Thông tư mới ban hành của Bộ Nhà ở và Phát triển Thành thị - Nông thôn Trung Quốc và Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia nhấn mạnh yếu tố "thời đại mới", các tòa nhà "thể hiện tinh thần" và làm "nổi bật các đặc tính Trung Quốc" cho các thành phố ở nước này.
Thông tư chấm dứt thời kỳ các kiến trúc sư, các nhà phát triển địa ốc và quy hoạch đô thị ở Trung Quốc đua nhau xây nhà chọc trời trên 500 m cũng như đạo nhái kiến trúc nổi tiếng ở nước ngoài.
Giới hạn quy mô
Bà Fei Chen, giáo sư khoa kiến trúc tại đại học Liverpool (Anh) cho rằng, quy định giới hạn chiều cao 500 m là "khá áp đặt"; để lách luật thì nhà thầu có thể xây những tòa nhà cao 499 m và mốc này vẫn là "rất rất cao".
Mặc dù có những tranh cãi, tuy nhiên, thông tư mới có thể được coi là lời khẳng định của giới chức Trung Quốc không cho phép xây các công trình quá khổ hoặc không phù hợp với bối cảnh.
Bà Chen cũng cho rằng thông tư này để điều chỉnh những trường hợp, các thành phố hay các doanh nghiệp bất động sản ồ ạt xây dựng nhà cao tầng để "đánh bóng" tên tuổi. Có những ban lãnh đạo thành phố không cân nhắc kĩ yếu tố kinh tế mà chỉ coi những tòa nhà cao tầng là cách để "minh họa" cho tốc độ phát triển của địa phương mình.
Tháp Thượng Hải với thiết kế xoắn là tòa nhà cao thứ 2 thế giới (Nguồn: Getty)
Có tới 5 trong số 10 tòa nhà cao nhất thế giới tọa lạc tại Trung Quốc đại lục, trong đó nhiều tòa nhà được tán dương vì thiết kế đẹp. Tháp Thượng Hải có hình xoắn độc đáo, cao tới 632 m, đứng thứ 2 thế giới hay Trung tâm Tài chính Bình An, cao 599 m của thành phố Thâm Quyến, đứng thứ 4 thế giới, thường xuyên xuất hiện trên các tạp chí kiến trúc danh tiếng của thế giới.
Trung Quốc cũng chiếm thêm những vị trí trong bảng xếp hạng nhà cao tầng trên thế giới với Trung tâm tài chính CTF Quảng Châu, Trung tâm tài chính CTF Thiên Tân và Tháp Citic ở thủ đô Bắc Kinh cao thứ 7, 8, 9 thế giới.
Thực tế, làn sóng xây dựng nhà chọc trời đã dần lắng xuống trong những năm gần đây ở Trung Quốc. Số lượng xây mới tòa nhà cao trên 200 m đã giảm gần 40% trong năm 2019. Theo báo cáo công bố năm 2018 của công ty bất động sản Jones Lang LaSalle, khu vực trung tâm tài chính Bắc Kinh thậm chí chỉ cho phép xây nhà cao tối đa 180 m.
Nhiều dự án chọc trời quy mô lớn cũng bị thu nhỏ quy mô. Trung tâm Vũ Hán Greenland có thiết kế ban đầu cao tới 636 m nhưng bị điều chỉnh xuống dưới 500 m. Truyền thông địa phương dẫn các nguồn tin cho rằng, nguyên nhân có thể là do lo ngại chiều cao của tòa nhà ảnh hưởng đến an toàn hàng không. Dự án Trung tâm Tô Châu Hùng Nam ở thành phố Tô Châu bị giảm chiều cao thiết kế từ 729 m xuống còn 499 m.
Công nhân xây dựng nhà chọc trời Trung tâm Vũ Hán Greenland tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc (Nguồn: AFP)
Khuôn khổ mới
Thông tư mới của chính phủ Trung Quốc cũng nghiêm cấm hành vi sao chép, bắt chước khi thiết kế công trình quy mô lớn.
Hẳn nhiều người còn nhớ nhiều khu đô thị ở Trung Quốc có diện mạo giống hệt thành phố London (Anh) hay có khu đô thị có điểm nhấn là tòa tháp giống hệt tháp Eiffel ở Paris (Pháp) đã trở thành chủ đề châm biếm trên mạng xã hội.
Phiên bản “nhái” tháp Eiffel tại khu đô thị cao cấp ở thành phố Hàng Châu, Trung Quốc (Nguồn: AFP)
Bà Chen cho rằng, tuyên bố chính thức của Chính phủ phản ánh văn hóa thiết kế đang thay đổi. Giới quản lý Trung Quốc muốn thoát ly ảnh hưởng của phương Tây trong diện mạo đô thị của mình.
Kiến trúc sư Chen chia sẻ: "Đạo ý tưởng từ lâu vẫn là hành vi bị phê phán trong ngành công nghiệp thiết kế". Ở Trung Quốc, trình độ của kiến trúc sư phân hóa, phản ảnh vào công trình.
"Ở các thành phố duyên hải phía Đông, khu vực phát triển, kiến trúc sư có trình độ thiết kế cao hơn nên các tòa nhà có thẩm mỹ hơn. Trong khi đó ở các thành phố sâu trong lục địa, hiện tượng sao chép phong cách, sao chép ngôn ngữ thiết kế xảy ra nhiều, phản ánh ngay vào hiệu quả của công trình".
Quy định mới của chính phủ Trung Quốc cũng đề xuất một hệ thống xếp hạng tín nhiệm theo kiểu điểm số dành cho các kiến trúc sư. Hệ thống có các quy định chi tiết, được kỳ vọng sẽ khuyến khích người làm nghề tuân thủ quy định hướng dẫn xây dựng của Chính phủ. Hệ thống nghiêm cấm hành vi phá hủy các tòa nhà lịch sử, kiến trúc truyền thống và thậm chí cấm chặt cây cổ thụ để mở đường cho những dự án mới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!