Tiếng còi khai cuộc chặng đua nước rút vào Nhà Trắng đã chính thức vang lên khi Đại hội Đảng Dân chủ Mỹ kết thúc trong tuần này sau 4 ngày tổ chức trực tuyến. Với nước Mỹ, cuộc chạy đua vào chiếc ghế tổng thống năm 2020 là chưa có tiền lệ. Bị phủ bóng đen bởi dịch bệnh COVID-19 khiến hơn 170.000 người Mỹ thiệt mạng, cách thức hai ứng cử viên tổng thống thu hút cử tri cũng khác biệt chưa từng có.
Đại hội Đảng Dân chủ của Mỹ là sự kiện quan trọng bậc nhất đối với mỗi kỳ tranh cử. Bởi vì sau đây, bộ máy đếm ngược thời khắc quyết định chính thức được khởi động.
Đại hội Đảng Dân chủ hấp dẫn như một show truyền hình
Đại hội của Đảng Dân chủ năm nay tổ chức trực tuyến nhưng Đảng này vẫn biết cách biến nó hấp dẫn như một show truyền hình. Xuyên suốt 4 đêm của Đại hội, trên bục diễn thuyết không chỉ có 1 mà có tới 17 ngôi sao của đảng. Từ cựu tổng thống, cựu đệ nhất phu nhân, những chính trị gia, rồi đối thủ tranh cử của ông Biden và cả ca sỹ, diễn viên Hollywood.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và ứng viên tổng thống Đảng Dân chủ Joe Biden. Ảnh: The Hill
Một cậu bé 13 tuổi, mắc tật nói lắp chia sẻ rằng ông Biden đã giúp cậu tự tin hơn như thế nào, nhằm tôn lên hình ảnh của ứng cử viên Biden và thu hút mọi tầng lớp. Hình ảnh của ông Biden được nhấn mạnh là một chính trị gia đã kiên trì vượt qua những bi kịch của bản thân, có thể dẫn dắt đất nước vượt qua đại dịch, bất ổn kinh tế và chia rẽ về chủng tộc.
Ứng cử viên Joe Biden nổi bật ở Đại hội
Cựu Tổng thống Mỹ Barrack Obama nói: "Trong 8 năm, Joe là người cuối cùng trong phòng bất cứ khi nào tôi phải đối mặt với một quyết định lớn. Anh ấy đã biến tôi trở thành một Tổng thống tốt hơn. Và anh ấy có bản lĩnh và kinh nghiệm để biến nước Mỹ trở thành một đất nước tốt hơn".
Trong bài diễn văn tiếp nhận chức đề cử, ông Biden không chọn cách trực tiếp công kích ông Donald Trump, không nhắc trực tiếp tên của ông Trump trong bài phát biểu. Thay vào đó, ông vẽ nên sự tương phản giữa ông với Tổng thống Donald Trump. Bài phát biểu nói lên các vấn đề cấp bách nhất mà đất nước phải đối mặt, bao gồm đại dịch COVID-19 và các mối quan hệ chủng tộc.
Những cụm từ như "Đây có phải là nước Mỹ mà chúng ta mong muốn?", "Chương đen tối của nước Mỹ" rồi "Bầu cử này là cuộc chiến vì linh hồn của quốc gia" đã được sử dụng để khoét sâu hơn nỗi lo của cử tri.
Ông Obama và ông Biden vui vẻ ngồi cạnh nhau khi xem một trận bóng rổ vào tháng 7/2012. Ảnh: Nhà Trắng
Ông Joe Biden - Ứng cử viên Tổng thống đại diện Đảng Dân chủ Mỹ: "Dù tôi là một ứng cử viên Đảng Dân chủ, tôi vẫn sẽ là một Tổng thống Mỹ, làm việc chăm chỉ cho cả những người không ủng hộ tôi. Tôi sẽ khơi gợi ra những gì tốt đẹp nhất của chúng ta chứ không phải là những gì đen tối nhất. Tôi sẽ là đồng minh của ánh sáng, chứ không phải bóng tối".
Phó tướng của ông Biden cũng được xác nhận, đó là nữ thượng nghị sĩ da màu Kamala Harris. Đây chắc chắn sẽ là một nhân vật giúp ông Biden tranh thủ phiếu của các cử tri nữ cũng như các cử tri ủng hộ phong trào đòi bình đẳng cho người da màu.
