Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã đột ngột hủy bỏ thỏa thuận nhận tội đối với kẻ chủ mưu bị cáo buộc trong vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001 cùng hai kẻ đồng phạm, đồng thời miễn nhiệm người giám sát tòa án chiến tranh Guantanamo của Lầu Năm Góc, người đã nhiều năm nỗ lực đạt được thỏa thuận để kết thúc vụ án.
Bộ Quốc phòng cho biết các điều khoản và điều kiện cụ thể của thỏa thuận vẫn chưa được công khai. Nhưng gia đình của các nạn nhân vụ khủng bố này đã được thông báo trong một lá thư từ các công tố viên rằng những nghi phạm đã đồng ý nhận tội âm mưu và giết người để đổi lấy án chung thân.
Trong một bản ghi nhớ bất ngờ được công bố lặng lẽ vào tối 2/8, Bộ trưởng Austin nhấn mạnh: "Trách nhiệm đối với một quyết định quan trọng như vậy nên thuộc về tôi".
Bản ghi nhớ gửi cho bà Susan Escallier, người có thẩm quyền triệu tập các ủy ban quân sự điều hành các tòa án quân sự tại Vịnh Guantanamo, cho biết Bộ trưởng Quốc phòng sẽ ngay lập tức rút lại thẩm quyền của bà trong các vụ án và "giữ lại thẩm quyền đó cho ông".
Ông Austin sẽ hủy bỏ thỏa thuận nhận tội của 3 nghi phạm để nhận án tù chung thân, nhằm tránh bị tuyên tử hình nếu bị xét xử. Động thái này đồng nghĩa 3 nghi phạm trên có thể phải đối mặt với hình phạt cao nhất là tử hình.
Chỉ 2 ngày trước đó, Lầu Năm Góc thông báo rằng họ đã đạt được thỏa thuận nhận tội với Khalid Sheikh Mohammed (59 tuổi) và hai bị cáo khác - Walid Bin 'Attash (46 tuổi), Hawsawi (55 tuổi) - là những nghi phạm bị buộc tội âm mưu thực hiện các vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001.
Năm 2008, Mohammed bị buộc tội một loạt tội danh bao gồm âm mưu, giết 2.976 người, vi phạm luật chiến tranh, tấn công dân thường, tấn công các mục tiêu dân sự, cố ý gây thương tích nghiêm trọng, phá hoại tài sản vi phạm luật chiến tranh, khủng bố và hỗ trợ vật chất cho khủng bố...
Tháp Đôi ở New York bốc cháy vì bị không tặc đâm máy bay vào, ngày 11/9/2001. (Ảnh: Getty Images)
Hoa Kỳ từng tuyên bố sẽ tìm cách áp dụng án tử hình đối với Mohammed. Nhưng phiên tòa xét xử quân sự đối với Mohammed và những kẻ đồng phạm đã bị trì hoãn trong nhiều năm vì Hoa Kỳ phải cố gắng xác định cách xử lý vấn đề tra tấn được sử dụng đối với Mohammed và những người khác tại các nhà tù bí mật của CIA vào những năm 2000.
Những nỗ lực của chính phủ Hoa Kỳ nhằm đưa các bị cáo vụ khủng bố ngày 11/9/2001 và những người khác bị giam giữ tại nhà tù Guantanamo ra trước công lý đã bị trì hoãn bởi những trở ngại về mặt pháp lý và chính trị kéo dài qua nhiều chính quyền kể từ thời Tổng thống George W. Bush.
Thông báo về thỏa thuận nhận tội công bố ngày 31/7 đã gây ra làn sóng phản ứng dữ dội, bao gồm cả từ giới chính trị gia và một số nhóm đại diện cho các nạn nhân - những người đã thúc đẩy chính phủ Hoa Kỳ theo đuổi án tử hình đối với cuộc tấn công tồi tệ nhất trên đất Mỹ kể từ sự kiện Trân Châu Cảng.
Thượng nghị sĩ Dân chủ Richard Blumenthal của bang Connecticut, người đại diện cho các gia đình nạn nhân, đã nói với CNN hôm 1/8 rằng, ông cảm thấy ái ngại về thỏa thuận nhận tội và cho biết chính quyền nợ người dân Mỹ một lời giải thích về thỏa thuận này.
Ngày 11/9/2001, cả thế giới rúng động khi 19 đối tượng khủng bố al-Qaeda chiếm quyền điều khiển 4 máy bay chở khách cỡ lớn, sau đó lần lượt cho máy bay chuyển hướng, tấn công hàng loạt mục tiêu ở Mỹ. Đây là cuộc tấn công quy mô lớn nhất của một lực lượng nước ngoài trên đất Mỹ. Hơn 20 năm trôi qua nhưng nỗi đau vẫn còn khi nhiều gia đình chưa nhận được hài cốt người thân của họ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!