Mỗi năm, đến tầm cuối tháng 10, giới trẻ Việt Nam lại rộn ràng chuẩn bị đón lễ hội Halloween – một dịp để hóa trang thành những nhân vật rùng rợn và tham gia các buổi tiệc kinh dị. Nhưng bạn có bao giờ thắc mắc rằng, Halloween đã du nhập vào Việt Nam từ bao giờ và tại sao lại trở nên phổ biến đến vậy? Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy cùng khám phá hành trình kỳ lạ và đầy thú vị của lễ hội này khi "bước chân" vào dải đất hình chữ S.
Halloween ở Việt Nam: Bắt nguồn từ đâu?
Halloween vốn là một lễ hội có nguồn gốc từ Kitô giáo, được tổ chức vào ngày 31/10 hàng năm. Ban đầu, mục đích của ngày lễ này là để tưởng nhớ các vị thánh, tử đạo, và những linh hồn đã qua đời, nhằm giúp con người không còn sợ hãi cái chết. Thế nhưng, theo thời gian, Halloween đã bị “biến hóa” từ một dịp tôn giáo trang nghiêm thành một dịp hóa trang, vui chơi và không còn mang nặng ý nghĩa tôn giáo như trước.
Tại Việt Nam, Halloween được du nhập cách đây khoảng hơn 20 năm, thông qua các du học sinh, cộng đồng người nước ngoài và cả qua phim ảnh. Dù không có nguồn gốc lâu đời hay gắn liền với tín ngưỡng như ở phương Tây, lễ hội này lại nhanh chóng trở thành một sự kiện được giới trẻ hào hứng chờ đợi hàng năm. Vậy lý do gì mà Halloween lại trở nên cuốn hút đến thế?
Khi Halloween trở thành dịp để vui chơi
Thử tưởng tượng, một đêm cuối tháng 10, bạn và nhóm bạn thân tụ tập, hóa trang thành ma quỷ, yêu tinh hay thậm chí là những nhân vật trong truyện cổ tích, rồi lang thang trên phố đi bộ hoặc tham gia những bữa tiệc đầy ánh đèn ma quái. Cảm giác sợ hãi hòa quyện với tiếng cười, tiếng hò hét vui vẻ, đặc biệt, đó còn là dịp tuyệt vời để “săn” vài tấm ảnh chất lừ để khoe trên mạng xã hội!
Cứ mỗi mùa Halloween đến, các cửa hàng trên phố Hàng Mã (Hà Nội) hay Nguyễn Huệ (TP. Hồ Chí Minh) lại tấp nập bày bán các trang phục, phụ kiện ma quái phục vụ cho lễ hội này. Từ những bộ đồ hóa trang siêu kinh dị cho đến những quả bí ngô trang trí lấp lánh. Rõ ràng, Halloween tại Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc nhập khẩu văn hóa đơn thuần mà đã trở thành một dịp lễ mà giới trẻ được vui chơi hết mình, thoát khỏi sự gò bó của cuộc sống thường nhật.
Nhưng đằng sau vẻ hào nhoáng và những màn hóa trang đầy sáng tạo đó, liệu Halloween có mang theo hệ lụy nào không?
Những mặt tích cực không thể phủ nhận
Trước hết, phải công nhận rằng, Halloween giúp thanh niên có thêm cơ hội để thể hiện sự sáng tạo. Việc hóa trang thành nhiều nhân vật khác nhau, từ kinh dị đến hài hước, từ cổ tích đến hiện đại, là một cách để giới trẻ thử thách trí tưởng tượng của mình. Halloween không chỉ là dịp để giải trí mà còn là cơ hội để giới trẻ thể hiện cá tính, sở thích thông qua trang phục và phong cách trang điểm độc lạ.