Rất khó để biết được cục diện đối đầu Trump - Biden đang như thế nào bởi phải chờ bài phát biểu phản đòn của ông Trump khi tiếp nhận đề cử của Đảng Cộng hòa sau 1 tuần. Ngay cả truyền thông cũng chia phe ủng hộ và khó có thể dựa vào đó để đoán được ai đang chiếm ưu thế.
Nhưng có một con số có thể tin được, gần 20 triệu lượt người đã theo dõi đêm khai mạc Đại hội của Đảng Dân chủ trên 10 kênh truyền hình Mỹ, giảm so với mức 26 triệu lượt khán giả hồi năm 2016, khi ứng cử viên Hillary Clinton tiếp nhận đề cử.
Ông Biden phản đối kế hoạch xây tường biên giới Mỹ, dù đây là vấn đề được ông Trump đặc biệt quan tâm. Ông Biden cũng hứa hẹn tăng số lượng người tị nạn vào Mỹ và đẩy mạnh nguồn lực để giải quyết các trường hợp xin tị nạn. Ảnh: AP
Hiện ông Joe Biden đang dẫn trước đương kim tổng thống Trump trong hầu hết các cuộc thăm dò quốc gia với trung bình 7,6 điểm phần trăm, theo chuyên trang theo dõi bầu cử Five Thirty Eight. Mặc dù vậy, sự chênh lệch tỷ lệ ủng hộ có thể giao động ở những bang chiến địa - những bang mà không Đảng nào chiếm ưu thế vượt trội. Trên bản đồ, các bang này được thể hiện là màu tím. Có tới 15 bang như vậy mà Đảng Cộng hòa và Dân chủ sẽ phải tung hết sức để giành sự ủng hộ của cử tri.
Tổng thống Trump vận động tranh cử trực tiếp
Trong khi sự chú ý của truyền thông Mỹ tập trung chủ yếu vào Đại hội của Đảng Dân chủ, Tổng thống Trump cũng có màn thu hút cử tri tại 3 bang chiến địa là Wisconsin and Minnesota, Arizona. Khác với đối thủ, Tổng thống Trump đã chọn hình thức vận động trực tiếp với những bài phát biểu tại các điểm mít tinh ngoài trời. Đó là những bài phát biểu công khai phản bác đối thủ Joe Biden và vẽ nên bức tranh với những hoài nghi về đề xuất nhập cư, chăm sóc sức khỏe và kinh tế của ông Biden.
Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích ông Biden "nói suông" tại Đại hội Đảng Dân chủ. Ảnh: Reuters
Trong các bài phát biểu, Tổng thống Trump nhắc lại quan điểm cho rằng bỏ phiếu qua bưu điện sẽ dễ dẫn tới gian lận cử tri phổ thông, bày tỏ sự ủng hộ với việc thực thi pháp luật, ca ngợi phản ứng của chính quyền đối với đại dịch COVID-19, cũng như dự báo sự lạc quan về cách xử lý của ông đối với nền kinh tế trong bối cảnh suy thoái do dịch COVID-19 gây ra.
Tổng thống Trump cũng cam kết sẽ tạo ra hàng trăm triệu việc làm, cắt giảm các quy định, chấm dứt sự phụ thuộc vào Trung Quốc và thúc đẩy sản xuất thuốc trong nước nếu như ông tái đắc cử. Cùng với các chuyến đi, các kênh thu hút cử tri khác, như trang cá nhân trên mạng xã hội, mua quảng cáo chính trị dày đặc trên các báo cũng được Tổng thống Trump tận dụng.
Theo Ủy ban bầu cử quốc gia, chiến dịch tái tranh cử của ông Trump đã chi khoảng 1 tỷ USD kể từ năm 2017. Đảng Cộng hòa cũng sẽ chuẩn bị đại hội vào ngày 24/8 để có những đòn phản công sắc nét nhằm thu hút sự ủng hộ của cử tri.
Theo dõi các màn rượt đuổi tỷ lệ ủng hộ trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ thì có thể thấy rằng, dịch bệnh COVID-19 sẽ làm nên nét kịch tính nhất của cuộc bầu cử năm nay. Những con số tồi tệ về thương vong trong đại dịch này là khắc tinh lớn nhất đối với kế hoạch tái cử của ông Trump. Nhưng không chỉ có vậy, trước khi đại dịch đến, nước Mỹ trong nhiệm kỳ của ông Trump ghi nhận nhiều thành tựu nhưng cũng có nhiều biến động và chia rẽ, cả trong lĩnh vực đối nội và đối ngoại.
