Xin Thứ trưởng cho biết chương trình Xuân Quê hương ra đời trong hoàn cảnh nào? Ý nghĩa của chương trình với người Việt Nam nói chung và bà con Việt kiều nói riêng?
Xuân Quê hương là một chương trình mang đậm tính dân tộc, thể hiện sự quan tâm to lớn của Đảng, Nhà nước và Chính phủ đối với đồng bào Việt Nam ở nước ngoài. Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị ra đời tháng 3 năm 2004 thì năm sau đó chúng tôi bắt đầu tổ chức chương trình Xuân Quê hương để kiều bào, bà con cô bác ở khắp nơi trên thế giới có dịp hội ngộ, về thăm quê hương đất nước và dự một cái Tết sớm.
‘ Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn
Chương trình vừa để nơi bà con vui xuân đón Tết, vừa là dịp để kiều bào giao lưu và thưởng thức các tiết mục văn nghệ ngày xuân. Và điều quan trọng mà chúng tôi muốn truyền tải qua chương trình là tình cảm của nhân dân trong nước, sự quan tâm lo lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ tới bà con kiều bào khắp nơi trên thế giới.
Vì vậy, Xuân Quê hương không chỉ thể hiện tình cảm của nhân dân trong nước, sự quân tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ tới bà con kiều bào mà còn là cầu nối giao lưu để bà con chia sẻ niềm vui, nỗi buồn và cùng nhìn lại một năm để đánh giá những thành tựu trong năm qua. Chương trình đồng thời cũng đem về cho nhân dân trong nước tình cảm thuỷ chung, da diết của 4 triệu Kiều bào khắp nơi trên thế giới.
Xuân Quê hương 2014 mang chủ đề Lạc Hồng vinh hiển. Xin Thứ trưởng cho biết, vì sao năm nay chương trình chọn chủ đề này? Với chủ đề đó, chương trình sẽ có quy mô như thế nào và có những nội dung đặc biệt gì?
Ba năm trở lại đây, chúng tôi nhận thấy Xuân Quê hương cần có những chủ đề cụ thể. Đi với tên gọi này là những chủ đề ý nghĩa để vừa giáo dục truyền thống vừa khơi dậy trong bà con cô bác người Việt ở nước ngoài đặc biệt thế hệ trẻ lòng tự hào dân tộc, đặc biệt giáo dục cho các thế hệ trẻ kiều bào văn hoá, lịch sử đất nước.
Xuân 2012, chúng tôi đã chọn chủ đề "Rồng thiêng hội tụ". Chúng tôi nghĩ rằng chủ đề nêu bật niềm tự hào "Con lạc cháu hồng, con rồng cháu tiên" - truyền thống rất tốt đẹp có từ thời Vua Hùng dựng nước cho tới bây giờ. Chương trình thể hiện khí phách và mong muốn đất nước Việt Nam sẽ thực sự cất cánh.
‘ Năm tiếp theo Xuân Quê hương được tổ chức ở tượng đài Lý Thái Tổ với chủ đề "Đất tổ rạng ngời" vì đó là năm tục thờ cúng tín ngưỡng các Vua Hùng được UNESCO vinh danh là di sản văn hoá phi vật thể của thế giới. Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây luôn là truyền thống rất tốt đẹp của dân tộc ta.
Năm nay, chúng tôi lấy chủ đề "Lạc Hồng vinh hiển" mang ý nghĩa con cháu kế tiếp truuyền thống. Tổ tiên đã được thế giới vinh danh thì tại sao con cháu lại không vinh hiển? Chúng tôi rất mong muốn thông qua những chủ đề này có những định hướng cho những thế hệ trẻ kiều bào, kiều bào ở nước ngoài cũng như nhân dân trong nước cùng hướng về một cội nguồn và chung một mục đích là xây dựng nước Việt Nam xứng danh với thế giới.
Xuân Quê hương là chương trình được tổ chức thường niên và được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV. Xin ông cho biết thêm về sự phối kết hợp của Ủy ban với VTV trong những năm qua?
Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài cần có sự tuyền truyền rộng rãi. Bác Hồ kính yêu đã từng nói công tác vận động kiều bào là công tác dân vận đặc biệt. Điều đó thể hiện sự quan tâm của chúng ta đối với bà con cô bác đang sống xa quê hương đất nước. Tôi cho rằng bất cứ người Việt Nam nào ở nước ngoài cũng mong muốn có ngày trở về và mong muốn đất nước, dân tộc Việt Nam không thua bất kém bất cứ dân tộc quốc gia nào trên thế giới. Vì vậy, sự tuyên truyền, vận động giới thiệu hình ảnh đất nước, con người Việt Nam – cuộc sống đổi thay, đất nước đi lên và tình cảm của người Việt Nam nói chung với bà con kiều bào ở xa Tổ quốc thông qua làn sóng VTV là điều hết sức quan trọng.
