Các bộ, ngành, địa phương, cơ quan nhà nước, đơn vị hành chính, sự nghiệp và các doanh nghiệp nhà nước đang sở hữu một nguồn nhà đất công rất lớn.
Theo Bộ Tài chính, gần 200.000 tỷ đồng là số tiền thu được mỗi năm từ việc khai thác, xử lý tài sản công, thu từ giao đất, cho thuê đất, sử dụng đất thuộc tài sản công. Đây là con số rất lớn, tương đương khoảng 12 -14% tổng thu ngân sách hàng năm.
Tuy nhiên, con số này sẽ còn lớn hơn rất nhiều nếu nhà đất công trên cả nước không bị các cá nhân, tổ chức xẻ thịt, cho thuê lại... để hưởng chênh lệch, sử dụng sai mục đích để trục lợi, hay dùng các chiêu trò tinh vi để biến của công thành của tư gây lãng phí, thất thoát, thiệt hại lớn cho Nhà nước.
Khu nhà chuyên dùng được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thuê của TP Hà Nội làm khu liên cơ, nơi làm việc của 9 đơn vị trực thuộc. Tuy nhiên cả 9 đơn vị đều nợ đọng, không trả tiền thuê nhà cho Nhà nước, có đơn vị nợ tới cả chục tỷ đồng. Nghịch lý là dù nợ tiền thuê nhà của nhà nước, nhưng hầu hết các đơn vị đều cơi nới cho nhiều cá nhân tổ chức khác vào thuê lại mặt bằng.
Thậm chí, diện tích sân cũng được tận dụng làm chỗ trông giữ xe máy, ô tô với cam kết an ninh đảm bảo 24/24 giờ.
Gần 10.000 m2 nhà đất TP Hà Nội cho Công ty Cổ phần Du lịch và Xúc tiến đầu tư thuê và cũng bị chia 5 xẻ 7 cho nhiều tổ chức cá nhân thuê lại với đủ các loại hình dịch vụ.
Đơn vị này còn xây một biệt thự trong khu đất mà không có bất cứ cơ quan chức năng nào xử lý. Sai phạm nghiêm trọng hơn là từ năm 1991 đơn vị thuê đất của thành phố đã chia tách một phần diện tích cho 41 hộ gia đình, sau đó bằng cách nào đó UBND quận cũng đã cấp sổ đỏ. Tuy nhiên, việc xẻ thịt nhà đất này tuy qua nhiều cuộc thanh kiểm tra, thành phố cũng chỉ yêu cầu các phòng ban của quận kiểm điểm, rút kinh nghiệm.
Các bộ, ngành, địa phương, cơ quan nhà nước, đơn vị hành chính, sự nghiệp và các doanh nghiệp nhà nước đang sở hữu một nguồn nhà đất công rất lớn.
Chỉ cần nhìn những pano quảng cáo cũng đủ thấy mảnh đất này có vị trí đặc địa như thế nào, giá của mỗi m2 chung cư này từ 100 - 120 triệu đồng.
Đây vốn là mảnh đất 5.000 m2 được TP Hà Nội cho Công ty Hoa Phượng Thăng Long thuê trong 45 năm làm văn phòng làm việc và trung tâm giới thiệu việc làm, nhưng đất đã bị chia đôi, bằng chiêu trò liên danh liên kết, chuyển nhượng cho một công ty bất động sản. Sau 10 năm, đất công của thành phố cho doanh nghiệp thuê làm văn phòng đã được tư nhân hóa cho nhóm lợi ích để bán ra thị trường.
"Đất ở những vị trí rất đẹp, rất có giá trị nhưng lại giao đất không thông qua hình thức đấu giá đất, không đấu thầu đất, dẫn đến là cái chênh lệch giữa cái mức mà doanh nghiệp phải trả với cái mức nhà nước đáng lẽ được hưởng là nó rất lớn", ông Hoàng Anh Công, Phó Trưởng Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đánh giá.
"Tài sản đó vốn là nguồn gốc của nhân dân do Nhà nước quản lý, được chuyển hóa sang từ nhân làm thất thoát tài sản. Cái thứ hai là gây nhiễu loạn, lũng đoạn ở trong quản lý nhà nước về đất đai nói chung và quản lý tài sản công nói riêng", ông Lê Thanh Vân, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, nhận định.
Đây chỉ là vài ví dụ trong hàng chục nghìn nhà đất công sản bị xẻ thịt, sử dụng sai mục đích tại Hà Nội. Thực tế này cho thấy, công tác quản lý đang có nhiều yếu kém khiến một nguồn lực rất lớn từ nhà đất công sản bị chảy sang túi tư nhân và nhóm lợi ích.
Các chuyên gia cho rằng cần xây dựng chế tài để cơ quan chức năng có thể xác định khung giá thuê đất phù hợp với thị trường, từ đó truy thu được những khoản lợi nhuận phát sinh từ việc cho thuê, sử dụng đất không đúng mục đích; còn về lâu dài phải xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu về toàn bộ các tài sản công nói chung và nhà đất công nói riêng một cách thống nhất, cập nhật và công khai, nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý, đóng góp hiệu quả cho nền kinh tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!