Dấu ấn cá nhân của Tổng thống Trump với nước Mỹ
Nhiệm kỳ của ông Trump được đánh dấu bằng nhiều quyết định bất ngờ, gây tranh cãi. Những quyết định định đó đến từ những cam kết mà ông đã hứa khi tranh cử.
Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông Trump tuyên bố rằng NATO là "lỗi thời", rằng các liên minh của Mỹ với Nhật Bản và Hàn Quốc là quá tốn kém và rằng các Hiệp định Thương mại tự do là một thảm họa chỉ dẫn đến việc Mỹ bị gạt ra ngoài.
Thay cho chủ nghĩa tự do đa phương, ông Trump đề cao chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa dân tộc, lợi ích của những người khác được coi là thiệt hại của Mỹ. Khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết" có nghĩa là nâng cao giá trị của nước Mỹ trước khi nghĩ đến chuyện lo lắng cho thế giới.
Trong 4 năm cầm quyền, Tổng thống Trump đã rút Mỹ khỏi một loạt thỏa thuận đa phương, bao gồm Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Thỏa thuận hạt nhân Iran.
Mỹ không ngại “tuyên chiến” thương mại với các quốc gia là đối tác thương mại truyền thống lớn của Mỹ, trong đó có cả Trung Quốc, nhằm đem lại “sự công bằng” cho các doanh nghiệp Mỹ và đảm bảo quyền tiếp cận thị trường nước ngoài tốt hơn cho hàng hóa Mỹ. Nguồn: Getty Images
Tổng thống Trump đã chấm dứt sự tham gia của Mỹ vào Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung INF, buộc các thành viên NATO phải thực hiện cam kết tăng ngân sách quốc phòng. Ông Trump đã công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển đại sứ quán Mỹ ở Tel Aviv về Jerusalem.
Trong lĩnh vực thương mại, Tổng thống Mỹ cam kết làm tất cả để đưa việc làm về Mỹ. Phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc là điểm nổi bật nhất. Ông quyết tâm sửa đổi các thỏa thuận thương mại mà ông cho là bất công với nước Mỹ, kể cả đó là thỏa thuận với các đồng minh và láng giềng gần gũi. Ông Trump rút khỏi Hiệp định đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, thay thế thỏa thuận về Khu vực mậu dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA) bằng thỏa thuận mới Mỹ Mexico Canada.
Danh sách những gì ông Trump đã làm nhưng chưa đạt được kết quả mong muốn cũng không hề ngắn. Tổng thống Trump chưa đạt được với Triều Tiên thỏa thuận về giải pháp cho vấn đề hạt nhân của Triều Tiên, trong khi lại đẩy Iran đến bên bờ vực của đụng độ quân sự và thậm chí cả chiến tranh ở vùng Vịnh.
Ông Trump chưa rút toàn bộ quân đội Mỹ ra khỏi Afghanistan, Iraq và Syria cũng như chưa có được kết cục có lợi nhất cho Mỹ từ việc chấm dứt hoạt động quân sự của Mỹ ở các nơi này. Ông Trump chưa cải thiện được đáng kể cho nước Mỹ tình trạng thâm hụt trong cán cân trao đổi thương mại với các đối tác bên ngoài.
Phía trước Tổng thống Trump là cuộc vận động tranh cử tổng thống và mục tiêu được tái đắc cử sẽ chi phối và dẫn dắt toàn bộ mọi suy tính và hành động của ông Trump trong thời gian tới. Rất có thể vì thế mà ông Trump sẵn sàng có những quyết sách bất ngờ để tạo đột biến với tác động có lợi quyết định nhất cho mình.
Ông Joe Biden muốn "đổi màu" kỷ nguyên Donald Trump
Chiến dịch vận động của Đảng Dân chủ đang vẽ nên ông Biden là một người lãnh đạo an toàn, đáng tin cậy, nhưng liệu điều đó có đủ thuyết phục cử tri về khả năng của một nhà lãnh đạo mạnh mẽ đủ sức giúp đất nước thoát ra nhiều cuộc khủng hoảng cùng lúc hiện nay?
Cam kết tranh cử của ông Joe Biden có thể được tóm tắt ngắn gọn bằng cụm từ mà ông sử dụng khi nhận đề cử, đó là "đổi màu" kỷ nguyên Donald Trump. Và tất nhiên, sự thay đổi đầu tiên mà ông Biden hướng tới là giải quyết vấn đề dịch bệnh COVID-19 đã khiến hơn 170.000 người Mỹ thiệt mạng.
