Một công nhân phân loại rác thải nhựa để tái chế ở tỉnh Samut Prakan, Thái Lan. (Ảnh: Getty Images)
Sau nhiều năm đấu tranh của các nhà hoạt động môi trường, Thái Lan đã đưa ra lệnh cấm nhập khẩu rác thải nhựa nhằm ngăn chặn tình trạng ô nhiễm trắng. Trước đây, quốc gia này là một trong những điểm đến chính của rác thải nhựa từ các nước phát triển như Mỹ, Anh, Nhật Bản và các quốc gia châu Âu. Đặc biệt, sau khi Trung Quốc - thị trường lớn nhất thế giới về rác thải gia dụng - cấm nhập khẩu rác thải vào năm 2018, Thái Lan trở thành nơi tiếp nhận lớn lượng rác thải này.
Theo thống kê, từ năm 2018 - 2021, Thái Lan đã nhập khẩu hơn 1,1 triệu tấn rác thải nhựa. Năm 2023, riêng Nhật Bản đã xuất khẩu khoảng 50 triệu kg rác thải nhựa sang Thái Lan. Việc xử lý không đúng cách như đốt rác thay vì tái chế khiến môi trường và sức khỏe con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Bà Penchom Sae-Tang, Giám đốc tổ chức phi chính phủ Ecological Alert and Recovery, khẳng định lệnh cấm là một chiến thắng lớn của xã hội. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh cần giám sát chặt chẽ và hợp tác mạnh mẽ với các cơ quan chức năng để đảm bảo thực thi lệnh cấm hiệu quả.
Punyathorn Jeungsmarn, chuyên gia nghiên cứu về nhựa của tổ chức Environmental Justice Foundation, cho biết mặc dù lệnh cấm là bước tiến lớn, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Ông kêu gọi chính phủ Thái Lan hợp tác với các cơ quan công nghiệp, môi trường và hải quan để ngăn chặn việc nhập lậu rác thải nhựa. Ông cũng lưu ý rằng luật hiện tại chưa xử lý triệt để vấn đề trung chuyển rác thải nhựa qua Thái Lan đến các quốc gia láng giềng.
Lệnh cấm nhập khẩu rác thải nhựa của Thái Lan có hiệu lực từ tháng 1/2025. (Ảnh: AFP)
Trong khi đó, các cuộc thảo luận về hiệp ước toàn cầu nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa vẫn đang bế tắc. Năm 2024, các quốc gia đã thất bại trong việc đạt được thỏa thuận cuối cùng tại Busan. Dự thảo hiệp ước với sự ủng hộ của hơn 100 quốc gia bao gồm các cam kết ràng buộc pháp lý về việc cắt giảm sản xuất nhựa toàn cầu và loại bỏ một số loại nhựa dùng một lần vấp phải sự phản đối từ các nước sản xuất dầu mỏ như Saudi Arabia, Iran và Nga.
Giáo sư Steve Fletcher, Giám đốc Viện Cách mạng Nhựa thuộc Đại học Portsmouth, cảnh báo rằng việc không đạt được thỏa thuận về cắt giảm sản xuất nhựa sẽ gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Nghiên cứu gần đây cho thấy, việc tiếp xúc với vi nhựa làm tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim và tử vong. Một số nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra mối liên hệ giữa vi nhựa và bệnh mất trí nhớ.
Tiến sĩ Cressida Bowyer, Phó Giám đốc Viện Cách mạng nhựa, cũng cho biết việc đốt rác thải nhựa trên quy mô lớn đang tạo ra nguy cơ khủng hoảng sức khỏe toàn cầu. Bà nhấn mạnh, tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, từ 40% - 65% rác thải đô thị bị đốt lộ thiên, gây ảnh hưởng nặng nề đến các cộng đồng dễ bị tổn thương.
Hiện vẫn chưa có thời gian cụ thể cho các cuộc đàm phán tiếp theo về hiệp ước toàn cầu nhằm chấm dứt ô nhiễm rác thải nhựa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!