Giáo sư Svante Pääbo. (Ảnh: Getty)
Giải Nobel Y sinh năm 2022 tôn vinh những phát hiện của ông Svante Pääbo liên quan đến chuỗi ADN của loài vượn người và quá trình tiến hóa của loài người.
Giáo sư Paaboo, 67 tuổi, là một nhà di truyền học kỳ cựu người Thụy Điển. Theo Ủy ban Nobel, nghiên cứu của giáo sư Paaboo đã mang lại những kết quả đột phá.
Thứ nhất, giáo sư Paaboo đã hoàn thành một điều dường như không thể khi ông giải trình tự bộ gen của người vượn Neanderthal, một họ hàng đã tuyệt chủng của loài người ngày nay. Ông cũng phát hiện ra rằng người Homo sapiens có lai với người Neanderthal.
Để dễ hình dung, chúng ta hãy tham khảo một nghiên cứu của Đại học Wiscosin - Madison về cây phả hệ của chi Người, có tên khoa học bắt đầu bằng Homo như sau:
Người tinh khôn, người hiện đại ngày nay thuộc giống Homo sapiens. Bên cạnh đó, còn có 7 giống người cổ đại có nguồn gốc từ hàng triệu năm trước. Qua thời gian, nhiều loài tuyệt chủng và giáo sư Paboo phát hiện sự chuyển gen của những loài tuyệt chủng này sang Người tinh khôn Homo Sapiens.
Nhà di truyền học Pääbo cùng chiếc cup ông nhận được trong lễ trao giải Japan Prize tại Tokyo (Nhật Bản) ngày 13/4. (Ảnh: Reuters)
Thứ hai, giáo ưu Paboo cũng phát hiện ADN một loài giống người khác được có tên Denisovan di truyền từ chi người cổ đại đến người hiện đại. Phát hiện này có ý nghĩa vô cùng to lớn, giúp khoa học khám phá thêm vô số cách thức mà dòng máu từ những tổ tiên tuyệt chủng đã ảnh hưởng đến con người ngày nay.
Ví dụ phiên bản gen EPAS1 Denisovan mang lại lợi thế sống sót trên cao cho cư dân vùng núi Tây Tạng. Hay một số gen của người Neanderthal, chiếm khoảng 2% gen người hiện đại, ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch, đưa đến những phương pháp sàng lọc, theo dõi, can thiệp riêng đối với các nhóm người mang yếu tố nguy cơ với một số bệnh.
Ủy ban Nobel cho biết, nghiên cứu của giáo sư Pääbo cũng đã tạo ra một lĩnh vực khoa học hoàn toàn mới có tên Paleogenomics (tạm dịch là cổ di truyền sinh vật học). Các nghiên cứu giúp tái tạo và phân tích thông tin bộ gen của các loài giống người đã tuyệt chủng, từ đó cho chúng ta hiểu biết mới về lịch sử tiến hóa loài người hiện đại của chúng ta.
Giáo sư Paaboo cho biết: "Mọi thứ bắt đầu với tôi từ một sở thích. Tôi đam mê và theo đuổi công việc này đã 30 năm nay. Tôi cảm thấy thật kỳ diệu vì nhờ lĩnh vực nghiên cứu này, chúng ta như thể có khả năng quay ngược thời gian để dõi theo lịch sử di truyền, sự thay đổi của cấu trúc gen. Tìm hiểu về gen các giống người cổ đại giờ đây đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu thực thụ và thu hút nhiều sự quan tâm".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!