Trên các trang mạng xã hội, các tác phẩm ăn khách của nhiều nhà xuất bản được in lậu, được ngang nhiên quảng cáo dưới nhiều cái tên nghe có vẻ rất giống với các thương hiệu lớn như "Tổng kho sách NXB Trẻ", "NXB Nhã Nam thanh lý sách tồn kho"…
Trước thực tế này, các NXB đã phải thông báo tới độc giả rằng họ không còn tái bản những cuốn sách này vì mỗi lần tái bản đều phải trả tiền bản quyền cho phía đối tác, lại thêm các chi phí in ấn, thiết kế… nên chi phí tái bản sách sẽ cao không kém chi phí xuất bản ban đầu.
Liên quan đến vụ việc nhà sách First News - Trí Việt khởi kiện Lazada vì tiếp tay cho việc tiêu thụ sách giả, đại diện đơn vị cho biết: đơn kiện đã được chuyển lên TAND TP.HCM vì vụ việc phức tạp, vượt quá thẩm quyền của TAND quận, còn phía bên Lazada thì vẫn chưa có phản hồi cụ thể.
MUÔN HÌNH VẠN TRẠNG VI PHẠM BẢN QUYỀN SÁCH
Sau nhiều lần gửi công văn yêu cầu kiểm tra, quản lý việc buôn bán sách giả nhưng tình trạng không được khắc phục, ngày 4/9, First New - Trí Việt đã khởi kiện Lazada.
Ông Nguyễn Văn Phước - CEO Công ty TNHH Văn hóa - Sáng tạo Trí Việt (First News) cho hay: "Chúng tôi đã cảnh báo không dưới 3 lần và 2 lần họp báo, bên Lazada vẫn ngang nhiên không quan tâm. Đây không phải là bức xúc mà là công bằng cần phải ghi lại, cần phải chịu toàn bộ trách nhiệm".
Đã có gần 200 đầu sách của đơn vị bị làm giả và bán trên trang thương mại điện tử trong suốt 2 năm qua. Đơn vị này cho biết sẽ theo đuổi sự việc đến cùng.
Đây chỉ là vụ việc nổi bật trong thời gian qua. Trên thực tế, các nhà sách gặp muôn hình vạn trạng việc vi phạm bản quyền. Nhà sách này cũng thường xuyên bị các trung tâm dạy ngôn ngữ ngang nhiên bán sách giả cho nhiều học viên, nhiều trong số đó là các trung tâm rất nổi tiếng. Dù đã nhiều lần liên hệ nhưng bên vi phạm vẫn thách thức
Bà Trần Ngọc Khánh - Phòng Pháp chế và Truyền thông, Công ty CP sách MC Books nhận định: "Đơn vị cũng đã làm việc với các cơ quan chức năng, gửi công văn khiếu lại lên QLTT, Sở TT&TT, Cục Xuất bản, Cục Phát thanh truyền hình… - những nơi mà chúng tôi nghĩ có thể xử lý được thì quá trình này vẫn chưa đạt kết quả, mất nhiều chi phí và thời gian.
Theo đó, thay vì tìm cách để phát triển, giờ các đơn vị phát hành sách lại loay hoay tìm cách để bảo vệ chính mình.
Ảnh minh họa: sachthongtan.vn
Trong 10 năm qua, NXB Giáo dục đã phát hiện hơn 600.000 bản sách lậu, ước tính lên tới hàng chục tấn.
Còn công ty First News hiện có khoảng gần 700 đầu sách bị vi phạm bản quyền dưới mọi hình thức, mỗi đầu sách ước tính chỉ thu về lợi nhuận khoảng 12 - 15% giá bìa, trong khi những đối tượng in lậu lại hưởng lợi nhuận tới 120%. Chế tài đã có, nhưng chưa đủ sức răn đe, chủ yếu là xử phạt hành chính, số tiền xử phạt nhiều nhất cũng chỉ 40 triệu đồng. Rõ ràng, đây là con số quá ít ỏi nếu so với lợi nhuận lên tới hàng chục tỷ đồng từ hoạt động in và phát hành sách lậu. Như vậy, đã đến lúc cần xử lý mạnh tay, thậm chí là xử lý hình sự với nạn vi phạm bản quyền sách.
