Người lao động khó tiếp cận nhà ở xã hội
Theo thống kê, cả nước đang có khoảng trên 3,4 triệu công nhân và người lao động khó khăn cần ổn định chỗ ở mà chưa thể tiếp cận được nhà ở xã hội. Đặc biệt, còn có hơn 20 triệu lao động tự do còn khó khăn hơn nữa khi không thể tiếp cận nhà ở xã hội. Lý do là họ không được nhắc tới trong các văn bản quy định hay hướng dẫn nào của Luật Nhà ở nên không nằm trong diện được mua nhà ở xã hội.
Trong khi đó, giá nhà ở xã hội trên thị trường mua đi bán lại trong một năm qua đã tăng đáng kể. Thậm chí, một số căn nhà ở xã hội đã qua sử dụng hiện có giá bán ngang ngửa với chung cư thương mại, nhất là tại các Thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Điều này đang khiến giấc mơ an cư của hàng chục triệu người lao động vẫn đang dang dở.
Dự án nhà ở xã hội NHS Trung Văn (Nam Từ Liêm, Hà Nội) được mở bán vào giữa năm ngoái với mức giá 19,5 triệu đồng/m2. Đến nay, dù chưa bàn giao nhà nhưng giá bán đã tăng tới hơn 40 triệu đồng/m2. Năm ngoái, chị Phương cũng như hàng trăm người từng xếp hàng trong đêm để nộp hồ sơ bốc thăm mua nhà ở xã hội Trung Văn với tỷ lệ 1 chọi 9 và trượt không mua được nhà. Năm nay, giá tăng cao hơn nhiều, mong ước mua được nhà càng trở nên xa vời với chị.
Chị Lã Lan Phương - Hà Đông, Hà Nội cho biết: “Mình chưa có nhà, mình thấy hiện nay giá nhà đang rất cao. Do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng những người thực sự như mình có nhu cầu đang rất khó để mua”.
Nhiều khu nhà ở xã hội khác đã qua sử dụng nhiều năm như: Đồng Mô Đại Kim (quận Hoàng Mai), Ecohome3 (Cổ Nhuế), Hope Residences Phúc Đồng (quận Long Biên)… tới thời điểm này đều có mức giá từ 40-45 triệu đồng/m2, tăng gấp ba lần so với giá khởi điểm.
Nguồn cung khan hiếm, giá nhà ở xã hội tăng chóng mặt. Người lao động có việc làm ổn định còn không mua được nên những lao động tự do như vợ chồng anh Tám, sau một thời gian tìm hiểu, thấy thủ tục hành chính quá rườm rà và nhiều vướng mắc cũng đã từ bỏ ý định mua hoặc thuê nhà ở xã hội.
Anh Ngô Văn Tám - Lao động tự do tại xã Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội chia sẻ: “Em cũng từng nghĩ vào chung cư nhà ở xã hội thuê nhưng điều kiện không cho phép nên phải ở đây. Nói chung cũng khó lắm, em cũng không biết có ở đây được lâu không hay về quê”.
Ông Nguyễn Đức Kiên - Nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn Kinh tế của Chính phủ nhận định: “Hướng dẫn về mẫu xác nhận là người chưa có nhà ở của người mua nhà ở xã hội bây giờ lại vướng ở chỗ với lao động tự do, chúng ta lại chưa có mẫu đó. Và như vậy, chúng ta đang để khoảng 20 triệu lao động tự do không có khả năng tiếp cận. Đó cũng là một việc mà khi làm Luật chúng ta không lường tới được”.
Việc phát triển nhà ở xã hội còn rất chậm bởi thủ tục cấp phép dự án mất quá nhiều thời gian khiến các chủ đầu tư ngại làm nhà ở xã hội. Đây vẫn là nút thắt rất lớn, khiến thời điểm này các dự án nhà ở xh đủ điều kiện bán ra thị trường vô cùng hiếm hoi. Cung không đủ cầu, cũng vì thế khoảng 3,4 triệu công nhân và người lao động trên cả nước đang khó khăn về nhà ở vẫn chưa thể mua được nhà ở xã hội. Hơn 20 triệu lao động tự do lại càng không dám mơ tới việc tiếp cận loại hình này bởi chưa có văn bản quy định hay hướng dẫn Luật nào nhắc tới họ.
Việc phát triển nhà ở xã hội còn rất chậm bởi thủ tục cấp phép dự án mất quá nhiều thời gian
Giảm đầu cơ bằng đánh thuế bất động sản thứ hai
Không chỉ giá nhà ở xã hội tăng, các loại hình nhà ở khác giá cũng cao hơn nhiều so với thời điểm này năm ngoái. Cũng chính vì thế, thông tin đánh thuế vào trường hợp sở hữu, sử dụng nhiều nhà đất nhằm hạn chế đầu cơ, mua đi bán lại trong thời gian ngắn để kiếm lời thời gian qua đã thu hút được nhiều sự quan tâm. Nhiều lo ngại biện pháp này không thể kéo giảm giá nhà đất xuống và cũng chưa phù hợp tại thời điểm thị trường mới hồi phục. Đặc biệt, cách thức đánh thuế phải được nghiên cứu cẩn trọng để tránh gây sốc, dẫn đến việc bán tháo ồ ạt trên thị trường bất động sản.
Mua bán nhà đất ở Việt Nam hiện nay phải chịu 5 loại thuế, phí cơ bản, như: thuế thu nhập cá nhân, phí thẩm định hồ sơ, phí công chứng, phí cấp sổ đỏ, phí trước bạ. Tuy nhiên, với người sở hữu nhiều nhà đất, chưa có quy định đánh thuế. Việc xem xét đánh thuế bất động sản thứ hai được nhiều thành viên trên thị trường đánh giá là cần thiết và sẽ có tác dụng hạn chế tình trạng mua đi bán lại ngắn hạn.
