Thảo luận về các dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên-Huế, đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đặc biệt nhấn mạnh về vấn đề cân đối ngân sách.
Theo ông Tạo, trước quý I/2021 có 16 tỉnh, thành phố có điều tiết ngân sách về Trung ương, trong đó có Hà Nội, 4 thành phố trực thuộc trung ương… Đại biểu đoàn Lâm Đồng cho biết thời gian qua các địa phương này có kiến nghị giãn tỷ lệ điều tiết ngân sách về Trung ương để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Do đó, ông Tạo cho rằng cần quan tâm đến nhóm địa phương có quyết tâm chính trị cao hay đã có nghị quyết phấn đấu đến năm 2025 tự cân đối về ngân sách, cũng như đến năm 2030 có thể điều tiết ngân sách cho Trung ương.
“Đây là những địa phương rất cần có những chính sách đặc thù giúp rút ngắn thời gian tự cân đối ngân sách hoặc điều tiết ngân sách về Trung ương”, ông Tạo nêu quan điểm
Theo ông Tạo, Ngân sách Nhà nước dự báo sẽ khó khăn trong thời gian tới đây do ảnh hưởng của dịch bệnh. Do đó việc điều tiết ngân sách theo quy dịnh của Luật Ngân sách là hết sức vất vả.
“Tấm chăn" ngân sách Nhà nước kéo bên này khi co lại bên kia, co lại bên kia thì bị kéo lại bên này”, ông Tạo cho biết.
Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) nhấn mạnh vấn đề cân đối ngân sách khi áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương
Cùng quan đểm với ông Tạo, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn Bình Dương) và đại biểu Bùi Xuân Thống (Đoàn Đồng Nai) cũng cho rằng điều quan trọng là phải đặt cơ chế chính sách trong tổng thể nền kinh tế mà không phải từng tỉnh riêng lẻ.
Trong 16 địa phương có kết dư điều tiết ngân sách về Trung ương thì chỉ có Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng được trao cơ chế chính sách đặc thù. Trong khi nguồn lực quốc gia còn thiếu và yếu, câu chuyện đi tìm động lực tăng trưởng mang ý nghĩa sống còn trong thời gian qua, nhất là khi đất nước trải qua đợt dịch nặng nề.
“Tại sao không trao cơ chế chính sách đặc thù cho các địa phương đã phát triển để dễ dàng có thêm dư địa tăng trưởng?”, đại biểu Nhân đặt câu hỏi.
Cần đột phá để thoát khỏi “tấm chăn”
Cho ý kiến về dự thảo, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) cho biết sự thống nhất cao việc ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho 4 tỉnh, thành phố.
Theo bà Hoa, đây là một hướng đi đúng và phù hợp với quan điểm phát triển bền vững. Tức là những địa phương nào có khó khăn thì có những chính sách hỗ trợ giảm nghèo. Còn những địa phương nào có tiềm lực phát triển kinh tế lớn cần có những cơ chế chính sách đủ mạnh để tạo động lực.
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh cần đột phá để thoát khỏi "tấm chăn" ngân sách
Về “tấm chăn” ngân sách, đại biểu Hoa đồng ý việc kéo được bên này thì sẽ mất bên kia nhưng chúng ta cần phải hướng tới việc làm sao tạo điều kiện cho một số địa phương phát triển đủ mạnh thoát ra khỏi “tấm chăn” này. Đây là hướng phát triển bền vững và đúng hướng trong thời gian tới.
“Các nhóm chính sách cho 4 tỉnh, thành phố trong dự thảo là những chính sách đảm bảo được tính đặc thù, xây dưng trên những đề xuất, phân tích rất kỹ của các địa phương. Đây là cơ hội để cho các địa phương đột phá, phát huy được tiềm năng, lợi thế riêng, qua đó tạo ra sự lan toả”, bà Hoa đánh giá.