XỬ LÝ SÁCH LẬU - CẦN CHẾ TÀI MẠNH HƠN
Bà Đào Quế Anh - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần sách Alpha (Alphabooks) nêu quan điểm: "Vì sao tính răn đe và các chế tài cho việc vi phạm bản quyền chưa được chặt chẽ, bởi vì chúng ta chưa được định danh sản phẩm là sách in. Đấy được gọi là hàng giả hàng nhái hay là hàng lậu, bởi vì xếp vào hàng giả hàng nhái thì sẽ có khung chế tài về mặt hình sự, và có tính răn đe rất là rõ. Thế nhưng mà định nghĩa cái gọi là hàng giả thì không liên quan đến sách.
Về vấn đề này, luật sư Nguyễn Thế Truyền, Công ty luật hợp danh Thiên Thanh cho rằng, phải chứng minh là gây ra thiệt hại, nhưng chưa đưa ra thị trường thì lại chưa có thiệt hại.
"Đề nghị các cơ quan quản lý thị trường, cơ quan thực thi pháp luật vào cuộc mạnh mẽ và thực thi điều luật theo luật hình sự 2015 thì mới đủ sức răn đe các hành vi làm hàng giả này", ông Lê Hoàng, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam nhấn mạnh.
Mặc dù sách giả không phải mặt hàng ngay lập tức gây hại cho sức khỏe, cho cuộc sống của người tiêu dùng nhưng về lâu dài sẽ có nhiều ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế, ngành xuất bản và các doanh nghiệp. Chuỗi cung ứng sách giả gồm 3 thành phần: Đơn vị in lậu, đơn vị trung gian phân phối và người tiêu dùng. Việc xử lý đơn vị in lậu và phân phối giống như việc ném đá ao bèo, vậy nên các đơn vị phát hành chỉ còn cách tăng giá trị của sản phẩm tới tay người tiêu dùng.
DÙNG ĐỒ THẬT - QUYỀN LỢI NHIỀU
Mua phải sách giả, độc giả hoàn toàn nhận rủi ro vì họ không có công cụ hoặc cách nào để thẩm định trước khi nhận hàng.
Ông Nguyễn Văn Trung - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho hay: "Mua sản phẩm đó đầu tiên là không có bản quyền, sau đó là chất lượng in ấn không đảm bảo, không có ai chịu trách nhiệm và rõ ràng người tiêu dùng thiệt thòi khi nhận về sản phẩm không đúng với số tiền mình bỏ ra...".
Một bộ giáo trình dạy tiếng Hàn được biên soạn dành riêng cho người Việt duy nhất hiện nay trên thị trường, do Quỹ Giao lưu Quốc tế Hàn Quốc xuất bản dù ghi rõ không sao chép, tái bản và không bán, thế nhưng ở mặt sau vẫn in giá tiền. Để chiếm lấy thị phần, đơn vị mua bản quyền của cuốn sách này đã phối hợp cùng các chuyên gia, hiệu đính và bổ sung nhiều thông tin mới về kiến thức, văn hoá, do bản lưu hành lậu hiện nay đã có từ 10 năm trước. Đồng thời bổ sung nhiều tiện ích mà chỉ sử dụng được nếu có sách bản quyền.
Bà Nguyễn Thị Oan – Đại diện thương hiệu sách tiếng Hàn Changmi chia sẻ: "Chúng tôi có mã, sử dụng app, học tiếng trên smart phone… Nghe có vẻ vô lý, nhưng chính các đơn vị sách cũng đành phải cạnh tranh với chính sách của mình, được cung cấp bởi các nhà phân phối và in sách lậu. Tuy chỉ chênh nhau chút ít về mức giá, nhưng giá trị nhận lại cao hơn nhiều lần".
Còn theo bà Trần Ngọc Khánh, Phòng Pháp chế và Truyền thông, Công ty CP sách MC Books, cung cấp giá tốt nhất, hệ sinh thái, giá trị sách bản quyền mang lại. Tuy vậy, tất cả cũng chỉ là những biện pháp trước mắt, còn thực tế phải áp dụng truy tố hình sự với tội vi phạm bản quyền mới có thể trả lại môi trường trong sạch cho ngành xuất bản.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!