Phiến quân M23 trong buổi lễ đánh dấu việc rút quân khỏi vị trí của họ ở thị trấn Kibumba, phía Đông CHDC Congo, ngày 23/12/2022. (Ảnh: AP)
Động thái bắn rơi máy bay nói trên diễn ra trong một đợt leo thang căng thẳng mới giữa các nước láng giềng đã gây báo động trên khắp khu vựcTrung Phi.
Tuyên bố của Chính phủ Rwandan cho biết, "các biện pháp phòng thủ" đã được thực hiện đối với một máy bay Sukhoi-25 từ Congo vào tối 24/1 (theo giờ địa phương), đồng thời thúc giục Congo "chấm dứt hành động gây hấn này". Đài Truyền hình nhà nước Rwanda đã chia sẻ video chưa được xác minh về "thứ dường như là một viên đạn được bắn vào một chiếc máy bay".
Chính phủ Congo trong một tuyên bố khẳng định, vụ tấn công của Rwandan nhằm vào máy bay chiến đấu của họ xảy ra trong không phận Congo, gần sân bay quốc tế của thành phố Goma, theo đó máy bay này đã không đi vào không phận Rwandan. Và máy bay hạ cánh mà không có thiệt hại lớn.
Congo coi đây là "hành động xâm lược có chủ ý tương đương với hành động chiến tranh" với mục tiêu phá hoại các nỗ lực hòa bình trong khu vực, tuyên bố cho biết.
Vụ việc xảy ra một tuần trước khi Giáo hoàng Francis đến thủ đô Kinshasa của Congo trong chuyến viếng thăm ba ngày để làm nổi bật thiệt hại mà hàng chục năm xung đột đã gây ra cho đất nước này, đặc biệt là miền Đông Congo, khu vực giàu khoáng sản quan trọng đối với phần lớn ngành công nghệ của thế giới.
Quả đạn do lực lượng Rwanda bắn đáp trả hành vi bị cáo buộc là vi phạm không phận của một máy bay quân sự Congo, ở Goma, CHDC Congo, ngày 24/1/2023. (Ảnh: Reuters)
Congo trong nhiều tháng đã cáo buộc Rwanda ủng hộ một nhóm phiến quân mang tên M23, một trong số hàng chục nhóm đang chiến đấu ở miền Đông Congo.
Trước sự không hài lòng của Rwanda, những tiếng nói mạnh mẽ ở phương Tây đã công khai đồng ý. Tháng 12/2022, các chuyên gia của Liên hợp quốc cho biết, họ có "bằng chứng đáng kể" về việc các lực lượng Chính phủ Rwandan đã vượt biên sang Congo để tiếp viện cho phiến quân M23 hoặc tiến hành các chiến dịch chống lại một nhóm phiến quân khác bao gồm các chiến binh bị cáo buộc tham gia vào cuộc diệt chủng Rwandan vào năm 1994. Mỹ, Pháp và Đức đã kêu gọi Rwanda ngừng hỗ trợ quân nổi dậy.
Chính phủ Rwanda đã gọi những cáo buộc rằng họ đang ủng hộ M23 là "sai trái" và là một phần của "trò đổ lỗi cũ rích gây mệt mỏi", làm suy yếu nỗ lực của các nhà lãnh đạo khu vực nhằm tìm kiếm một nền hòa bình lâu dài "mà Rwanda đã cam kết".
Rwanda cũng cáo buộc Congo hỗ trợ một nhóm phiến quân khác được cho là bao gồm cả nhóm sắc tộc Hutu đã tham gia vào cuộc diệt chủng khiến hơn 800.000 người sắc tộc Tutsi tử vong. Các chuyên gia của Liên hợp quốc cho biết, họ đã tìm thấy bằng chứng về sự hỗ trợ của một số lực lượng Congo đối với các nhóm vũ trang.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!