Cụm từ "con ghẻ quốc dân, con cưng quốc tế" là một cách nói vui của giới trẻ Hàn Quốc ngày nay, ám chỉ những người có thể không thực sự nổi bật và được yêu thích trong nước, nhưng khi ra nước ngoài, họ lại trở thành hiện tượng và giành được nhiều tình cảm của người dân nước đó.
Xét trên khía cạnh nào đó, Kim Su Jin cũng có thể được xem là một trường hợp như vậy. Ở Hàn Quốc, trong mắt mẹ cô, Kim Su Jin là một kẻ thất bại: Cô ngoài 30 tuổi, độc thân và không làm việc cho một tập đoàn lớn của Hàn Quốc. Nhưng với hàng triệu người theo dõi ở Mỹ Latinh, cô đã trở thành một người bạn đáng tin cậy, một giáo viên tiếng Hàn cho họ biết mọi thứ về Hàn Quốc. Ở Mexico, nơi cô sống hiện tại, thực tế cô được biết đến với cái tên "Chinguamiga" – kết hợp của từ "bạn bè" trong tiếng Hàn và tiếng Mexico. Thành công mà cô gặt hái được không chỉ nhờ sự khéo léo và sức hút của bản thân cô, mà còn bởi làn sóng văn hóa đại chúng Hàn Quốc đã lan tỏa mạnh mẽ tới nhiều nơi trên thế giới, một phần do nỗ lực của chính phủ nhằm định vị đất nước như một người khổng lồ về văn hóa và sử dụng quyền lực mềm.
Ở quê nhà, cô Kim, 32 tuổi, phải vật lộn với guồng quay của một xã hội siêu cạnh tranh, nơi định nghĩa thành công rất hạn hẹp và phụ nữ trẻ phải đối mặt với triển vọng lao động ngày càng giảm, lịch làm việc dày đặc, phân biệt giới tính và tiêu chuẩn hạn chế về cái đẹp. Trong khi đó ở Mexico, sự quan tâm ngày càng tăng với tất tật mọi thứ liên quan đến Hàn Quốc đã khiến cô trở thành tâm điểm trên mạng xã hội, với hơn 24 triệu người theo dõi trên TikTok và hơn 8 triệu người đăng ký kênh YouTube, giúp cô nổi tiếng, ổn định tài chính và có được một người bạn đời lãng mạn - tất cả theo cách riêng của cô.
Tiến sĩ Renato Balderrama, người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu châu Á tại Đại học Tự trị Nuevo León ở Monterrey, một trung tâm công nghiệp với sự hiện diện ngày càng mở rộng của Hàn Quốc, cho biết: "Cô ấy đến đây mang theo một vốn liếng đặc biệt. Đó chính là làn sóng Hàn Quốc và nó đã giúp cô ấy trở nên thành công ở Mexico này".
Được xem như một giáo viên văn hóa đại chúng, cô Kim nói về các bộ phim truyền hình Hàn Quốc sướt mướt, lời bài hát, tiêu chuẩn thời trang, truyền thống và chuẩn mực xã hội. Cô từng làm phục vụ bàn ở Mexico trong một ngày và đăng bài về sự bối rối của cô với tiền boa (ở Hàn Quốc không có văn hóa này). Cô chia sẻ cho những người theo dõi biết học sinh Hàn Quốc phải vùi đầu vào học hành thi cử như thế nào. Cô bắt đầu đi du lịch khắp Mexico để nếm thử các món ngon từng vùng.
Sự thành công của cô trên mạng xã hội đã thu hút được lời mời tham gia các sự kiện, đề cử giải thưởng, quảng cáo trên tạp chí và các hợp đồng tài trợ, đồng thời mang lại một công việc kinh doanh phổ biến là dạy tiếng Hàn trực tuyến. Cô chuyển từ Monterrey đến Mexico City để được biết đến nhiều hơn và phát triển thương hiệu của mình.
Đế chế mới chớm nở của cô Kim hiện bao gồm một cửa hàng trực tuyến các sản phẩm làm đẹp của Hàn Quốc. Cô còn được giới thiệu với tư cách là một thí sinh trong mùa thứ 2 của chương trình "Bake Off Celebrity" của HBO.
Thành công của cô Kim cho thấy sự gia tăng ảnh hưởng của Hàn Quốc ở Mexico và khu vực. Hiện có hơn 2.000 công ty Hàn Quốc có mặt ở Mexico, một phần của cái gọi là chiến lược gần bờ đã thúc đẩy các tập đoàn lớn hơn - Kia, LG, Samsung, Hyundai - tận dụng hiệp định thương mại tự do với Canada và Mỹ.
Hàn Quốc không chỉ mang đến Mexico công việc, xe hơi và điện thoại di động, mà còn mang theo một thứ vô hình hơn: khái niệm riêng về văn hóa hiện đại. K-pop, K-beauty và K-drama đã cho người Mỹ Latinh thấy một cách mới mẻ và khác biệt để khẳng định cá tính.