Chúng ta không chỉ muốn giới thiệu với bà con cô bác những hình ảnh đất nước đổi thay mà cả những tấm gương điển hình trong trong lao động, học tập của thế hệ trẻ trong nước… để khơi dậy lòng yêu nước, tính tự hào, tự tôn dân tộc trong thế hệ trẻ kiều bào. Nếu không có sự truyền tải và giới thiệu tích cực của các cơ quan truyền thông trong đó VTV giữ vai trò chủ đạo thì những điều đó không thể đến được với bà con. Điều này cũng khẳng định sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, Nhà nước tới đời sống tinh thần của bà con kiều bào ở khắp nơi trên thế giới.
Thưa Thứ trưởng, là chủ nhiệm UB Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, xin ông đánh giá về nguồn lực từ kiều bào đối với nền kinh tế đất nước trong những năm qua?
Nghị quyết (NQ) 36 ra đời từ năm 2004 và ngay từ lúc đó, NQ đã nhận định rất rõ, kiều bào chúng ta ở bên ngoài là bộ phận không tách rời công đồng các dân tộc Việt Nam đồng thời là nguồn lực rất quan trọng. Ở đây bao gồm cả nguồn lực về trí tuệ, chất xám, cả nguồn lực tài chính và sức lao động của người Việt Nam ở nước ngoài. Cho nên, kể từ khi có NQ 36, người Việt Nam ở nước ngoài đặc biệt những người định cư lâu năm những vẫn còn quốc tịch Việt Nam đã được hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước.
Đúng với tinh thần NQ đã khẳng định, dù là nhà đầu tư hay bất cứ người dân ở trong lĩnh vực nào khi trở về đều được coi như những người trong nước, không có bất cứ sự phân biệt đối xử nào. Đồng thời chúng ta cũng kêu gọi tình thần yêu nước, sự đóng góp của bà con với những phong trào mà nhân dân trong nước thường xuyên thực hiện như chương trình đền ơn đáp nghĩa với những người có công, chương trình quyên góp dành tình thương tình cảm cho các chiến sĩ đang bảo vệ nơi biên cương, hải đảo của Tổ quốc.… Ngoài ra, còn có những dự án lớn được đầu tư trực tiếp.
Có thể nói, khắp nơi trên đất nước đều có những công trình do Việt kiều đầu tư đã đem lại những lợi ích thiết thực cho sự phát triển kinh tế đất nước. Đúng như NQ 36 đánh giá, tôi cho rằng kiều bào là nguồn lực mà chúng ta phải tiếp tục khai thác, động viên để thu hút sự đầu tư nhiều hơn nữa về trong nước. Điều chúng ta mong muốn là kiều bào không chỉ ổn định, phát triển ở quê hương thứ hai mà còn có nghĩa vụ, trách nhiệm đóng góp một phần cho quê hương, mẹ hiền Việt Nam.
Trong số những nguồn lực từ kiều bào đóng góp cho đất nước, nguồn lực trí thức đóng vai trò rất quan trọng. Gắn với chủ đề năm nay của chương trình, Thứ trưởng có nhận định như thế nào về nguồn lực này?
Chúng ta có nhiều giáo sư, nhà khoa học, những kĩ sư, bác sĩ đang hoạt động ở các quốc gia phát triển thế giới và các quốc gia đó đều ghi nhận sự đóng góp của người Việt Nam. Tôi cho rằng kho tàng chất xám của người Việt Nam ở nước ngoài rất lớn, khoảng hơn 400.000 trí thức nhưng chúng ta chưa khai thác được hết. Thời gian tới, một trong những nhiệm vụ của chúng tôi là làm sao thiết kế được những cuộc hội thảo, qua đó vận động, tập hợp để những chuyên gia, những nhà khoa học những trí thức người Việt Nam ở nước ngoài trở về và trực tiếp tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước.
Theo ông, bên cạnh những chính sách đã có, thời gian tới Đảng và Nhà nước cần có những chính sách gì để thu hút trí thức Việt kiều về đóng góp cho quê hương?
Thủ tướng Chính phủ đã cho phép chúng tôi trong tháng 3 tới sẽ tổng kết đánh giá NQ 36 của Bộ Chính trị. Trên nền tảng NQ, chúng tôi sẽ đánh giá xem trong 10 năm qua, NQ này đã được luật hoá, thể chế hoá và đưa vào đời sống của bà con kiều bào như thế nào. 10 năm qua, với sự mong muốn của Nhà nước, Chính phủ đặc biệt Thủ tướng Chính phủ đã có rất nhiều những chủ trương đáp ứng được mong mỏi của bà con kiều bào mà trước đó chúng ta chưa làm được.
‘ Tôi hi vọng, sau tổng kết, sẽ có nhiều định hướng, chính sách mới làm sao để sức mạnh của kiều bào trong tất cả các lĩnh vực sẽ được phát huy, cùng nhân dân trong nước góp phần xứng đáng vào công cuộc bảo vệ, xây dựng đất nước đúng như tinh thần NQ 22 của Bộ chính trị.
Xin cảm ơn Thứ trưởng! Chúc ông và gia đình một năm mới sức khỏe, hạnh phúc!
Chương trình Xuân Quê hương 2014 với chủ đề “Lạc hồng vinh hiển” sẽ được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 và VTV4 vào lúc 20h05 ngày 23/01/2014.