Biến thể Omicron xuất hiện vào đúng thời điểm hàng loạt quốc gia trên thế giới đã bắt đầu cuộc sống bình thường mới và có các kế hoạch mở cửa rộng rãi. Và điều không ai mong muốn đã lặp lại, các lệnh cấm đi lại và đóng biên quay trở lại. Mặc dù đã có rất nhiều cảnh báo lặp đi lặp lại của giới chức y tế, nhưng việc thất bại trong phân chia vaccine cho các nước đang phát triển đang gây ra hậu quả cho cả các nước giàu.
Nỗ lực khống chế đại dịch toàn cầu vẫn đối mặt với một thách thức rất lớn: sự đối lập giữa các nước giàu với nguồn vaccine dồi dào, thậm chí đủ để tiêm mũi tăng cường và những nước nghèo vẫn đang tìm cách để có đủ vaccine và cách để phân phối vaccine. Tình trạng phủ vaccine không đồng đều này được cho là tạo cơ hội để những biến chủng mới như Omicron xuất hiện.
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nhấn mạnh: "Sự xuất hiện của biến thể Omicron sẽ là một lời cảnh tỉnh cho thế giới rằng tình trạng bất bình đẳng vaccine không thể tiếp diễn. Tất cả mọi người sẽ tiếp tục đối mặt với nguy cơ khi chúng ta chưa tiêm chủng cho tất cả họ".
Tiêm vaccine ngừa cho trẻ em ở Diepsloot Township gần Johannesburg, Nam Phi (Ảnh: AP)
Hiện mới chỉ có 6% trong tổng cộng 1,2 tỷ người dân châu Phi được tiêm chủng. Trong số 8 quốc gia châu Phi đang nằm trong lệnh hạn chế đi lại của các nước chưa có nước nào hoàn thành tiêm chủng cho 1/3 dân số. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do các nước châu Phi không tìm được đủ nguồn cung cần thiết.
Ông Gordon Brown - Cựu Thủ tướng Anh cho biết: "Nguồn cung hiện có từ nhóm G20 là không đủ. Cần nhớ rằng mới chỉ có 25% số vaccine trong cam kết của Mỹ được chuyển đi các nước. Từ phía nước Anh là chỉ 11%, liên minh châu Âu là 19% và từ Canada chỉ 5%".
Các hãng dược phẩm trên toàn cầu đang trên đà sản xuất khoảng 12 tỷ liều vaccine vào cuối năm nay, trong khi WHO cho rằng cần 11 tỷ liều để tiêm chủng đầy đủ cho 70% dân số thế giới.
Tuy nhiên, phần lớn số vaccine này có khả năng sẽ được chuyển tới các quốc gia giàu có để phục vụ chiến dịch tiêm liều tăng cường. Các nước nghèo hơn vẫn chưa xác định rõ thời điểm vaccine của họ dự kiến được chuyển đến. Ngay cả khi giải quyết được vấn đề nguồn cung, vẫn còn nhiều thách thức khác. Các chính phủ ở châu Phi vẫn chưa tìm được ngân sách để xây dựng hệ thống bảo quản vaccine đúng cách hay nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm giảm bớt tâm lý ngần ngại vaccine.
Ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên là ở Nam Phi ngày 9/11
Anh Henry Onuoha - Người dân Nam Phi nói: "Tôi rất lo sợ, thế nên tôi đến đây để tiêm chủng. Ban đầu tôi nghĩ cứ để xem tình hình thế nào, nhưng bây giờ thì dịch bệnh đáng lo rồi".
Theo WHO, ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên là ở Nam Phi ngày 9/11, chưa đầy 3 tuần sau, nó đã lan sang 15 quốc gia và vùng lãnh thổ ở khắp các châu lục. Giới nghiên cứu cho rằng vào thời điểm chúng ta phát hiện biến thể mới, một biến thể khác có thể đang lưu thông. Với độ bao phủ vaccine thấp và không đồng đều, cuộc đua với các biến thể có thể không có hồi kết.
Hiện đang bắt đầu có những tranh luận xung quanh việc các nước có nên áp dụng lệnh cấm đi lại đối với các quốc gia châu Phi hay không và liệu có phải bây giờ đã là muộn để ngăn virus lây lan. Tất nhiên, với sự khó lường của COVID-19, các nước đều đang rất thận trọng với những thay đổi trong biện pháp chống dịch. Nhưng vẫn cần phải nhận thức rõ vấn đề lớn ở đây để có chiến lược đúng đắn toàn cầu là, biến thể mới xuất hiện do không đảm bảo độ bao phủ vaccine rộng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!