Năm 2024, Bitcoin và Ethereum tiếp tục giữ vị trí quan trọng trong hệ sinh thái tiền kỹ thuật số nhưng sự nổi lên của các đồng tiền kỹ thuật số do các ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) đang định hình lại thị trường tài chính toàn cầu.
Hai “ngôi sao” sáng giá
Kể từ khi ra đời, Bitcoin và Ethereum đã trở thành nền tảng vững chắc của thị trường tiền kỹ thuật số. Bitcoin được coi là “vàng kỹ thuật số,” hiện vẫn là đồng tiền phổ biến nhất với giá trị vốn hóa thị trường dẫn đầu. Trong khi đó, Ethereum, với nền tảng blockchain hỗ trợ các hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung (dApps), tiếp tục thu hút sự chú ý của các nhà phát triển và doanh nghiệp toàn cầu.
Năm 2024, sự phát triển của các giải pháp mở rộng mạng lưới như Ethereum Layer 2 và Lightning Network của Bitcoin hứa hẹn cải thiện hiệu suất và giảm phí giao dịch. Điều này càng củng cố vị thế của hai đồng tiền này trước làn sóng đổi mới từ các công nghệ và nền tảng mới.
CBDC: Cuộc chạy đua của các ngân hàng trung ương
Trong khi các đồng tiền mã hóa phi tập trung đang phát triển mạnh mẽ, các quốc gia trên thế giới đã bắt đầu chú trọng vào việc phát hành tiền kỹ thuật số của riêng mình, được gọi là CBDC (Central Bank Digital Currency). Trung Quốc dẫn đầu xu hướng này với đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY) đã triển khai thử nghiệm rộng rãi tại nhiều thành phố lớn và thậm chí tại các sự kiện quốc tế như Thế vận hội Mùa Đông 2022.
CBDC bán buôn sẽ cho phép xử lý ngay lập tức các khoản thanh toán trên thị trường tài sản kỹ thuật số, đồng thời mang lại sự tin cậy và các chức năng bổ sung được kích hoạt bằng mã thông báo. (Ảnh: Shutterstock)
Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ cũng không đứng ngoài cuộc. Ngân hàng Trung ương châu Âu đang đẩy mạnh dự án đồng euro kỹ thuật số, dự kiến sẽ ra mắt vào cuối thập kỷ này. Tại Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang tiếp tục nghiên cứu khả năng phát hành đồng đô la kỹ thuật số nhằm cạnh tranh với các đồng tiền mã hóa khác và giữ vững vị thế của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu.
CBDC hứa hẹn cải thiện tốc độ giao dịch, giảm chi phí vận hành và tăng cường khả năng kiểm soát của chính phủ trong các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra câu hỏi về quyền riêng tư và mối lo ngại về việc giám sát quá mức từ phía nhà nước.
Các đối thủ mới trong thị trường tiền kỹ thuật số
Ngoài các đồng tiền kỹ thuật số truyền thống và CBDC, năm 2024 chứng kiến sự xuất hiện của nhiều đồng tiền mới với các tính năng đặc biệt. Những đồng tiền như Solana, Cardano, và Polkadot đã nhanh chóng mở rộng cộng đồng người dùng nhờ vào khả năng hỗ trợ các ứng dụng blockchain hiệu suất cao.
Một quảng cáo về tiền điện tử Bitcoin được trưng bày trên xe điện, ngày 12/5/2021, tại Hồng Kông. (Ảnh: AP)
Các công ty fintech cũng không ngừng tìm kiếm cơ hội trong thị trường này. Ví dụ, các nền tảng như Ripple đang hợp tác với các tổ chức tài chính lớn để phát triển giải pháp thanh toán xuyên biên giới dựa trên công nghệ blockchain. Stablecoin, những đồng tiền được gắn giá trị với một tài sản cố định như USD, cũng đang dần thay thế tiền pháp định trong các giao dịch trực tuyến.
