Cuộc khủng hoảng Ukraine vẫn tiếp tục thu hút sự chú ý của dư luận thế giới khi nó bước vào một giai đoạn mới. Tâm điểm của cuộc khủng hoảng hiện nay đang đổ dồn về bán đảo Crimea, một nước Cộng hòa tự trị thuộc Ukraine nhưng lại có đông người gốc Nga sinh sống.
Việc nghị viện Crimea tuyên bố độc lập với Ukraine và tổ chức trưng cầu dân ý vào ngày hôm nay (16/3) về việc sáp nhập Crimea vào Liên bang Nga đã đẩy cuộc đối đầu Nga - phương Tây thêm trầm trọng.
Trong bối cảnh đó, chương trình Toàn cảnh thế giới tuần này của Đài THVN tiếp tục phân tích về những diễn biến và động thái của các bên liên quan trong cuộc khủng hoảng Ukraine với Nhà bình luận các vấn đề quốc tế Lê Thế Mẫu.
‘ Ông Lê Thế Mẫu tại trao đổi với BTV Úy Thương về "nút thắt" Crimea
Thưa ông Lê Thế Mẫu, ông có đánh giá như thế nào về cuộc trưng cầu dân ý tại Crimea sẽ diễn ra ngày hôm nay? Dư luận phương Tây đang rất ồn ào và cho rằng động thái này đang làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng Ukraine. Ông có đồng ý với nhận định như vậy không?
Ông Lê Thế Mẫu: Theo tôi, cuộc trưng cầu dân ý của Crimea có 2 khía cạnh cần quan tâm. Một là khía cạnh pháp lý. Hai là khía cạnh nhân đạo, tình cảm.
Về khía cạnh pháp lý, cuộc trưng cầu dân ý này của Crimea là hoàn toàn tuân thủ theo đúng luật pháp quốc tế. Còn khía cạnh nhân đạo và tình cảm, tôi cho rằng cuộc trưng cầu dân ý này phản ánh một khát vọng của người dân Crimea muốn trở về với “đất mẹ” bởi Crimea là vùng đất vốn dĩ thuộc lãnh thổ Nga.
Còn theo nhận định của phương Tây, họ cho rằng vấn đề Crimea sẽ đẩy cuộc khủng hoảng Ukraine lên một nấc thang mới căng thẳng hơn. Nhưng tôi nhận định hoàn toàn ngược lại. Nút thắt của cuộc khủng hoảng hiện nay tại Ukraine chính là Crimea. Nếu giải quyết được vấn đề Crimea sẽ giải quyết được cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
Nói một cách hình ảnh, chúng ta ví cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay ở Ukraine như một “con bệnh” cần dùng một liệu pháp bấm huyệt để chữa bệnh thì Crimea chính là “điểm huyệt”. Khi “bấm huyệt” Crimea” sẽ chữa được “căn bệnh” của Ukraine.
Tôi cho rằng tổng thống Nga Putin là một “thầy thuốc” có rất nhiều kinh nghiệm trong vấn đề này.
Về tính pháp lý của cuộc trưng cầu dân ý thực sự là một chủ đề gây tranh cãi gay gắt giữa Nga và phương Tây trong suốt một tuần qua. Như ông vừa khẳng định rằng cuộc trưng cầu dân ý này là hoàn toàn hợp pháp. Vậy căn cứ vào những lý lẽ nào, những cơ sở nào để có thể khẳng định điều đó?
Ông Lê Thế Mẫu: Người dân Crimea cũng như người dân Nga đều cho rằng cuộc trưng cầu dân ý này là hoàn toàn phù hợp với luật pháp quốc tế. Điều này dựa trên 4 cơ sở pháp lý.
Thứ nhất, dựa vào Hiến chương LHQ năm 1952. Trong đó có ghi rõ quyền bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của hệ thống pháp lý quốc tế.
Thứ hai, trên cơ sở Hiến chương LHQ, LHQ thông qua Nghị quyết số 637 xác định quyền tự quyết của các quốc gia và các dân tộc một khi họ đứng trước nguy cơ an ninh khẩn thiết do xung đột sắc tộc.
Thứ ba, vào năm 2010, Tòa án quốc tế ra tuyên bố về tư vấn pháp lý, trong đó khẳng định quyền của một chủ thể đơn phương tuyên bố độc lập không vi phạm quyền tự quyết của các dân tộc được ghi trong Hiến chương LHQ.
Cũng trên cơ sở pháp lý đó, năm 2010, Tòa án quốc tế công nhận quyền đơn phương tuyên bố độc lập của Cộng hòa Kosvo. Với tiền lệ đó, Tòa án quốc tế không có lý do gì để phản đối quyền tự quyết của Cộng hòa tự trị Crimea.
Cơ sở pháp lý cuối cùng theo tôi là về lịch sử. Nước Cộng hòa tự trị Crimea vốn là một vùng đất thuộc lãnh thổ Liên bang Nga. Hiện nay, người dân Crimea bỏ phiếu giành quyền tự quyết để độc lập và trở về nước Nga là hợp lịch sử.
Xin cảm ơn ông!