Các quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt gạo lớn nhất trong hai thập kỷ qua. Theo ước tính của Fitch Solution, niên vụ 2022 - 2023 sẽ chứng kiến sự thiếu hụt 8,7 triệu tấn gạo trong nguồn cung toàn cầu, mức thiếu hụt lớn nhất kể từ niên vụ 2003 - 2004 với 18,6 triệu tấn.
Dữ liệu từ Statista.com cho thấy, sản lượng gạo toàn cầu trong năm 2022 là 502,9 triệu tấn, khiến gạo trở thành loại ngũ cốc được sản xuất nhiều thứ ba sau ngô và lúa mì. Tuy nhiên, sản lượng gạo đã giảm trong những tháng gần đây do thời tiết xấu ở các quốc gia sản xuất gạo như Trung Quốc và Pakistan, báo cáo lưu ý.
Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất toàn cầu, cung cấp hơn 148 triệu tấn gạo xay xát cho thị trường trong niên vụ 2021 - 2022, đã hứng chịu mưa lớn và lũ lụt vào nửa cuối năm 2022, ảnh hưởng đến phần lớn diện tích đất trồng lúa của nước này. Hiện tại, Trung Quốc đang "trải qua tình trạng hạn hán ở mức độ cao nhất tại các vùng trồng lúa trong hơn hai thập kỷ". Các nhà phân tích cho biết, cả hai hình thái thời tiết cực đoạn mưa lớn gây lũ lụt và hạn hán đều có thể có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với loại cây trồng dễ bị tổn thương như lúa.
Pakistan, cung cấp gần 8% thương mại gạo toàn cầu, cũng đối mặt với lũ lụt nghiêm trọng trong năm nay, khiến sản lượng gạo hàng năm giảm 31%.
Bên cạnh đó, các dự báo cho rằng Ấn Độ, nước sản xuất gạo lớn thứ hai thế giới, có thể phải hứng chịu nắng nóng gay gắt trong quý II và quý III/2023, điều này cũng có thể gây tác động cho năng suất cây trồng của nước này.
Các nhà phân tích cho biết, những nước trồng lúa ở châu Âu như Pháp, Đức và Anh cũng đang phải hứng chịu đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong 20 năm qua, điều này có thể gây nguy hiểm hơn nữa cho nguồn cung gạo trong năm nay.
Do thực trạng thiếu hụt gạo này, các nhà phân tích kỳ vọng giá gạo sẽ duy trì quanh mức cao hiện tại, từ 16 - 18 USD/cwt (50,8kg), cao hơn gấp đôi so với năm 2020, trong thời gian còn lại của năm. Các nhà phân tích lưu ý rằng ngoài hạn chế về nguồn cung, giá gạo còn bị ảnh hưởng bởi chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine. Xung đột Nga - Ukraine đã ảnh hưởng lớn đối với nguồn cung ngũ cốc của cả Ukraine và Nga cho thị trường toàn cầu, đẩy giá lúa mì tăng cao, khiến gạo trở thành một lựa chọn thay thế ngày càng hấp dẫn và đẩy nhu cầu về gạo tăng cao.
Các nhà phân tích cảnh báo rằng "vì gạo là mặt hàng lương thực chính trên nhiều thị trường" nên giá gạo tăng cao dự kiến sẽ làm tăng lạm phát giá lương thực toàn cầu.
Tuy nhiên, Fitch Solutions ước tính rằng thị trường gạo toàn cầu có thể trở lại "trạng thái gần như cân bằng vào năm 2023 - 2024" và thặng dư vào năm 2024 - 2025, chủ yếu là do sản lượng dự kiến ở Ấn Độ, sẽ tăng đột biến.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!