"Mỹ không được rút khỏi các cuộc xung đột"
Trong bài phát biểu cuối cùng của mình trước Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 70 tại New York hôm 24/9, Tổng thống Joe Biden nhấn mạnh "Mỹ không được rút lui khỏi các cuộc xung đột trên thế giới" khi ám chỉ về việc Israel và các chiến binh Hezbollah ở Lebanon đang tiến gần đến một cuộc chiến tranh toàn diện, bên cạnh chiến dịch đẫm máu của Israel chống lại Hamas ở Gaza đã gần tròn 1 năm và cuộc xung đột Ukraine vẫn chưa rõ hồi kết.
Ông Biden đã sử dụng bài phát biểu bao quát của mình để nói về nhu cầu chấm dứt xung đột Trung Đông, cuộc nội chiến kéo dài 17 tháng ở Sudan, nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ và các đồng minh phương Tây đối với Kiev. Ông cũng nêu lên mối lo ngại về trí tuệ nhân tạo và khả năng sử dụng AI trong chiến tranh.
Một binh sĩ Ukraine thuộc Lữ đoàn Cơ giới số 41 dưới chiến hào bên ngoài thị trấn Kupiansk, vùng Kharkov. Cho đến thời điểm hiện tại, Kiev vẫn nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Mỹ và các đồng minh phương Tây. (Ảnh: AFP)
Sự xuất hiện trước Đại hội đồng Liên hợp quốc đã mang đến cho ông Biden một trong những cơ hội nổi bật cuối cùng với tư cách là người đứng đầu nước Mỹ, để đưa ra lập luận nhằm duy trì sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Ukraine, một khả năng bị nghi ngờ nếu cựu Tổng thống Donald Trump đánh bại Phó Tổng thống Kamala Harris vào tháng 11.
Di sản của Tổng thống Biden
Ông Biden cho biết: "Tôi đã chứng kiến những sự thay đổi bước ngoặt trong lịch sử. Tôi biết nhiều người nhìn vào thế giới ngày nay và chỉ thấy những khó khăn và phản ứng bằng sự tuyệt vọng, nhưng tôi thì không!".
"Con người mạnh mẽ hơn chúng ta nghĩ, khi thế giới cùng nhau hành động", ông nói thêm.
Ông Biden nhậm chức với lời hứa sẽ "trẻ hóa" quan hệ của Mỹ trên toàn thế giới và đưa đất nước này bước ra khỏi "những cuộc chiến tranh mãi mãi" ở Afghanistan và Iraq, vốn đã tiêu tốn hàng tỷ USD của Nhà Trắng trong 20 năm qua.
"Tôi đã quyết tâm chấm dứt nó, và tôi đã làm được", ông Biden nói về việc rút quân khỏi Afghanistan, gọi đó là "quyết định khó khăn nhưng đúng đắn". Ông thừa nhận rằng nó "đi kèm với thảm kịch" là cái chết của 13 binh sĩ Mỹ và hàng trăm người Afghanistan trong một vụ đánh bom liều chết khi Mỹ rút quân.
Việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan được xem như một trong những di sản quan trọng trong sự nghiệp chính trị của Tổng thống Joe Biden (Ảnh: Getty Images)
Nhưng di sản chính sách đối ngoại của ông Biden cuối cùng có thể được định hình bởi phản ứng của chính quyền ông đối với hai trong số những cuộc xung đột lớn nhất ở châu Âu và Trung Đông kể từ Thế chiến II.
"Sẽ luôn có những thế lực chia rẽ đất nước chúng ta" - ông Biden nói, bác bỏ "mong muốn rút lui khỏi thế giới và tự mình hành động" - "Nhiệm vụ của chúng ta, thử thách của chúng ta là đảm bảo rằng những thế lực gắn kết thế giới với nhau mạnh hơn những thế lực chia rẽ".
Giải pháp ngoại giao là con đường duy nhất
Ngày 23/9, Lầu Năm Góc tuyên bố sẽ gửi thêm một số lượng nhỏ quân đội Mỹ đến Trung Đông để bổ sung cho khoảng 40.000 quân đang có mặt trong khu vực. Trong khi đó, Nhà Trắng vẫn khẳng định Israel và Hezbollah vẫn còn thời gian để lùi lại và hạ nhiệt.
"Chiến tranh toàn diện không có lợi cho bất kỳ ai. Mặc dù bạo lực đang leo thang nhưng giải pháp ngoại giao là con đường duy nhất dẫn đến hòa bình", ông Biden một lần nữa nhấn mạnh.