Ngoài ra, Halloween còn mang lại cơ hội kinh doanh không nhỏ cho nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là những ngành nghề liên quan đến thời trang, trang điểm, trang trí và thực phẩm. Các quán cà phê, nhà hàng, hay trung tâm thương mại đều tranh thủ mùa Halloween để tổ chức các chương trình khuyến mãi, sự kiện để thu hút khách hàng, tạo nên một mùa lễ hội nhộn nhịp không kém phần hấp dẫn so với Giáng sinh hay Valentine.
Và những hệ lụy cần xem xét
Khi văn hóa phương Tây du nhập vào Việt Nam, không ít trường hợp đã gây ra tranh cãi vì cách tiếp nhận thiếu hiểu biết. Có không ít bạn trẻ quá khích đã hóa trang thành những hình tượng phản cảm, thậm chí xúc phạm đến thuần phong mỹ tục Việt Nam. Điển hình như một sự việc gần đây, khi một thanh niên hóa trang thành… người đã qua đời, nằm bất động giữa phố đi bộ Nguyễn Huệ với bát hương và khói nghi ngút. Hành động này đã gây sốc và nhận được vô số phản ứng tiêu cực từ cộng đồng mạng.
Không chỉ vậy, một số ý kiến còn cho rằng Halloween dần bị thương mại hóa, mất đi ý nghĩa gốc của nó. Thay vì trở thành một ngày lễ để nhớ về những người đã khuất, nó biến thành một dịp để các bạn trẻ đua nhau khoe mẽ trên mạng xã hội. Có không ít trường hợp những bộ trang phục kỳ dị được chọn chỉ nhằm mục đích thu hút lượt like, share mà không quan tâm đến ý nghĩa thực sự của lễ hội.
Trường học và vấn đề "cấm hay không cấm"?
Đáng chú ý hơn, vấn đề có nên tiếp tục tổ chức Halloween trong các trường học hay không cũng là một câu hỏi gây nhiều tranh cãi. Nhiều phụ huynh cho rằng, những hình ảnh ma quỷ, rùng rợn của lễ hội này có thể gây ảnh hưởng xấu đến tâm lý trẻ nhỏ, khiến các em sợ hãi hoặc bị ám ảnh. Thảm kịch Halloween tại Itaewon (Hàn Quốc) vào năm 2022 khiến hơn 150 người thiệt mạng càng làm dấy lên lo ngại về việc tổ chức lễ hội Halloween tại các tụ điểm đông người.
Một số ý kiến khác lại cho rằng, không nên cấm Halloween mà cần điều chỉnh lại cách tổ chức sao cho phù hợp với văn hóa Việt Nam. Các trường học có thể tổ chức những hoạt động nhẹ nhàng hơn, giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về nguồn gốc của lễ hội và tránh những yếu tố quá kinh dị, gây ám ảnh.
Vui thôi, đừng vui quá!
Nhìn chung, Halloween là một dịp lễ hội mang đến nhiều niềm vui và cơ hội sáng tạo cho giới trẻ. Nhưng khi tiếp nhận văn hóa từ phương Tây, chúng ta cần nhớ rằng không phải mọi thứ đều phù hợp với văn hóa và bối cảnh của Việt Nam. Sự sáng tạo là điều đáng khuyến khích, nhưng cần đi đôi với sự hiểu biết và tôn trọng.
Thanh niên Việt Nam đã biến Halloween thành một sự kiện độc đáo, đầy màu sắc, nhưng chúng ta cũng cần nhớ rằng, dù có “đu trend” thì cũng cần “chơi đẹp” và biết giới hạn. Thay vì chạy theo những hình ảnh phản cảm, kỳ dị, hãy thử nghĩ đến việc tổ chức một Halloween “xanh” hơn, sáng tạo hơn, và gần gũi với văn hóa Việt Nam hơn.
Halloween không chỉ là ngày hội của ma quỷ, mà còn là ngày hội của sự dũng cảm, của sự sáng tạo và cũng là cơ hội để chúng ta nhìn lại, đánh giá xem việc du nhập văn hóa vào Việt Nam đã đem lại những điều gì tốt đẹp, cần phải điều chỉnh ra sao để nó phù hợp hơn với xã hội hiện đại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!