Khói bốc lên từ hiện trường vụ tai nạn máy bay chiến đấu tại một khu dân cư gần Yablonovo, vùng Belgorod, ngày 24/1. (Ảnh: AP)
Đây được coi là một giai đoạn căng thẳng khác trong cuộc chiến thông tin của cuộc xung đột Nga - Ukraine.
Mặc dù các nhà điều tra được cho là đã tìm thấy hộp đen ghi âm chuyến bay một ngày sau vụ tai nạn hôm 24/1, nhưng có rất ít hy vọng rằng tình tiết sẽ được làm sáng tỏ trong một cuộc chiến mà cả hai bên thường sử dụng các cáo buộc để gây ảnh hưởng đến quan điểm trong và ngoài nước.
May bay Il-76 bị rơi trong khi bốc cháy như một quả cầu lửa khổng lồ ở khu vực nông thôn thuộc vùng Belgorod của Nga, giáp biên giới Ukraine. Tất cả 74 người trên máy bay, bao gồm 65 tù binh Ukraine, 6 thành viên phi hành đoàn và 3 quân nhân Nga, đều thiệt mạng.
Vụ rơi máy bay này đã gây ra một loạt khiếu nại và phản tố, nhưng không bên nào đưa ra bằng chứng cho cáo buộc của mình. Hãng thông tấn Associated Press (AP) không thể xác nhận độc lập những người có mặt trên máy bay hoặc máy bay bị bắn hạ như thế nào.
Nga cáo buộc Ukraine đã bắn hạ máy bay bằng hai tên lửa và cho biết các tù binh chiến tranh đang được chuyển tới địa điểm thực hiện cuộc trao đổi tù binh. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov mô tả đây là "một hành động hoàn toàn quái dị" của Ukraine. Ủy ban Điều tra Nga, cơ quan điều tra hàng đầu của Nga, đã mở một cuộc điều tra hình sự hôm 25/1 với cáo buộc rằng vụ rơi máy bay này là một hành động khủng bố.
Mảnh vỡ của máy bay Il-76 được nhìn thấy gần Yablonovo, vùng Belgorod của Nga, ngày 25/1. (Ảnh: AP)
Ukraine phản ứng bằng cách đưa ra nghi ngờ về việc có tù binh chiến tranh trên máy bay và đưa ra giả thuyết của riêng họ, bao gồm cả việc ám chỉ rằng chiếc máy bay có thể gây ra mối đe dọa.
Không đề cập đến vụ tai nạn, Bộ tham mưu quân đội Ukraine xác nhận nước này sẽ nhắm mục tiêu vào bất kỳ máy bay vận tải quân sự nào của Nga được cho là mang tên lửa, đặc biệt là gần khu vực biên giới.
Các quan chức Ukraine lưu ý rằng Moscow không yêu cầu đảm bảo an toàn cho bất kỳ không phận cụ thể nào trong một khoảng thời gian nhất định như những lần trao đổi tù binh trước đây.
Mykola O Meatchuk, chỉ huy lực lượng không quân Ukraine, cáo buộc rằng "việc tuyên truyền tràn lan của Nga đang hướng một luồng thông tin giả mạo tới quốc tế, cố gắng làm mất uy tín của Ukraine trong mắt cộng đồng toàn cầu".
Các quan chức Ukraina xác nhận rằng một cuộc trao đổi tù nhân sẽ diễn ra vào ngày 24/1, nhưng nó đã bị hủy bỏ. Tổng thống Ukraine Zelenskyy cho biết nước này sẽ thúc đẩy một cuộc điều tra quốc tế.
Tại cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc do Nga triệu tập vào cuối ngày 25/1, các nhà ngoại giao Nga và Ukraine đã đụng độ trực tiếp.
Phó Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Dmitry Polyansky cáo buộc Ukraine thực hiện một cuộc tấn công có chủ đích khiến công dân của mình hy sinh "vì lợi ích địa chính trị của phương Tây". Ông nói rằng nếu cuộc điều tra sơ bộ xác nhận máy bay bị trúng tên lửa của Mỹ hoặc Đức, các nước phương Tây cung cấp vũ khí "sẽ trở thành những bên trực tiếp tham gia vào tội ác này".
Ông Polyansky nhắc lại tuyên bố của Nga rằng Bộ Tổng tham mưu Ukraine ban đầu đưa ra tuyên bố chúc mừng rằng máy bay bị bắn rơi có chủ ý, nhưng sau đó đã cố gắng che đậy vụ việc khi họ nhận ra các tù nhân Ukraine có mặt trên máy bay.
Ông ca ngợi "chủ nghĩa anh hùng" của các phi công Nga vào giây phút cuối cùng đã nỗ lực điều khiển máy bay ra khỏi khu dân cư nên không có thương vong trên mặt đất.
Còn Phó Đại sứ Ukraine Khrystyna Hayovyshyn cho biết Ukraine đã hoàn thành nghĩa vụ của mình hôm 24/1 và chuyển tù nhân Nga một cách an toàn đến địa điểm đã thỏa thuận để trao đổi. Nga lẽ ra phải đảm bảo an toàn cho các tù nhân Ukraine.
Bà Khrystyna Hayovyshyn xác nhận phía Ukraine không được thông báo về tuyến đường và phương tiện vận chuyển tù binh, hoặc được yêu cầu đảm bảo an toàn không phận ở khu vực lân cận thành phố Belgorod trong một khoảng thời gian được chỉ định.
Bà Hayovyshyn cho biết sau vụ tai nạn, các quan chức quân sự và an ninh Nga đã không cho phép nhân viên cấp cứu kiểm tra hiện trường "theo quy trình". Và theo tình báo quân đội Ukraine, "chỉ có 5 thi thể được gửi đến nhà xác địa phương ở Belgorod" và không có hài cốt nào được nhìn thấy trên đoạn video quay tại địa điểm này.
Việc phát hiện hộp đen của máy bay vận tải đã được hãng thông tấn nhà nước RIA Novosti đưa tin hôm 25/1.
Thanh tra nhân quyền Ukraine, ông Dmytro Lubinets, đã yêu cầu các chuyên gia quốc tế được tiếp cận hiện trường vụ tai nạn và khẳng định Ukraine sẵn sàng cung cấp thông tin.
"Chúng tôi chắc chắn không có gì phải che giấu", ông nói với các phóng viên AP.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!