Ảnh hưởng đối với hệ thống tài chính toàn cầu
Sự phát triển của tiền kỹ thuật số đang tạo ra những thay đổi lớn trong cách thức vận hành của hệ thống tài chính toàn cầu. Một trong những tác động lớn nhất là việc giảm sự phụ thuộc vào các ngân hàng trung gian. Người dùng có thể thực hiện giao dịch trực tiếp qua blockchain, tiết kiệm thời gian và chi phí.
Cơ hội và lợi ích do tài sản kỹ thuật số mang lại có thể đạt 16.000 tỷ USD vào năm 2030. (Ảnh: Shutterstock)
Tuy nhiên, sự phổ biến của tiền mã hóa cũng thách thức các chính phủ trong việc quản lý và giám sát. Nhiều quốc gia đang phải đối mặt với các vấn đề như rửa tiền, tài trợ khủng bố, và biến động mạnh của thị trường tiền kỹ thuật số. Điều này dẫn đến việc các quy định pháp lý đang được thắt chặt hơn.
Tại Mỹ, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) liên tục yêu cầu các sàn giao dịch tiền kỹ thuật số phải tuân thủ quy định tài chính. Ở châu Âu, luật MiCA (Markets in Crypto-Assets) đặt ra khung pháp lý mới cho tiền mã hóa, nhằm bảo vệ nhà đầu tư và duy trì tính minh bạch trên thị trường.
Blockchain: Công nghệ nền tảng tiếp tục phát triển
Công nghệ blockchain, nền tảng của các đồng tiền kỹ thuật số, đang được ứng dụng không chỉ trong lĩnh vực tài chính mà còn trong nhiều ngành khác như y tế, logistics và năng lượng. Với khả năng lưu trữ dữ liệu minh bạch và không thể thay đổi, blockchain hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích vượt xa phạm vi tiền tệ.
=> Dù tiền kỹ thuật số đang mở ra những cơ hội mới, nó cũng đi kèm với không ít thách thức. Biến động giá cả, rủi ro bảo mật, và sự không chắc chắn về pháp lý là những rào cản chính. Các chính phủ và tổ chức cần hợp tác để xây dựng một hệ sinh thái an toàn, minh bạch và ổn định hơn.
=> Tương lai của tiền kỹ thuật số vẫn đang mở rộng với Bitcoin và Ethereum tiếp tục là trung tâm, nhưng các đồng tiền mới như CBDC sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hệ thống tài chính toàn cầu trong những thập kỷ tới.
Tại Việt Nam, tiền kỹ thuật số hiện chưa được thừa nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Các giao dịch mua bán, kinh doanh bằng tiền số như Bitcoin, Ethereum… không được pháp luật bảo hộ. Điều này có nghĩa là trong trường hợp xảy ra tranh chấp hoặc mất mát, các bên tham gia giao dịch không thể yêu cầu cơ quan chức năng can thiệp.
Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, một số đại biểu Quốc hội đã nhấn mạnh rằng tiền kỹ thuật số đang đặt ra những thách thức lớn đối với công tác quản lý, bao gồm việc phòng chống rửa tiền và bảo vệ nhà đầu tư.
Các ý kiến tại Quốc hội cũng đề xuất cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng hơn, đặc biệt trong bối cảnh một số quốc gia đã bắt đầu triển khai nghiên cứu và sử dụng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC).
"Hiện nay, kinh doanh đồng tiền số ở Việt Nam đứng thứ nhì thế giới, chỉ sau Mỹ. Chúng ta cần phải nghiên cứu, cân nhắc tính toán để có định hướng thu thuế. Việc này rất khó nhưng cần phải làm, phải có thái độ trả lời là đồng ý hay không đồng ý cho kinh doanh tiền số. Nếu không, Việt Nam sẽ là nơi trốn thuế của các nhà đầu tư tiền số nước ngoài", đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Thân (đoàn Thái Bình)
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!