Nghiên cứu đồng thời cảnh báo rằng sự bùng nổ sinh con ở các quốc gia đang phát triển và sụt giảm tỷ lệ sinh ở các quốc gia giàu có sẽ thúc đẩy sự thay đổi xã hội sâu rộng.
Tỷ lệ sinh ở một nửa số quốc gia quá thấp để duy trì quy mô dân số của họ, một nhóm quốc tế gồm hàng trăm nhà nghiên cứu đã báo cáo trên tờ The Lancet.
Để có được cái nhìn tổng quát về dân số thế giới, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu khổng lồ về sinh, tử và các yếu tố tác động đến tỷ lệ sinh trên toàn cầu.
Sử dụng một lượng lớn dữ liệu toàn cầu khổng lồ về sinh, tử và các yếu tố tác động đến tỷ lệ sinh trên toàn cầu, các nhà nghiên cứu đã cố gắng dự báo tương lai cho dân số thế giới. Theo nghiên cứu của Viện Đo lường và đánh giá sức khỏe (IHME) có trụ sở tại Mỹ, đến năm 2050, dân số của 3/4 số quốc gia sẽ bị thu hẹp.
Các nhà nghiên cứu dự đoán vào cuối thế kỷ này, điều đó sẽ đúng với 97% hay 198 trong số 204 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Nghiên cứu ước tính chỉ có Samoa, Somalia, Tonga, Niger, Chad và Tajikistan là có tỷ lệ sinh vượt mức thay thế là 2,1 trẻ trên một phụ nữ vào năm 2100. Trong thế kỷ này, tỷ lệ sinh sẽ tiếp tục tăng ở các nước đang phát triển, đặc biệt là những nước ở châu Phi cận Sahara, ngay cả khi tỷ lệ này sụt giảm ở các quốc gia giàu có và già hóa.
Tác giả nghiên cứu cao cấp Stein Emil Vollset của IHME cho biết: "Thế giới sẽ đồng thời giải quyết tình trạng 'bùng nổ trẻ sơ sinh' ở một số quốc gia và sự 'sụt giảm số trẻ sơ sinh' ở những quốc gia khác".
Ông nói trong một tuyên bố: "Chúng ta đang phải đối mặt với sự thay đổi xã hội đáng kinh ngạc trong thế kỷ 21".
Nhà nghiên cứu Natalia Bhattacharjee của IHME cho biết "ý nghĩa của nghiên cứu là rất lớn".
Bà Bhattacharjee nói: "Những xu hướng tương lai về tỷ lệ sinh và tỷ lệ sinh sống sẽ định hình lại hoàn toàn nền kinh tế toàn cầu và cán cân quyền lực quốc tế, đồng thời sẽ đòi hỏi phải tổ chức lại xã hội. Khi dân số của gần như mọi quốc gia đang bị thu hẹp, việc phụ thuộc vào chế độ nhập cư mở sẽ trở nên cần thiết để duy trì tăng trưởng kinh tế".
Tuy nhiên, các chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi thận trọng đối với các dự báo. Họ chỉ ra một số hạn chế của các mô hình, đặc biệt là việc thiếu dữ liệu từ nhiều quốc gia đang phát triển.
Các chuyên gia của WHO viết trên tờ The Lancet rằng việc truyền thông về các số liệu "không nên giật gân mà phải mang sắc thái, cân bằng giữa u ám và lạc quan". Họ cũng chỉ ra rằng có thể có những lợi ích khi có dân số nhỏ hơn, chẳng hạn như đối với môi trường và an ninh lương thực. Bên cạnh đó, có những bất lợi về nguồn cung lao động, an sinh xã hội và "địa chính trị dân tộc".
Teresa Castro Martin, nhà nghiên cứu tại Hội đồng nghiên cứu quốc gia Tây Ban Nha không tham gia vào nghiên cứu, cũng nhấn mạnh rằng đây chỉ là những dự đoán.
Bà chỉ ra rằng nghiên cứu của Lancet dự đoán tỷ lệ sinh toàn cầu sẽ giảm xuống dưới mức thay thế vào khoảng năm 2030, "trong khi Liên hợp quốc dự đoán điều này sẽ xảy ra vào khoảng năm 2050".
Nghiên cứu này là bản cập nhật của nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu của IHME. Tổ chức này - do Quỹ Bill và Melinda Gates thành lập tại Đại học Washington - đã trở thành cơ sở tham khảo toàn cầu về thống kê y tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!