Ông Bùi Văn Luật - Tổng Giám đốc Công ty phát triển tài sản Sao vàng Holding cho biết: “Về tổng thể, tôi cho rằng sẽ tích cực, sẽ làm cho thị trường tránh được một số người có tư duy đầu cơ bất động sản sẽ hạn chế được. Và trong tương lai sẽ làm cho thị trường bất động sản trở nên minh bạch hơn. Vì việc đánh thuế cũng phải làm rõ ràng đâu là tài sản thứ nhất, thứ hai thứ ba thì sẽ làm cho thị trường minh bạch hơn”.
Số đông trong giới chuyên gia cho rằng, cách thức đánh thuế và thời điểm đánh thuế là điều cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi nền kinh tế và thị trường bất động sản vẫn đang hồi phục. Mọi quyết định điều chỉnh chính sách đều có thể tác động mạnh đến thị trường vốn vẫn còn nhiều khó khăn. Đặc biệt, phương pháp này không giúp kéo giảm giá nhà.
Bà Đỗ Thu Hằng - Giám đốc Cấp cao Bộ phận Nghiên cứu và Tư vấn Savills Hà Nội chia sẻ: “Thời điểm hiện nay, sự phục hồi của thị trường cũng vô cùng quan trọng. Việc đánh thuế đối với ngôi nhà thứ hai cần phải được làm và cần có đủ công cụ cũng như bao quát, phủ đủ rộng dẫn đến câu chuyện nếu trong điều kiện chúng ta không làm được đầy đủ thì sẽ ảnh hưởng cục bộ đến một số địa phương khác khi chưa phục hồi”.
Ông Phạm Đức Toản - Tổng Giám đốc Công ty Đầu tư và Phát triển bất động sản EZ nêu ý kiến: “Bất động sản vẫn là một ngành nghề quan trọng của nền kinh tế. Trong trường hợp đánh thuế tác động trực tiếp tiêu cực đến thị trường trong bối cảnh thị trường khó khăn như vậy mà đề xuất như vậy càng gây khó khăn cho thị trường hơn. Thứ nhất lượng người mua sẽ giảm. Thứ hai, giá bán cũng giảm dần”.
Bà Nguyễn Hoài An - Giám đốc cấp cao CBRE Chi nhánh Hà Nội cho biết: “Với mục đích chỉ để nhắm tới một đối tượng nhất định như vậy thì thực ra thuế thường không làm giảm giá bất động sản. Nếu chúng ta đánh thuế một cách đại trà thì nó sẽ ảnh hưởng tới rất nhiều người có nhu cầu mua để ở thực. Thực ra tất cả thuế phí cuối cùng sẽ chuyển sang đối tượng ở thực”.
Thuế lên người sở hữu nhiều nhà sẽ không phải là chìa khóa cho bài toán giá nhà. Nhưng không có nghĩa là không làm, vì nó vẫn có thể hạn chế được người đầu cơ mua bán nhanh. Mấu chốt của bài toán giá nhà nằm ở việc tăng cung nhà vừa túi tiền cho người muốn mua nhà lần đầu, ở ngay nơi họ sinh sống và làm việc.
Mấu chốt của bài toán giá nhà nằm ở việc tăng cung nhà vừa túi tiền cho người muốn mua nhà lần đầu
Thị trường bất động sản trong ngắn hạn
Sau hơn ba tháng Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở chính thức có hiệu lực, các quy định mới đã có những tác động tích cực tới thị trường, nhất là việc góp phần từng bước khôi phục lại thị trường bất động sản. Tuy nhiên, đâu đó vẫn còn những vấn đề chậm chuyển biến do vẫn còn nhiều vướng mắc và độ trễ trong giai đoạn chuyển giao giữa luật cũ và luật mới.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết: “Có những tỉnh chưa đưa được ra những quy định về giá đền bù thế nào, quy định về giải phóng mặt bằng thực hiện trình tự thu hồi đất như thế nào theo luật mới, luật cũ khác, luật mới khác. Đó chính là sự lúng túng và sẽ vướng lại, mặc dù chúng ta rất tích cực và đưa ba luật vào sớm hơn 5 tháng, từ ngày 01/08 nhưng thực tế áp dụng lại có sự lủng củng. Điều đó sẽ cản trở, làm chậm lại việc thực hiện các dự án”.
Ông Nguyễn Đức Kiên - Nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn Kinh tế của Chính phủ đưa ra nhận định: “Thị trường bất động sản Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình, chuyển từ xây dựng công trình, dự án để cung ứng ra thị trường những sản phẩm mà nhà đầu tư có hiệu quả kinh tế cao nhất chứ chưa phải là sản phẩm mà xã hội và nền kinh tế cần nhất. Vì thế cho nên ở phân khúc nhà ở với giá trung bình và giá hợp lý với mức thu nhập của người dân, phân khúc này rất trầm lắng vì không có sản phẩm”.
Bộ Tài chính mới đây cũng cho biết đang nghiên cứu, tổng hợp kinh nghiệm quốc tế, xác định những vướng mắc, bất cập trong thi hành các chính sách thuế liên quan đến bất động sản để báo cáo các cấp có thẩm quyền, đảm bảo phù hợp với điều kiện trong nước, thông lệ quốc tế cũng như tính thống nhất của hệ thống chính sách thuế liên quan đến bất động sản.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!