Thị trường nhiều tiềm năng
Với hơn 14,8 triệu ha rừng, chiếm khoảng 42,02% diện tích tự nhiên – rừng Việt Nam đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu.
Hiện nay, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Trong khi đó, nước ta cũng là một trong những quốc gia giàu tiềm năng về rừng và được nhận định có triển vọng với các dự án về tín chỉ carbon rừng. Chia sẻ với phóng viên, ông Trần Quang Bảo - Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - NN&PTNT) cho hay, uớc tính trong giai đoạn 2021 - 2030, Việt Nam sở hữu khoảng 40 - 70 triệu tín chỉ carbon rừng có thể bán cho thị trường tín chỉ carbon thế giới.
Cụ thể, theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các vùng Đông Bắc, Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có tiềm năng lớn nhất. Trong đó, vùng Đông Bắc có diện tích rừng tự nhiên 2.331.602 ha với lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ ròng 21,514 triệu tấn CO2e/năm; vùng Bắc Trung Bộ có diện tích rừng tự nhiên 2.201.435 ha với lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ ròng 11,676 triệu tấn CO2e/năm; vùng Nam Trung Bộ có diện tích rừng tự nhiên 1.566.677 ha với lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ ròng 14,998 triệu tấn CO2e/năm và vùng Tây Nguyên có diện tích rừng tự nhiên 2.104.097 ha với lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ ròng 2,089 triệu tấn CO2e/năm.
"Việc huy động nguồn lực tài chính từ việc trao đổi chuyển nhượng tín chỉ carbon rừng sẽ góp phần thúc đẩy bảo tồn rừng, giảm phát thải khí nhà kính và phát triển kinh tế bền vững ở nhiều quốc gia, đặc biệt là những nước có diện tích rừng lớn như Việt Nam. Với những tiềm năng to lớn, chúng ta có thể hưởng lợi từ việc tham gia vào thị trường này thông qua việc bán tín chỉ carbon từ rừng. Theo ước tính, nếu được quản lý và phát triển tốt, thị trường này có thể mang lại hàng trăm triệu USD mỗi năm. Ngoài ra, việc tham gia vào thị trường carbon còn giúp Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, đặc biệt là mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050 mà chúng ta đã cam kết tại Hội nghị COP26", ông Bảo nhấn mạnh.
Được biết, Việt Nam hiện đang triển khai duy nhất một Chương trình chuyển nhượng kết quả giảm phát thải/tín chỉ carbon rừng thông qua Thỏa thuận chi trả giảm phát thải cho 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ với Ngân hàng Thế giới. Kết quả là đã chuyển nhượng thành công 10,3 triệu tấn CO2 và tiếp nhận 51,5 triệu USD trong giai đoạn 2018-2019. Hiện Bộ NN&PTNT đang hoàn thiện hồ sơ để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét đàm phán, ký kết Thỏa thuận mua bán giảm phát thải cho 11 tỉnh vùng Tây Nguyên và Nam Trung Bộ với Tổ chức Tăng cường Tài chính Lâm nghiệp (Emergent).
Cần lấp khoảng trống cơ chế
Tiềm năng nhiều là thế, nhưng theo các chuyên gia, Việt Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong quá trình thực hiện, triển khai thị trường carbon. Mặc dù, đến nay, Việt Nam là một trong số ít nước trong khu vực châu Á có hành lang pháp lí ghi nhận vai trò của carbon rừng trong việc thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu cũng như định hướng về việc thương mại carbon rừng. Song, chúng ta vẫn gặp vấn đề về khung pháp lý và chính sách do chưa đầy đủ.
Chuyển nhượng tín chỉ các bon rừng sẽ góp phần thúc đẩy bảo tồn rừng
Theo ông Phạm Thu Thủy - Trung tâm nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế (CIFOR), mặc dù Việt Nam đã có các bước khởi đầu như tham gia vào cơ chế REDD+, nhưng khung pháp lý cụ thể cho thị trường carbon rừng vẫn chưa hoàn thiện, cơ chế xác định quyền sở hữu tín chỉ carbon rừng, chia sẻ lợi ích từ các dự án rừng và quản lý nguồn lợi từ tín chỉ vẫn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc triển khai các dự án.
Thực tế cho thấy, hệ thống theo dõi, báo cáo và xác minh (MRV) của Việt Nam vẫn đang phát triển và chưa đáp ứng đủ yêu cầu về tính chính xác và minh bạch để đạt được sự công nhận trên thị trường quốc tế. Không những vậy, nhận thức đầy đủ về giá trị của tín chỉ carbon rừng và khả năng quản lý và thực hiện các dự án bảo tồn rừng và tín chỉ carbon rừng của nhiều cơ quan và tổ chức tại Việt Nam còn hạn chế.
Còn theo Tiến sĩ Vũ Tấn Phương, Giám đốc Văn phòng chứng chỉ quản lý rừng bền vững thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, để tận dụng tiềm năng thị trường carbon, nước ta cần phải giải quyết các thách thức về khung pháp lý, tài chính, kỹ thuật. Đặc biệt, việc cải thiện hệ thống quản lý, tăng cường hợp tác quốc tế và đẩy mạnh nhận thức xã hội là những bước quan trọng để Việt Nam có thể phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng hiệu quả.
Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, ông Phạm Hồng Lượng - Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) cho biết, để thúc đẩy phát triển thị trường và triển khai thương mại tín chỉ carbon rừng trong thời gian tới, trước tiên phía Bộ NN&PTNT tập trung nghiên cứu tiềm năng và phân bổ hạn ngạch giảm phát thải và hấp thụ carbon từ rừng cho các địa phương; hoàn thiện thể chế chính sách về chuyển nhượng và quản lý tài chính nguồn thu từ tín chỉ carbon rừng.
Song song với đó, xây dựng tiêu chuẩn các bon rừng Việt Nam, phương pháp luận tính toán kết quả giảm phát thải và hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ carbon của rừng; hướng dẫn xây dựng và triển khai thí điểm một số dự án tiềm năng…Mặt khác, các địa phương cũng cần chủ động huy động và lồng ghép các nguồn lực hợp pháp thực hiện các biện pháp giảm phát thải/tăng hấp thụ trong lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Ngoài ra, theo nhiều chuyên gia, nước ta cần có những cơ chế, chính sách, giải pháp khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư phát triển thị trường tín chỉ này. Trong quá trình thực hiện, các đơn vị cần đảm bảo minh bạch, công khai thông tin, dữ liệu và thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn môi trường xã hội../.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!