Hiện đã có một quy trình lập dự án BOT từ việc lập dự toán, đến xây dựng và quyết toán để đưa ra thời gian thu phí. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là việc lập và phê duyệt dự án đã thực sự minh bạch hay chưa khi có những dự án sau khi rà soát đã giảm đến hơn 20 năm, tương đương hơn 2/3 thời gian thu phí.
Dự án tuyến tránh thành phố Thanh Hóa, có tổng mức đầu tư 822 tỷ đồng, dự kiến thu phí trong 27 năm 8 tháng. Nếu tính trung bình, với giá trị quyết toán là 786 tỷ đồng, dự án sẽ phải thu phí trong 26 năm 5 tháng. Thế nhưng, theo công bố thời gian thực tế được phép thu chỉ là 7 năm 7 tháng, nghĩa là việc tính toán thời gian thu phí đã có sai số đến gần 70%.
Chuyên gia vận tải Thân Văn Thanh cho rằng, dự án mới đưa vào khai thác hơn 1 năm, dù lưu lượng phương tiện có tăng lên cũng rất khó có thể giảm đến hơn 2/3 thời gian thu phí. Điều này đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong khâu lập dự án. Theo đại diện Bộ GTVT, dự án này đã được Thanh tra Chính phủ kiểm tra và kết luận có sai sót trong quá trình lập dự án.
Với 12 dự án còn lại giảm hơn 72 năm thu phí, trong đó có những dự án giảm đến gần 9 năm. Theo các chuyên gia, giá trị quyết toán có thể chênh lệch với dự toán ban đầu bởi việc dự báo lưu lượng phương tiện được thực hiện trong hàng chục năm. Tuy nhiên, việc lập và phê duyệt dự án đã có quy trình và sự tham gia của nhiều bên. Vì thế, nếu sai lệch quá lớn sẽ phản ánh năng lực và trách nhiệm của đơn vị tư vấn và thẩm định.
Cũng theo các chuyên gia, các dự án BOT cần công khai tổng mức đầu tư, mức phí và thời gian thu phí ngay tại dự án từ khi bắt đầu triển khai để người dân tiện giám sát và đóng phí đúng với những lợi ích được thụ hưởng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!