã chia sẻ góc nhìn khác về "chương trình đặc biệt". Để làm sao, mỗi đài truyền hình đều có thể kiến tạo những sản phẩm đặc biệt mới cho riêng mình nhưng phù hợp điều kiện cụ thể và đối tượng khán giả đặc trưng.
BTV Quốc Lê chia sẻ những kinh nghiệm và phương pháp sản xuất chương trình mà bản thân đã thu nhận được trong bối cảnh việc sản xuất chương trình có nhiều đổi mới.
Là một phóng viên, biên tập viên trực tiếp tham gia sản xuất tin tức ở cả mảng kinh tế và công nghệ, anh có thể cho biết, việc sản xuất tin tức của VTV Digital hiện nay đã thay đổi như thế nào để thích ứng với xu thế làm tin hiện đại?
Cách đây hơn 10 năm, không chỉ tại Trung tâm tin tức VTV24 (nay là VTV Digital) mà ở mọi đơn vị của Đài THVN đã bắt đầu thực hiện mô hình tòa soạn hội tụ - nơi mà thông tin, tin tức được luân chuyển trong một dòng chảy thống nhất, thông suốt trước khi phân phối tới công chúng trên mọi nền tảng, mọi phương tiện. Tuy nhiên, khi ứng dụng vào thực tiễn thì không dễ bởi sự ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố như hạ tầng kĩ thuật công nghệ, thói quen sản xuất cũ của người lao động hay phương pháp quản trị, chi trả tiền lương.
Mặc dù vậy, đến nay, tại VTV Digital chúng tôi có thể tự tin là mình đã "hội tụ" được 80 đến 90%. Có nghĩa là trong một ngày toàn đơn vị sản xuất nội dung nào, tiến độ ra sao và phân phối như thế nào cơ bản đã được chúng tôi quản trị, vận hành liên thông và có sự kết hợp, điều phối nhịp nhàng. Chẳng hạn, chúng tôi đã hoàn thiện được Hệ sinh thái thông tin kinh tế VTVMoney trên mọi nền tảng. Sau tròn 1 năm, với nhiều kinh nghiệm quý báu trong quá trình vừa làm, vừa điều chỉnh, vừa tối ưu lại thì chúng tôi đã có được cơ bản một mô hình mà bất cứ một thông tin nào cũng đều được "xây dựng kịch bản" đầy đủ từ việc phân phối số, phát sóng TV hay tiếp tục truyền thông, nuôi dưỡng nguồn tin và tiếp tục khai thác, bồi đắp sau khi phát sóng như thế nào.
"Dòng chảy tài chính" là một trong những chương trình của hệ sinh thái thông tin kinh tế VTVMoney, đã trở thành chương trình không thể bỏ lỡ của nhiều khán giả.
Thay vì là người bắt trend để những tin tức của mình được nhiều người biết đến thì nay chúng tôi đã bước đầu trở thành những người phát hiện những chi tiết mới, dẫn dắt các xu hướng thông tin trong lĩnh vực của mình. Chẳng hạn ngay trong thời gian vừa rồi, khi xuất hiện livestream của diễn viên Ngọc Lan về chuyện bảo hiểm thì VTVMoney với những hiểu biết sâu của mình về lĩnh vực này, với lực lượng nhân sự nhạy bén đã dẫn dắt bằng những kiến thức bổ ích, những ý kiến sắc sảo, những tư vấn sâu từ các chuyên gia, các cơ quan quản lí và cả người trong cuộc. Những nội dung tích cực, hữu ích được lan tỏa từ sóng, số tới app OTT đã tạo ra một hiệu ứng cân bằng và ổn định cho xã hội và tâm lý người tiêu dùng trước, vừa giúp họ giải tỏa được những băn khoăn, bức xúc nhưng cũng giúp ngành bảo hiểm ổn định được trước một khủng hoảng truyền thông không nhỏ.
Anh có thể cho biết, việc sản xuất và phân phối các bản tin trên nền tảng số của VTV Digital hiện nay gặp phải những khó khăn gì?
Trên thực tế, dù chúng tôi đã cố gắng xây dựng được một mô hình vận hành cơ bản hoàn chỉnh, phục vụ hiệu quả việc sản xuất và phân phối nội dung đa nền tảng nhưng đơn vị vẫn còn nhiều khó khăn. Chẳng hạn, việc khán giả ngày nay dành phần lớn thời gian ở trên các mạng xã hội phổ biến như: Facebook, Tiktok, Youtube…, vì thế đưa tin tức lên các kênh này là một hoạt động bắt buộc. Vừa để khẳng định thông điệp "khán giả ở đâu, chúng tôi ở đó", vừa để bù đắp lại sự thiếu hụt những thông tin tích cực trên các mạng xã hội này. Việc này đòi hỏi một nguồn lực không nhỏ, đòi hỏi cả những kiến thức, kĩ năng làm việc mới, liên tục cập nhật. Trong khi đó, việc bổ sung nhân sự không phải lúc nào cũng thuận lợi. Việc tạo nguồn thu trên các kênh này cũng không dễ dàng khi phải phụ thuộc vào quy định của các nền tảng mà các quy định này thì liên tục biến động theo thị trường.
Hiện chúng tôi kì vọng, VTV Digital sẽ sản xuất được những gói nội dung hàng đầu và tiếp tục hoàn thiện hệ thống phân phối. Từ đó thì nội dung của chúng tôi sẽ dễ dàng hơn trong việc tiếp cận tới khán giả, đạt được hiệu quả cao nhất cả về tính lan tỏa lẫn kinh doanh.
Từ kinh nghiệm của mình, anh có thể đề xuất ý kiến cá nhân của mình để cho việc sản xuất và phân phối tin tức trên nền tảng số của VTV ngày càng phát triển và hiệu quả hơn nữa?
Cá nhân tôi nhận thấy, VTV có nguồn tài nguyên từ nội dung đến con người phong phú, dồi dào và vẫn còn rất nhiều dư địa để phát triển. Tuy nhiên, sẽ cần mỗi nhân sự tự nâng cao năng lực số của chính bản thân mình. Đôi khi chỉ là biết cách để tự tạo ra một bức ảnh, một video "hợp hơn" với khán giả số là đã gia tăng được hiệu quả rõ rệt trong công việc. Tôi đã làm việc với nhiều đối tác giàu kinh nghiệm về nội dung số, nền tảng số và họ đều thèm khát nguồn tài nguyên của VTV. Nó như một kho nguyên liệu khổng lồ và liên tục được bồi đắp mỗi ngày. Chỉ cần các đầu bếp tại VTV hiểu về khán giả số hơn một chút thì mỗi ngày chúng ta sẽ sớm trở thành những "nhà hàng 5 sao" trên không gian số. Hiệu quả là chuyện sẽ đến và cũng không cần quá vội vàng, nó chắc chắn sẽ đến nếu mỗi chúng ta tự "tối ưu" mình mỗi ngày.
Xin xảm ơn anh!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!