Ông Joe Biden cũng cho rằng giải pháp hai nhà nước với một Nhà nước Palestine độc lập, nơi người Palestine có thể chung sống hòa bình, là cách duy nhất để đảm bảo hòa bình lâu dài.
Đương kim Tổng thống Mỹ từng có cái nhìn đầy hy vọng về Trung Đông khi ông phát biểu tại Liên hợp quốc chỉ 1 năm trước. Khi ấy, ông nói về một "Trung Đông bền vững, hội nhập" đang hiện hữu.
Vào thời điểm đó, quan hệ kinh tế giữa Israel và một số nước láng giềng Arab đang được cải thiện với việc thực hiện Hiệp định Abraham mà Tel Aviv đã ký với Bahrain, Morocco và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất dưới thời chính quyền ông Donald Trump.
Nhóm của ông Biden đã giúp giải quyết tranh chấp hàng hải kéo dài giữa Israel và Lebanon, vốn đã kìm hãm hoạt động thăm dò khí đốt trong khu vực. Các cuộc đàm phán bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia đang tiến triển, đem đến tia hy vọng về một sự liên kết thay đổi cục diện cho khu vực nếu có thể đạt được thỏa thuận.
Triển vọng hòa bình trong cuộc chiến ở Gaza vẫn rất mờ mịt. Đó chính là lý do Tổng thống Biden cho rằng: "Mỹ không được rút khỏi các cuộc xung đột". (Ảnh: NY Times)
Thế nhưng, niềm hy vọng ấy đã sụp đổ khi các chiến binh Hamas tấn công vào Israel, giết chết 1.200 người, bắt giữ khoảng 250 người làm con tin và thúc đẩy một cuộc chiến đẫm máu cướp đi tính mạng của hơn 41.000 người Palestine ở Gaza.
Giờ đây, cuộc xung đột đang đe dọa di căn thành một cuộc chiến tranh trên nhiều mặt trận và để lại vết sẹo lâu dài cho di sản tổng thống của ông Biden.
Trong những nỗ lực trước khi rời nhiệm sở, ông Biden nhắc lại lời kêu gọi các bên cần đạt được thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin, nói rằng đã đến lúc "chấm dứt cuộc chiến này", ngay cả khi triển vọng ấy đang dần tan biến khi cuộc xung đột ngày càng lan rộng.
Kêu gọi phương Tây tiếp tục ủng hộ Ukraine
Trong bài phát biểu, ông Biden kêu gọi duy trì sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Ông là người đã giúp thúc đẩy một liên minh quốc tế hỗ trợ Ukraine bằng vũ khí và viện trợ kinh tế để đáp trả cuộc tấn công của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào Kiev.
"Chúng ta không thể mệt mỏi. Chúng ta không thể quay mặt đi", ông Biden gửi lời khích lệ đến các đồng minh.
Ông Biden đã cố gắng duy trì sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine trước sự hoài nghi ngày càng tăng từ một số nhà lập pháp đảng Cộng hòa và ông Donald Trump về cái giá phải trả cho cuộc xung đột.
Cho đến nay, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vẫn chưa thuyết phục được Lầu Năm Góc nới lỏng các hạn chế về việc sử dụng tên lửa tầm xa do phương Tây cung cấp để tấn công lãnh thổ Nga.
Tổng thống Putin đã cảnh báo rằng Nga sẽ "có chiến tranh" với Mỹ và các đồng minh NATO của nước này nếu họ cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa.
Hiểm họa chiến tranh công nghệ cao
Tổng thống Biden cũng đã lên tiếng cảnh báo về những tiến bộ nhanh chóng trong phát triển trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là xung quanh thông tin sai lệch, tôn trọng sự sống của con người và khả năng bị các thế lực toàn trị khai thác. Ông nói với các nhà lãnh đạo thế giới: "Có lẽ không có thử thách nào lớn hơn đối với khả năng lãnh đạo của chúng ta bằng cách chúng ta ứng phó với AI".
"Chúng ta phải đảm bảo rằng khả năng tuyệt vời của AI sẽ được sử dụng để nâng cao và trao quyền cho những người bình thường, chứ không phải dành cho những kẻ độc tài, những xiềng xích mạnh mẽ đối với tinh thần con người", ông chia sẻ quan điểm.
Nói về quyết định dừng chân trong cuộc đua tái tranh cử, Tổng thống Biden tự hào: "Có nhiều điều quan trọng hơn việc duy trì quyền lực. Người dân, dù ở quốc gia nào, là trung tâm của mọi chủ thể. Đừng bao giờ quên, chúng ta ở đây để phục vụ người dân, không phải ngược lại".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!