Ứng viên tổng thống Đảng Dân chủ Joe Biden. Ảnh: Getty
Ông Joe Biden - Ứng cử viên Tổng thống đại diện Đảng Dân chủ Mỹ - nói: "Nếu tôi là Tổng thống của các bạn, ngay ngày đầu tiên tôi sẽ khởi động chiến lược quốc gia mà tôi đã xây dựng từ tháng 3. Chúng ta sẽ phát triển và triển khai xét nghiệm nhanh có thể cho kết quả ngay lập tức. Chúng ta sẽ sản xuất vật tư y tế và thiết bị bảo hộ mà đất nước đang cần. Chúng ta sẽ sản xuất chúng ngay trên đất Mỹ, để chúng ta mãi mãi không còn dựa vào Trung Quốc hay bất kỳ nước nào khác".
Về kinh tế, ông Biden cảnh báo nếu ông Trump tái đắc cử, các gia đình lao động sẽ chật vật kiếm sống... nhưng 1% người giàu nhất sẽ tiếp tục kiếm được hàng tỉ USD. Ông Joe Biden cam kết kế hoạch kinh tế mang tên "Xây dựng lại tốt đẹp hơn" của ông sẽ bao gồm gói kích thích chi tiêu để giải cứu nền kinh tế, tạo thêm 5 triệu việc làm trong lĩnh vực năng lượng sạch.
Và để thu hút cử tri nữ, ông Biden hứa hẹn phụ nữ sẽ được trả lương công bằng trong những công việc bình đẳng và cải thiện chính sách chăm sóc trẻ em. Vấn đề sắc tộc cũng là một chiến lược đượng ông nhắc tới trong xây dựng nước Mỹ nếu mình đắc cử.
Ông Donald Trump chưa phải đã hết cơ hội
Trong lịch sử Mỹ, các đương kim tổng thống khi tranh cử đều có lợi thế so với đối thủ, ví dụ như được giới truyền thông đưa tin nhiều hơn và dễ dàng gây ảnh hưởng với những sự kiện, cũng như có thể tận dụng nhiều nguồn lực của chính phủ cho việc quảng bá bản thân. Nhưng kỳ bầu cử năm 2020 với COVID-19 đang thay đổi tất cả. Mọi kết quả thăm dò dư luận đều cho thấy cử tri Mỹ tín nhiệm ông Biden hơn hẳn ông Trump. Nếu bầu cử diễn ra ngay bây giờ, hào quang chiến thắng có thể thuộc về ứng viên của Đảng Dân chủ, còn hơn 2 tháng nữa mới tới ngày bầu cử, ông Donald Trump chưa phải đã hết cơ hội.
Tổng thống Donald Trump cũng có thể có những cú lội ngược dòng như ông đã làm trước đó 4 năm. Ảnh: Reuters
Trở lại với cuộc bầu cử năm 2016, mọi dự đoán đều cho thấy ông Trump chỉ có 29% cơ hội chiến thắng trước bà Hillary Clinton, nhưng kết quả là ông Trump đã chiến thắng ngoạn mục.
Đến năm nay, tỉ lệ tương tự lại xuất hiện, điều đó cho thấy các cuộc thăm dò dư luận thường không phải là kim chỉ nam cho các cuộc bầu cử Tổng thống tại Mỹ.
Theo kinh nghiệm, các cuộc thăm dò có khá nhiều biến chuyển từ tháng 8 đến tháng 11, nhiều hơn những gì bạn có thể dự đoán bằng trực giác. Một cuộc thăm dò do kênh truyền hình CNN công bố mới đây lại cho thấy kể từ tháng 6, ưu thế dẫn trước của ông Biden trong số các cử tri đã đăng ký giảm xuống rõ rệt và tỷ lệ của ông Trump đang tăng.
Nhiều người cho rằng, Tổng thống Donald Trump cũng có thể có những cú lội ngược dòng như ông đã làm trước đó 4 năm. Trong một nước Mỹ bị chia rẽ và phân cực cao như hiện nay, các nguyên tắc dự báo cơ bản đều có khả năng sai số. Thêm nữa, các biến số mà dịch bệnh COVID-19 đem tới, ví dụ như dịch bệnh được khống chế tốt hơn, các chỉ số kinh tế được phục hồi, sẽ tác động mạnh tới lựa chọn của cử tri trong kỳ bầu cử.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!