Cần làm rõ các tiêu chí
Trong một quan điểm khác, đại biểu Cầm Hà Chung (đoàn Phú Thọ) nêu thực tế hiện nay nhiều địa phương mong muốn có cơ chế đặc thù, để tháo gỡ điểm nghẽn, thu hút đầu tư, phát huy lợi thế để phát triển kinh tế xã hội. Nhiều địa phương có Nghị quyết của Trung ương, có địa phương nằm trong vùng trọng điểm về kinh tế, an ninh quốc phòng.
Tuy nhiên theo ông Chung, việc giải quyết mong muốn của các địa phương nếu không ổn thoả, không có tiêu chí cụ thể sẽ tạo áp lực lên đoàn đại biểu Quốc hội, lãnh đạo của các địa phương chưa được hoặc không được hưởng cơ chế đặc thù.
Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên - Huế trong sáng nay (27/10)
Đại biểu Chung cho rằng, Chính phủ, các cơ quan liên quan, các địa phương liên quan cần nghiên cứu, giải trình hoặc triển khai minh bạch, tạo thống nhất trong nhân dân.
“Cần xác định những nội dung chưa có trong luật, xác định tiêu chí thoả đáng, tránh cơ chế xin cho, quyết định cảm tính. Xác định mục tiêu, thứ tự ưu tiên để Quốc hội xem xét lựa chọn thực hiện thí điểm. Trên cơ sở đó, tổng kết hoàn thiện khung pháp lý để thực hiện trên toàn quốc”, ông Chung nêu đề xuất
Ngoài ra theo đại biểu đoàn Phú Thọ, nên chú trọng phân cấp, phân quyền, hạn chế phân bổ thêm nguồn lực của Trung ương. Bên cạnh đó, cũng cần làm rõ hiệu quả của chính sách thí điểm hoặc không thí điểm, những địa phương được đặc thù có hơn, có khác không? Đóng góp cho đất nước thế nào so với thời điểm trước thí điểm thế nào?
Đánh giá lại tiêu chí mức dư nợ vay
Phát biểu ý kiến về dự thảo Nghị quyết, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Đoàn Hà Tĩnh) cho biết, theo quy định của Luật Ngân sách, mức dư nợ vay của địa phương không được vượt quá 20%.
Tuy nhiên thực tế chưa sử dụng hết định mức hiện tại, như tỉnh Thanh Hóa, năm 2021 mức dư nợ vay tối đa là 2.636 tỷ đồng nhưng mức dư nợ vay đến cuối năm nay chỉ đạt 27% mức trên. Đồng thời tại các địa phương đang thực hiện cơ chế chính sách đặc thù thì trần dư nợ vay đều thấp hơn tỷ lệ Quốc hội cho phép.
Do đó đại biểu cho rằng cần làm rõ cơ sở xây dựng hạn mức dư nợ vay, phương án sử dụng vốn vay, dự kiến hiệu quả kinh tế và nguồn trả nợ vay.
Ngày 22/10, trình bày dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển các tỉnh, thành phố nhằm bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong việc thể chế hóa chủ trương của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển các địa phương.
"Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, tỉnh Thừa Thiên - Huế, tỉnh Nghệ An với 6 cơ chế, chính sách và tỉnh Thanh Hóa với 8 cơ chế, chính sách", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.
Cụ thể, hai tỉnh Thừa Thiên - Huế, Nghệ An được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp; thành phố Hải Phòng, tỉnh Thanh Hóa được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách được hưởng theo phân cấp.
Đối với thành phố Hải Phòng, hằng năm, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố không quá 70% số tăng thu ngân sách trung ương so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Đối với hai tỉnh: Thừa Thiên - Huế, Nghệ An, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho các tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu của hàng hóa xuất, nhập khẩu so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Đối với tỉnh Thanh Hóa, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao nhưng không vượt quá số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua cảng Nghi Sơn so với thực hiện năm trước và ngân sách trung ương không hụt thu.
Đối với định mức chi thường xuyên, các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An và Thừa Thiên - Huế được phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm số chi tính theo định mức dân số khi xây dựng định mức chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2022 và trong thời gian thực hiện Nghị quyết này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!