Tại nhiều thành phố lớn của Mỹ như Los Angeles, San Francisco hay New York, hình ảnh những người nghiện lang thang trên đường phố trong trạng thái mất kiểm soát đã trở nên phổ biến. Fentanyl - loại thuốc giảm đau tổng hợp mạnh gấp 50 lần heroin và hơn 100 lần morphine - là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Mỹ với nhóm tuổi từ 18 đến 49.
Ban đầu được kê đơn trong y tế, fentanyl giờ đây bị lạm dụng và trở thành một trong những chất gây nghiện nguy hiểm nhất. Khi sử dụng quá liều, nó có thể khiến người dùng rơi vào trạng thái như "xác sống", thậm chí gây hoại tử da. Chính quyền New York đã phải khuyến cáo người dân luôn mang theo thuốc xịt mũi naloxone để kịp thời cứu những trường hợp sốc thuốc trên đường phố.
Mối nguy từ vấn nạn nghiện thuốc giảm đau
Một người nghiện lang thang trên đường phố New York với kim tiêm vẫn cắm trên tay. (Ảnh: NY Post)
Tình trạng nghiện fentanyl không chỉ ảnh hưởng đến người trưởng thành mà còn để lại hậu quả nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh. Tại một nhà trẻ ở Phoenix, bang Arizona, hàng chục trẻ em đang được điều trị hội chứng cai nghiện sơ sinh (NAS) do tiếp xúc với ma túy trong bụng mẹ.
Các cuộc biểu tình chống lại fentanyl cũng liên tục diễn ra trên khắp nước Mỹ, khi nhiều gia đình mất đi người thân do sử dụng thuốc giảm đau quá liều. Hơn 700.000 ca tử vong do opioid đã được ghi nhận tại Mỹ trong hai thập kỷ qua. Nhiều công ty dược phẩm bị cáo buộc đã quảng bá sai lệch về fentanyl, hạ thấp nguy cơ gây nghiện và phóng đại lợi ích của nó.
Đường đi của fentanyl vào nước Mỹ
Những lọ nhỏ fentanyl. (Ảnh: AP)
Fentanyl chủ yếu được sản xuất tại Mexico bởi các băng đảng tội phạm như Sinaloa và Jalisco, sau đó được vận chuyển vào Mỹ qua biên giới phía Nam. Với mức lợi nhuận khổng lồ, các tổ chức tội phạm sử dụng mọi phương thức để tuồn fentanyl vào Mỹ, từ giấu trong xe hơi tại cửa khẩu đến sản xuất tại các phòng thí nghiệm bí mật.
Theo Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA), giá fentanyl tại Mexico chỉ khoảng 180 USD/kg, nhưng khi vào Mỹ, giá có thể lên đến 60.000 USD/kg - tăng hơn 300 lần. Đây là động lực khiến nhiều băng nhóm tội phạm chuyển từ vận chuyển heroin sang fentanyl.
Mỹ tăng cường kiểm soát biên giới để trấn áp fentanyl
Binh sĩ đứng canh gác bên cạnh hàng trăm kg fentanyl và ma túy đá thu được ở Tijuana, Mexico, tháng 10/2022. (Ảnh: Washington Post)
Bang California - điểm nóng của cuộc khủng hoảng fentanyl - đang siết chặt kiểm soát biên giới. Với dân số hơn 39 triệu người, bang này có nhiều cộng đồng dễ bị tổn thương bởi fentanyl, bao gồm người vô gia cư và thanh thiếu niên. Chỉ riêng năm 2023, California ghi nhận gần 11.000 ca tử vong do dùng thuốc quá liều, trong đó phần lớn liên quan đến fentanyl.
Chính quyền Mỹ đã tăng cường kiểm tra tại các cửa khẩu, triển khai thêm lực lượng và áp dụng các biện pháp cứng rắn như đánh thuế hàng hóa nhập khẩu từ Mexico để gây áp lực buộc nước này kiểm soát chặt nguồn cung fentanyl.
Mỹ, Canada, Mexico phối hợp ngăn chặn buôn lậu fentanyl
Tổng thống Donald Trump. (Ảnh: AP)
Trong diễn biến mới nhất, Mexico vừa dẫn độ 29 trùm ma túy sang Mỹ, trong đó có Rafael Caro Quintero - một trong những nhân vật cộm cán trong giới tội phạm ma túy.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sẽ không dừng các biện pháp thuế quan đối với hàng hóa từ Mexico và Canada nhằm tạo áp lực kiểm soát fentanyl. Đáp lại, Mexico đã triển khai 10.000 binh sĩ đến biên giới, trong khi Canada cũng đang tăng cường giám sát và thực hiện kế hoạch trị giá 1,3 tỷ USD để siết chặt kiểm soát an ninh biên giới.
Các chuyên gia nhận định rằng ngoài kiểm soát biên giới, Mỹ cũng cần có chiến lược toàn diện hơn, bao gồm điều trị cai nghiện, nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý thị trường dược phẩm chặt chẽ hơn để ngăn chặn cuộc khủng hoảng fentanyl.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!