Các nhà khoa học ngày càng tìm ra nhiều bằng chứng cho thấy, người dân sống ở khu vực ô nhiễm có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn những người sống ở nơi có không khí sạch hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu, được công bố vào ngày 17/2 trên tạp chí y tế JAMA Network Open, là một trong những nghiên cứu đầu tiên kiểm tra mối liên hệ giữa phơi nhiễm ô nhiễm không khí lâu dài và nguy cơ trầm cảm được chẩn đoán sau 64 tuổi.
Bản thân trầm cảm là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Khi phát triển ở người lớn tuổi, trầm cảm có thể góp phần gây ra các vấn đề về khả năng suy nghĩ rõ ràng, cũng như các vấn đề về thể chất và thậm chí tử vong.
Nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra rằng chẩn đoán trầm cảm mới ít phổ biến hơn ở người lớn tuổi so với người trẻ tuổi.
Tiến sĩ Xinye Qiu, đồng tác giả của nghiên cứu mới, cho biết: "Đó là một trong những lý do lớn nhất mà chúng tôi muốn tiến hành phân tích này. Đáng ngạc nhiên là chúng tôi đã thấy một số lượng lớn người có các chẩn đoán trầm cảm khởi phát muộn trong nghiên cứu này".
Nhóm nghiên cứu đã xem xét thông tin của hơn 8,9 triệu người có bảo hiểm y tế thông qua Medicare và phát hiện ra rằng hơn 1,52 triệu người được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm sau này trong thời gian nghiên cứu từ năm 2005 đến 2016. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy, trầm cảm ở giai đoạn cuối đời thường không được chẩn đoán đúng mức.
(Ảnh: European Scientist)
Để xác định mức độ tiếp xúc với ô nhiễm không khí của những người tham gia nghiên cứu, Qiu và các cộng sự đã xem xét nơi sống của từng người được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm và tạo ra các mô hình để xác định mức độ tiếp xúc với ô nhiễm ở mỗi mã ZIP, tính trung bình trong một năm.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét mức độ tiếp xúc của những người tham gia nghiên cứu với ba loại ô nhiễm không khí gồm ô nhiễm bụi mịn (PM2.5) hoặc ô nhiễm hạt, Nitrogen dioxide và ozone.
Ô nhiễm dạng hạt là hỗn hợp của các giọt rắn và lỏng lơ lửng trong không khí. Nó có thể ở dạng bụi bẩn, bụi, bồ hóng hoặc khói. Các nhà máy điện chạy bằng than và khí đốt tự nhiên tạo ra nó, cũng như ô tô, nông nghiệp, đường không trải nhựa, công trường xây dựng và cháy rừng. PM2.5 rất nhỏ, chỉ bằng 1/20 chiều rộng của sợi tóc người, nên nó có thể vượt qua hệ thống phòng thủ thông thường của cơ thể.
Thay vì được đưa ra ngoài khi bạn thở ra, nó có thể mắc kẹt trong phổi hoặc đi vào máu của bạn. Các hạt gây kích ứng và viêm và có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp. Phơi nhiễm có thể gây ung thư, đột quỵ hoặc đau tim; làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn; và từ lâu nó có liên quan đến nguy cơ trầm cảm và gây lo lắng cao hơn.
Ô nhiễm Nitrogen dioxide thường liên quan nhiều nhất đến các sản phẩm phụ của quá trình đốt cháy trong giao thông, được giải phóng từ giao thông, cũng như thông qua việc đốt dầu, than và khí đốt tự nhiên. Phơi nhiễm có thể làm tăng tình trạng viêm đường hô hấp, gây ho hoặc thở khò khè và giảm chức năng phổi.
(Ảnh: Power of Positivity)
Ô nhiễm ozone là thành phần chính trong sương khói. Nó đến từ ô tô, nhà máy điện và nhà máy lọc dầu. Ô nhiễm đặc biệt này được biết đến nhiều nhất vì làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn. Và các nghiên cứu về phơi nhiễm lâu dài cho thấy, nguy cơ tử vong do các bệnh về đường hô hấp cao hơn ở những người có phơi nhiễm cao hơn. Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ gọi ô nhiễm ozone là một trong những "chất gây ô nhiễm được kiểm soát kém nhất ở Mỹ" và là một trong những chất nguy hiểm nhất.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học phát hiện ra rằng những người sống ở những khu vực có mức độ ô nhiễm cao hơn trong thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn. Cả ba chất gây ô nhiễm được nghiên cứu đều có liên quan đến nguy cơ trầm cảm khởi phát muộn cao hơn, ngay cả ở mức độ ô nhiễm thấp hơn.
Có mối liên hệ lớn hơn giữa trầm cảm và tiếp xúc với ô nhiễm hạt và Nitrogen dioxide trong các nhóm thiệt thòi về kinh tế xã hội. Điều đó một phần có thể là do họ đồng thời phải đối mặt với căng thẳng xã hội và những điều kiện môi trường tồi tệ này, nghiên cứu cho biết.
Nghiên cứu cho thấy, những người lớn tuổi có vấn đề tiềm ẩn về tim hoặc hô hấp cũng nhạy cảm hơn với việc phát triển chứng trầm cảm vào cuối đời khi tiếp xúc với ô nhiễm Nitrogen dioxide.
Việc nghiên cứu có một số hạn chế. Phần lớn những người tham gia là người da trắng, do đó sẽ cần các nghiên cứu sâu rộng hơn để xem liệu có sự khác biệt giữa các chủng tộc hay không.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!