Sau khi đã gia hạn thời gian nộp hồ sơ mời thầu thêm 10 ngày so với kế hoạch, 5 dự án thành phần PPP của cao tốc Bắc - Nam chỉ có 4 dự án có nhà đầu tư tham gia. Còn 1 dự án đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu không được nhà đầu tư nào quan tâm. Theo lãnh đạo Bộ GTVT, Nghị quyết 52 của Quốc hội đã quy định rõ, dự án thành phần thành phần của cao tốc Bắc - Nam khi thực hiện đấu thầu không có nhà đầu tư sẽ phải trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định chuyển đổi sang đầu tư công.
Vì thế, Bộ GTVT sẽ báo cáo Chính phủ thực hiện việc này trước ngày 25/10 tới để đảm bảo tiến độ chung của dự án.
Gói PPP thứ 4 của cao tốc Bắc – Nam sẽ chuyển đổi sang đầu tư công
Như vậy, rất có thể một dự án thành phần nữa của cao tốc Bắc - Nam sẽ được chuyển đổi từ hình thức PPP sang đầu tư công. Tức là sẽ nâng số dự án đầu tư bằng vốn ngân sách lên ít nhất là 7, thay vì chỉ có 3 như dự kiến ban đầu.
Bộ GTVT sẽ báo cáo Chính phủ thực hiện phương án chuyển đổi hình thức đầu tư dự án PPP trước ngày 25/10 tới để đảm bảo tiến độ chung của dự án.
3 dự án trước đây chuyển đổi từ PPP sang đầu tư công phải thông qua Quóc hội vì chưa được đấu thầu và đặt trong bối cảnh cần đẩy mạnh đầu tư công để hỗ trợ nền kinh tế trước tác động của dịch bệnh. Còn dự án chuyển đổi lần này, theo Bộ GTVT sẽ chỉ phải trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
"Hiện nay, chúng ta đang thực hiện Nghị quyết 52 là đang đấu thầu các dự án cao tốc này bằng hình thức PPP cho nên nếu không có nhà đầu tư tham gia hoặc các nhà đầu tư vào tham gia không đảm bảo tiêu chí thì trong Nghị quyết 52 đã nói rất rõ là báo cáo Thường vụ Quốc hội để chuyển hình thức đầu tư", ông Nguyễn Nhật, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết.
4 dự án PPP đã có nhà đầu tư tham gia hiện đang được các cơ quan chức năng thực hiện các bước chấm thầu rõ ràng.
Cũng theo Thứ trưởng Bộ GTVT, Nguyễn Nhật, 4 dự án PPP đã có nhà đầu tư tham gia hiện đang được các cơ quan chức năng thực hiện các bước chấm thầu. 4 dự án có nhà đầu tư tham gia nộp hồ sơ đang được triển khai chấm thầu qua 2 bước. Bước 1 là chấm hồ sơ đề xuất kĩ thuật, bước 2 là chấm tiếp hồ sơ đề xuất về kinh tế. Dự kiến cuối tháng 11/2020 sẽ chấm xong 4 dự án có nhà đầu tư đã nộp hồ sơ.
Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ GTVT cũng nhấn mạnh, 4 dự án đang chấm thầu này chưa chắc đã chốt hình thức đầu tư là PPP bởi nếu nhà đầu tư không đạt yêu cầu thì lại sẽ phải tiếp tục trình phương án chuyển đổi sang đầu tư công.
Các dự án PPP cao tốc Bắc – Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào vốn tín dụng
Trước thực tế số dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam chuyển đổi từ PPP sang đầu tư công có thể còn chưa dừng lại. Theo PGS Đinh Trọng Thịnh, việc không thu hút được nhà đầu tư nào cũng có nghĩa cơ chế chính sách chưa hợp lý.
"Trong quá trình thực thi nếu có thu vượt hoặc thu không đủ, sẽ xử lý ra sao cần phải làm rõ trách nhiệm của các bên đến đâu, lúc đó giữa nhà nước với các doanh nghiệp tư nhân sẽ rõ ràng ra. Và trên cơ sở như vậy nó ổn định lâu dài, nó mang tính luật rồi, nếu không sẽ phải quy định có cái gì không đúng thì cách thức xử lý ra sao, để phía doanh nghiệp chủ đầu tư yên tâm, phía ngân hàng yên tâm là dự án đó khi được thực thi nó sẽ đảm bảo hiệu quả và có cơ chế pháp lý đảm bảo cho nó", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia tài chính phân tích.
Các dự án PPP cao tốc Bắc – Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào vốn tín dụng.
Còn chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng: "Các ngân hàng bỏ số tiền rất lớn vào trong một thời hạn rất dài thì có rất nhiều rủi ro. Một trong những rủi ro là thời gian dài nên các điều kiện môi trường kinh tế càng thay đổi và từ đó nguồn thu và dòng vốn vào bị ảnh hưởng chính vì vậy để có thể khuyến khích các nhà đầu tư, các ngân hàng tham gia vào những dự án này thì phải có sự linh hoạt trong cơ chế để bảo đảm tiền họ bỏ vào có thể được lấy lại"
Thực tế, các ngân hàng đã đưa ra nhiều lý do để không mặn mà tài trợ vốn cho cao tốc Bắc – Nam, như nhiều khoản dư nợ cũ đã chuyển thành nợ xấu, hạn mức vốn cho lĩnh vực này đã chạm trần hay các bất cập phát sinh tại một số dự án gây hụt thu vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Theo Tiến sỹ Nguyễn Trí Hiếu, cần có cơ chế để hút dòng tiền đang khá dư giả từ hệ thống ngân hàng vào các dự án, thay vì cứ khó thì dùng đến ngân sách.
Trung bình mỗi dự án PPP cao tốc Bắc - Nam sẽ cần huy động khoảng 3.000 tỷ đồng vốn tín dụng, chiếm khoảng 30% tổng mức đầu tư. Nếu so sánh với các dự án trước đây thì con số này là không lớn. Tuy nhiên, nếu những vướng mắc khó khăn không sớm được gỡ bỏ, các nhà đầu tư và ngân hàng vẫn không mặn mà.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!