"Căng thẳng gia tăng tại Biển Đông và những tác động tới an ninh khu vực" là chủ đề của cuộc tọa đàm khai mạc sáng nay (28/5) tại Singapore. Tham dự Hội thảo có nhiều học giả đến từ các nước khu vực ASEAN và nước đối tác như Mỹ, Ấn Độ, Australia. Đây là sự kiện do Trung tâm nghiên cứu chiến lược châu Á của Ấn Độ tổ chức trước thềm Diễn đàn Shangri-La 2014.
Tại hội thảo, các học giả khẳng định tầm quan trọng của Biển Đông đối với khu vực và quốc tế. Do đó, việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông là mục tiêu, lợi ích không chỉ của ASEAN mà còn cả các nước có lợi ích như Mỹ và các cường quốc như Ấn Độ, Nhật Bản, Australia.
Các học giả cho rằng, Trung Quốc ngày càng bộc lộ tham vọng thống trị Biển Đông, bất chấp luật pháp quốc tế, lẩn tránh trách nhiệm đối với cộng đồng quốc tế và thậm chí vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của các nước khác mà rõ ràng nhất là việc triển khai trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Tiến sĩ Richard Bitzinger, trường Nghiên cứu Quốc tế S.Rajaratnam Singapore cho biết: “Chúng ta thấy Trung Quốc vi phạm trực tiếp tinh thần của một số sáng kiến hiện có như là Tuyên bố về ứng xử của các bên về Biển Đông DOC hay Công ước LHQ về luật biển UNCLOS, trong đó yêu cầu các bên liên quan không được làm tình hình tồi tệ đi, không hành động đơn phương. Trên thực tế, chúng ta thấy những hành động mà mới nhất là việc hạ đặt giàn khoan là một trong nhiều hành động đơn phương của Trung Quốc”.
‘ Các học giả quốc tế khẳng định Trung Quốc ngày càng bộc lộ tham vọng thống trị Biển Đông, bất chấp luật pháp quốc tế (Ảnh: VTV Online)
Việc hạ đặt giàn khoan vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam chỉ là một phần trong mưu đồ lớn hơn là đòi chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông dựa trên yêu sách đường 9 đoạn mà Trung Quốc không hề có cơ sở pháp lý, đặc biệt với luật pháp quốc tế.
Tiến sĩ Leszek Buszynski, Đại học An ninh Quốc gia Australia chia sẻ: “Vấn đề là yêu sách chủ quyền với toàn bộ Biển Đông dựa trên đường 9 đoạn hầu như không có giá trị pháp lý nào. Họ nói về chủ quyền không thể tranh cãi, họ nói về quyền trong lịch sử cổ đại với Biển Đông, họ chưa bao giờ giải thích nó là cái gì. Tôi có trao đổi với một vài học giả Trung Quốc thì họ nói Trung Quốc sẽ lấy lại Biển Đông. Nhưng mà trước đây họ đã có nó đâu mà đòi lấy lại? Trung Quốc nói đó là chủ quyền từ thời xa xưa nhưng hầu như không có bằng chứng lịch sử nào”.
Trước thực tế Trung Quốc không ngừng thay đổi thực trạng trên thực địa là vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông, các học giả cho rằng các quốc gia ASEAN cần thấy rằng giảm căng thẳng và gìn giữ chủ quyền không chỉ dựa trên quan hệ song phương với Trung Quốc mà cần có cách tiếp cận mới.
Giáo sư K.S Nathan, Đại học Quốc gia Malaysia nói: “Giải pháp cho vấn đề này không chỉ là thông qua ngoại giao của ASEAN. Thậm chí nếu ngoại giao ASEAN không thành công, ngoại giao của các nước lớn sẽ thành công bởi vì các nước này có cùng lợi ích an ninh ở Đông Nam Á”.
Tiến sĩ A.B Mahapatra, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược châu Á (Ấn Độ) nói: “Cộng đồng quốc tế đến nay đều ủng hộ và chấp nhận giá trị thực tiễn và vai trò của Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 trong việc giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông. Do đó, Trung Quốc và các bên liên quan – những nước mà ký kết Công ước Luật biển có trách nhiệm phải tuân thủ và giải quyết tranh chấp theo hướng hoà bình”.
Toạ đàm của các học giả quốc tế đã cho góc nhìn đa chiều trực diện vào tình hình Biển Đông hiện nay, cho thấy rõ bản chất phi lý và phi nghĩa của Trung Quốc đối với việc đòi chủ quyền trên Biển Đông.