Kể từ năm 2012, các ban nhạc K-pop đã biểu diễn ở những địa điểm ngày càng lớn hơn và vé được bán hết trong vòng một nốt nhạc. Năm nay, một lễ hội mùa hè sẽ đưa 16 nhóm nhạc Hàn Quốc đến Mexico City, với giá vé khởi điểm khoảng 170 USD.
Ở Mexico đã có một số dịch vụ chuyên về tạp chí, áp phích và kinh doanh liên quan đến người nổi tiếng ở Hàn Quốc. Netflix cung cấp dịch vụ lồng tiếng bằng "tiếng Tây Ban Nha Latinh" cho các chương trình Hàn Quốc. Các rạp chiếu phim phát trực tiếp các buổi hòa nhạc K-pop được biểu diễn ở nước ngoài.
Cô Kim lớn lên ở Seoul nhưng sau một thời gian vừa học vừa làm ở Canada và du lịch qua Nam Mỹ, cô trở về nhà và thấy cuộc sống ở Hàn Quốc thật ngột ngạt. Cô chuyển đến Mexico vào năm 2018, với mong muốn trải nghiệm cuộc sống ở Mỹ Latinh và cố gắng thoát khỏi tình trạng kiệt sức nghiêm trọng. Cô làm việc cho một tập đoàn đa quốc gia của Hàn Quốc và thấy nhịp điệu công việc đã quá quen thuộc nên cô bắt đầu dạy tiếng Hàn.
Sau đó, đại dịch COVID-19 đã đảo lộn thế giới.
"Khi ấy, tôi không có việc gì để làm cả", cô nhớ lại thời điểm trước khi bắt tay vào dạy tiếng Hàn trên YouTube. "Tôi không có lượt xem nào, không ai nhìn thấy tôi". Các video của ấy là những bài học ngôn ngữ đơn giản: "Những từ dễ hiểu trong tiếng Hàn - 3 phút!". Nhưng sau đó, cô chuyển sang TikTok và tải lên một đoạn clip ngắn, lần này giải thích về văn hóa Hàn Quốc. "Clip có khoảng 5.000 lượt xem trong ngày và tôi đã nghĩ, cái gì thế này?", cô nói. Rất nhanh chóng, lượt theo dõi TikTok của cô bùng nổ.
Một buổi chiều năm nay, cô Kim chào đón học sinh đến lớp học tiếng Hàn trên Zoom, phí từ 35 đến 45 USD cho mỗi khóa học kéo dài 4 tuần, mỗi tuần một buổi 90 phút. Khi lớp học bắt đầu, 76 học viên đã đăng nhập. Có những cô gái trẻ, những bà mẹ đeo kính cận và ít nhất một doanh nhân, trải dài khắp Trung và Nam Mỹ.
Sau khi học xong đại học ở Hàn Quốc, cô Kim cho biết, mình bị căng thẳng trầm trọng. Điều này đã được cô chia sẻ ở một trong những video nổi tiếng nhất của mình. Cô đã nói chuyện cởi mở về việc phải nhập viện điều trị sức khỏe tâm thần. Cô cho rằng sự kiệt sức của mình là do nền văn hóa hy sinh và mài giũa của Hàn Quốc vốn giúp đất nước này trở thành một cường quốc kinh tế sau Chiến tranh Triều Tiên.
Tiến sĩ Balderrama cho biết: "Mọi thứ diễn ra rất nhanh chóng, ngay bây giờ, ngay giây phút này. Điều này đã tạo ra một nền văn hóa không có chỗ cho sự tầm thường, không có chỗ cho những người không muốn cạnh tranh".
Tại Mexico, cô Kim hy vọng có được một cuộc sống vui vẻ hơn: "Tôi đã thấy văn hóa Latinh như thế nào, người Latinh sống ra sao và họ đang sống hạnh phúc". Cô nói: "Tôi không muốn lãng phí một giây phút nào khi ở Mỹ Latinh vì nó rất quý giá đối với tôi".
Nhưng nếu cô Kim đã tìm thấy niềm đam mê và công việc kinh doanh, thì cô vẫn chưa hoàn toàn có được sự bình yên trong tâm hồn. Cô đang điều trị những triệu chứng được mô tả là trầm cảm và lo lắng. Lượng người theo dõi đông đảo và sự nổi tiếng của cô đã làm dấy lên nỗi sợ hãi: "Tôi cảm thấy mọi người sẽ quên tôi, rằng sẽ không ai yêu thích tôi", cô nói, lo lắng về cái giá phải trả khi phải nghĩ ra nội dung sáng tạo để duy trì sức nóng của các nền tảng. "Tôi cũng gặp vấn đề với những người thù ghét, những bình luận ảnh hưởng đến tôi", cô nói thêm. Một số người chỉ trích cô trên mạng, nói rằng cô nên quay lại Hàn Quốc, căn vặn cô có đóng thuế đầy đủ không.
Theo nhiều tiêu chuẩn, cô Kim đã thành công. Nhưng còn tiêu chuẩn của mẹ cô thì sao? "Tôi không nghĩ mẹ sẽ thay đổi suy nghĩ về thành công đâu. Trong mắt bà, tôi vẫn chưa phải là người thành công. Mẹ vẫn lo hơn là mừng cho tôi".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!