Lực lượng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn nhằm chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria (Ảnh: AP)
Israel đã bác bỏ cáo buộc của Thổ Nhĩ Kỳ hôm 17/12, sau khi Ankara lên án các hành động quân sự của Tel Aviv ở Syria. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ cũng gia tăng các hoạt động của riêng mình tại quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá này. Căng thẳng gia tăng đã làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa hai quốc gia và làm dấy lên mối lo ngại về sự ổn định trong khu vực và số phận của lực lượng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn nhằm chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria.
Ngày 16/12, Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ đã chỉ trích Israel vì mở rộng các khu định cư ở Cao nguyên Golan, gọi đây là một phần trong "việc mở rộng biên giới thông qua chiếm đóng" của Israel. Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi Israel tuân thủ Thỏa thuận rút quân năm 1974, vốn thiết lập lệnh ngừng bắn giữa Israel và Syria.
Israel liên tục thực hiện nhiều hoạt động quân sự tại Syria (Ảnh: IDF)
Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tuyên bố thỏa thuận này vô hiệu, lập luận rằng nó không còn hiệu lực sau khi các lực lượng trung thành với cựu Tổng thống Syria Bashar al-Assad từ bỏ vị trí của họ ở phía Syria trong cuộc nội chiến của đất nước này. Ông Netanyahu đã mô tả Cao nguyên Golan là vùng đệm an ninh quan trọng và là một phần không thể thiếu trong chiến lược phòng thủ của Israel chống lại Iran và Hezbollah, những lực lượng đang hoạt động ở Syria.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (Ảnh: IDF)
Ngày 17/12, Bộ Ngoại giao Israel đã đưa ra phản hồi trên X, nhấn mạnh rằng: "Thổ Nhĩ Kỳ đã xâm phạm có hệ thống vào lãnh thổ Syria. Khoảng 15% lãnh thổ Syria nằm dưới sự kiểm soát của Thổ Nhĩ Kỳ. Tại những khu vực này, đồng tiền Thổ Nhĩ Kỳ đang được sử dụng, và các chi nhánh ngân hàng và dịch vụ bưu chính của Thổ Nhĩ Kỳ đã hoạt động. Hơn nữa, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ còn ném bom cơ sở hạ tầng ở khu tự trị đông bắc Syria bằng máy bay và UAV, ủng hộ các lực lượng thánh chiến hoạt động chống lại người Kurd ở Syria. Quốc gia cuối cùng có thể nói về sự chiếm đóng ở Syria là Thổ Nhĩ Kỳ... Không có lý do gì để Ankara xâm lược và thực hiện hành vi bạo lực chống lại người Kurd ở Syria!".
Căng thẳng ngoại giao đang leo thang giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ. Vào tháng 5/2024, Thổ Nhĩ Kỳ đã áp đặt lệnh cấm thương mại hoàn toàn đối với Israel, cắt đứt mọi liên kết trực tiếp. Đây là điều chưa từng có đối với các quốc gia duy trì quan hệ ngoại giao.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan (Ảnh: AP)
Một số tuyên bố của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đã khiến mối quan hệ trở nên tồi tệ hơn nữa. Việc ông Erdoğan ủng hộ Hamas, tổ chức đã thực hiện cuộc tấn công vào Israel ngày 7/10/20233, và cáo buộc của ông về "tội diệt chủng" ở Gaza đã khiến Israel tức giận.
"Chúng ta phải rất mạnh mẽ để Israel không thể làm những điều vô lý này với Palestine", ông Erdoğan cảnh báo hồi tháng 7. "Giống như chúng ta đã tiến vào Karabakh, giống như chúng ta đã tiến vào Libya, chúng ta có thể làm tương tự như họ".
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdoğan cũng kêu gọi các quốc gia Hồi giáo đoàn kết chống lại Israel, gọi đây là "mối đe dọa cụ thể nhất đối với hòa bình khu vực và toàn cầu".
Israel ngày càng lo ngại về việc Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường quân sự ở miền bắc Syria.
Mặc dầu vậy, Thổ Nhĩ Kỳ không thể một mình duy trì ảnh hưởng ở Syria. Ankara cần sự hợp tác của các quốc gia vùng Vịnh, đặc biệt là từ Qatar, Saudi Arabia và UAE, để tài trợ cho việc tái thiết Syria.
Phe đối lập ở Syria tiến vào thành phố Aleppo, Syria, ngày 2/12/2024 (Ảnh: AP)
Theo nhận định từ giới phân tích, trọng tâm của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là xóa bỏ quyền kiểm soát của người Kurd ở miền bắc Syria, đặc biệt là xung quanh Kobani, một thành phố mang tính biểu tượng đối với người Kurd.
Khi Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường sự hiện diện ở Syria, các nhà phân tích cảnh báo rằng các cuộc đụng độ với Israel có thể trở nên không thể tránh khỏi. Tiến sĩ Hay Eytan Cohen Yanarocak của Trung tâm Moshe Dayan thuộc Đại học Tel Aviv đã so sánh với các cuộc can thiệp của Thổ Nhĩ Kỳ ở Libya và Azerbaijan. "Nếu lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tiến gần đến các đồng minh của Israel, nguy cơ xảy ra các cuộc đối đầu ngoài ý muốn sẽ tăng lên đáng kể", ông Yanarocak nói với hãng thông tấn TPS-IL.
Bất chấp những lời lẽ gay gắt, các chuyên gia lập luận rằng cả hai nước đều muốn tránh xung đột trực tiếp. Lợi ích chính của Thổ Nhĩ Kỳ là nhắm vào miền bắc Syria, trong khi trọng tâm của Israel là ở phía nam. Israel và Thổ Nhĩ Kỳ được cho là đã thiết lập được các kênh liên lạc với Nga ở Syria để tránh xung đột trực tiếp.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!