Những nghiên cứu về sốt rét luôn được các nhà khoa học đặc biệt quan tâm khi việc thanh toán căn bệnh này là mục tiêu mà ngành y tế ở nhiều quốc gia đang đặt ra. Một trong những kết quả nghiên cứu mới nhất về sốt rét đã được công bố, đó là những phát hiện trường hợp sốt rét rừng lan truyền từ khỉ sang người. Có những kết quả nghiên cứu này là nhờ sự hợp tác trong y học giữa Việt Nam và các nước khác. Chính con đường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu đang góp phần giúp Việt Nam dần tiến đến thanh toán bệnh sốt rét.
Cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Khánh Phú, huyện miền núi Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa gắn liền với rừng. Đây cũng là địa bàn từng là điểm nóng của bệnh sốt rét những năm trước. Thậm chí, mức độ lan truyền sốt rét ở đây ngang bằng với những điểm lan truyền nặng nề nhất tại châu Phi.
Chính tại nơi này, năm 2009, các nhà khoa học ở Đội nghiên cứu sốt rét Khánh Phú ( thuộc UB Y tế Hà Lan - Việt Nam) đã phát hiện bệnh nhân đầu tiên mang ký sinh trùng sốt rét ở khỉ, ngoài ra họ cũng phát hiện trường hợp muỗi ở xã Khánh Phú mang ký sinh trùng sốt rét của khỉ. Sốt rét lan truyền từ khỉ hay nói chung là động vật hoang dã sang người được xem là lĩnh vực khá mới, gây khó khăn trong phòng chống cũng như thanh toán sốt rét.
Theo TS Nguyễn Tuyên Quang - Đội trưởng Đội nghiên cứu sốt rét Khánh Phú các nguồn lây lan bệnh có trong tự nhiên nhưng chúng ta không giám sát cộng thêm sự hiểu biết còn ít vì trước đến nay chưa chú ý và chưa có điều kiện nghiên cứu.
Lâu nay, bệnh sốt rét được biết đến theo cơ chế lan truyền từ người sang người qua vật trung gian là muỗi. Tuy nhiên, những phát hiện sau này ở Malaysia, ở Việt Nam và một số nước Đông Nam Á cho thấy ký sinh trùng sốt rét có thể lây từ động vật hoang dã sang người. Đây được xem là những phát hiện khá mới trong nghiên cứu về bệnh sốt rét của thế giới, có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp ngành y tế đưa ra phác đồ điều trị bệnh sốt rét một cách hữu hiệu.
GS Shusuke Nakazawa ở Trường Đại học Nagasaki cho biết : “Ở Malaysia, sốt rét truyền từ khỉ sang người ở mức độ rộng rãi khiến cho bệnh sốt rét nguy hiểm đối với con người. Ở Việt Nam, sự hiện diện sốt rét từ khỉ sang người cũng giống như Malaysia nên cũng sẽ gặp những nguy cơ giống như Maylaysia. Đó là lý do chúng tôi muốn quan tâm đến nội dung này”.
Những năm qua, Việt Nam đã thực hiện thành công chương trình phòng chống sốt rét. Năm ngoái, không xảy ra ca tử vong nào do bệnh sốt rét. Như ở tỉnh Khánh Hòa, nếu như năm 2001 có 4.596 ca sốt rét thì năm 2011 chỉ còn 1.079 ca, giảm đến 75%. Tuy nhiên, để thanh toán bệnh sốt rét, Việt Nam cần những nghiên cứu chuyên sâu, nhất là ở những nội dung mới như vấn đề lan truyền ký sinh trùng sốt rét từ khỉ sang người. Từ hai năm nay, các hoạt động nghiên cứu sốt rét rừng từ khỉ sang người tại Việt Nam đã và đang được thực hiện trong mối quan hệ hợp tác với các nhà khoa học trên thế giới.
TS Nguyễn Tuyên Quang nói nếu như có sự đầu tư thích đáng từ phía nhà nước cùng với hợp tác chặt chẽ với các nhà khoa học nước ngoài, chúng ta có thể nắm hết diễn thái của lan truyền để từ đó có thể ngăn chặn bệnh.
Nhiều nhà khoa học cho rằng bây giờ không còn là sớm để đưa ra ý tưởng thanh toán bệnh sốt rét. Ý tưởng này được nhiều người hy vọng sẽ thực hiện được bởi những thành công đã đạt được trong chương trình phòng chống sốt rét ở Việt Nam cũng như nghiên cứu khoa học về sốt rét. Và trong đó, kết quả nghiên cứu sốt rét từ động vật hoang dã sang người là một ví dụ.