Mùa tuyển sinh đại học năm nay, thí sinh trúng tuyển đã chuẩn bị xác nhận nhập học trực tuyến đợt 1. Lúc này, hàng loạt trường đại học cũng đã thông tin về học phí của năm học 2024-2025. Mức học phí đã tăng. Và không chỉ tăng trong năm nay. Học phí đại học sẽ còn tiếp tục tăng trong 2 năm tới. Việc tăng này theo Nghị định của Chính phủ để đảm bảo lộ trình tính giá dịch vụ giáo dục, đào tạo theo quy định đối với các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Sinh viên và gia đình chắc chắn không muốn tăng học học phí. Nhưng học phí thấp sẽ không thể có một điều kiện học tập tốt hơn.
Mức học phí 1,6 triệu đồng/tháng vừa sức với một bộ phận sinh viên nhưng không đủ sức để nhà trường phát triển. Hiện nay trên thế giới, với các trường đại học ở nhóm trung bình, một cách để tính học phí là thu bằng 50% GDP. Nếu áp dụng ở Việt Nam thì năm 2023, với thu nhập bình quân đầu người gần 102 triệu đồng thì mức học phí đại học sẽ khoảng 50 triệu đồng/năm.
Học phí = 50% GDP bình quân đầu người
Hiện nay để vận hành một trường đại học, kinh phí sẽ do ngân sách nhà nước phân bổ, sinh viên đóng học phí và một số trường có thêm nguồn thu từ hợp tác với doanh nghiệp. Nhưng khi tiến hành tự chủ đại học, nhà nước giảm bớt ngân sách thì gánh nặng chi phí lúc này chủ yếu dựa vào học phí.
Theo Nghị định của Chính phủ, việc tăng học phí sẽ thực hiện từ năm 2020. Tuy nhiên, dịch bệnh COVID-19 xuất hiện đã gây khó khăn cho người dân. Để chia sẻ khó khăn này, trong 3 năm qua (2020-2021, 2021-2022 và 2022-2023) Chính phủ đã đề nghị các cơ sở giáo dục công lập không tăng, giữ ổn định mức học phí. Đến năm học này, sau khi tính toán, Chính phủ quyết định cho các trường được tăng học phí để phù hợp với điều kiện thực tiễn.
Thu học phí đúng, đủ để đảm bảo nhu cầu học tập
Trong trường đại học, sẽ có 3 nhóm sinh viên với khả năng chi trả học phí ở: mức thấp, mức cơ bản và mức cao. Có một bộ phận sinh viên sẵn sàng đóng học phí ở mức cao hơn để có môi trường học tập hiện đại hơn, chất lượng đại học tốt hơn nữa. Cần đảm bảo hài hòa nhu cầu của các nhóm để môi trường giáo dục đại học phải phát triển hơn. Khi đó, mới tăng sức cạnh tranh với các trường đại học quốc tế đang có mặt ở Việt Nam, và tiếp đó là cạnh tranh với các trường đại học trong khu vực và thế giới.
Một trường Đại học có vốn đầu tư 100% của nước ngoài nhận thấy nhu cầu sẵn sàng chi trả học phí cao của một bộ phận sinh viên Việt Nam. Trường đạt chất lượng 5 sao, và tất nhiên, học phí cũng phải cao. Ít nhất là 250 triệu đồng/năm. Nhiều nhất là 350 triệu đồng. Trách nhiệm của nhà trường là đảm bảo chất lượng tương xứng.
Hàng loạt các trường đã công bố học phí của năm học 2024-2025.
Đại học Quốc gia Hà Nội từ 14 - 60 triệu đồng/năm.
Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh từ hơn 14 triệu đồng đến 80 triệu đồng/năm.
Đại học Bách khoa Hà Nội: 25-55 triệu đồng.
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân: 16 - 22 triệu đồng/năm.
Mức thu thấp nhất là phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai với 10,6 triệu đồng/năm
Các nhà trường cho biết mức học phí mà sinh viên đóng vẫn chưa đủ và nhà trường phải tìm từ các nguồn khác để bù vào chi phí đào tạo.
Không làm mất cơ hội vào đại học vì tăng học phí
Cho dù học phí của đại học công lập hiện nay vẫn chưa đáp ứng được nguồn thu của nhà trường thì việc tăng học phí đang là áp lực của nhiều sinh viên. Có những lo ngại là nếu học phí tiếp tục tăng thì những em có hoàn cảnh khó khăn sẽ phải từ bỏ giấc mơ vào đại học. Vì thế, cần có các chính sách của nhà nước và biện pháp hỗ trợ từ các nhà trường để việc tăng học phí không làm mất đi cơ hội của những sinh viên yếu thế.
Hiện nay nhà nước đang có chính sách vay vốn cho sinh viên:
- Mức vay là 40 triệu đồng/năm
- Lãi suất: xấp xỉ 6,6%/năm
- Thời gian trả nợ: 12 tháng sau khi tốt nghiệp
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp khó tiếp cận nguồn vốn vay này.
Hiện nay, ở các chương trình đào tạo khoa học cơ bản hay các ngành khoa học trọng điểm, nhà nước đều cấp học bổng. Các trường đại học và các doanh nghiệp cũng có học bổng một phần hoặc toàn phần cho sinh viên thực sự có năng lực. Ngoài ra, nhiều trường còn có chương trình cho vay ưu đãi học tập với lãi suất 0%.
Theo lộ trình mà Chính phủ đã phê duyệt, học phí đại học sẽ tiếp tục được tăng đến năm học 2026-2027. Đó sẽ là một áp lực mà ngay từ bây giờ, những gia đình có con học phổ thông đã phải tính toán và chuẩn bị tài chính để theo học ở bậc cao hơn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!