Bên trong khu phức hợp Qutb Minar ở New Delhi đã được UNESCO công nhận là một tập hợp các di tích và tòa nhà lịch sử được xây dựng vào đầu thế kỷ 13. Trong số đó, một công trình kiến trúc bí ẩn - cây cột sắt nặng 6 tấn và cao 7,2 mét đã tồn tại hơn hơn 1.600 năm và vẫn giữ nguyên được ngoại hình nguyên sơ như những ngày đầu tiên.
Lý giải cho hiện tượng không bị oxy hóa theo thời gian của cây cột sắt bí ẩn này, các nhà khoa học ở Ấn Độ và trên thế giới đã bắt đầu nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân. Theo đó, cây cột này chủ yếu được chế tác từ sắt rèn với hàm lượng phốt pho cao (khoảng 1%) nhưng lại thiếu lưu huỳnh và magie (không giống với sắt hiện nay).
Bên cạnh đó, những người thợ thủ công cổ xưa còn sử dụng kỹ thuật có tên gọi là “Hàn - Rèn”. Những người thợ thủ công nung nóng và rèn sắt để giữ nguyên hàm lượng phốt pho cao bên trong sắt.
Ngoài ra, vỏ ngoài của cây cột còn được phủ thêm một lớp mỏng bảo vệ được gọi là “misawite”. Lớp bảo vệ này là hợp chất bao gồm sắt, oxy và hydro. Theo các chuyên gia Ấn Độ, lớp mỏng bảo vệ này được hình thành dựa trên hàm lượng phốt pho cao có trong sắt và không có vôi, giúp nâng cao độ bền của cây cột theo thời gian.
Độ bền của cây cột sắt bí ẩn đã được chứng minh bởi những tài liệu lịch sử. Trong đó bao gồm cả sự kiện một viên đạn đại bác đã được bắn vào cây cột ở thế kỷ thứ 18 nhưng vẫn không thể phá vỡ di tích cổ này.
Theo một tài liệu lịch sử, nguồn gốc của cây cột này có từ thời Đế chế Gupta, đặc biệt là dưới triều đại của vua Chandragupta II vào khoảng thế kỷ thứ 4 và thứ 5. Cây cột sắt bí ẩn trong câu chuyện được dựng lên ở đền Varah trong hang Udayagiri như một tượng đài chiến thắng dành riêng cho vị thần Vishnu. Người dân còn cho rằng cây cột đã từng có một bức tượng đại bàng huyền thoại của thần Vishnu - Garuda trên đỉnh và đã bị thất lạc.
Ngoài ra, cây cột sắt bí ẩn cũng được đề cập trong sử thi “Prithviraj Raso” được viết bởi Chand Bardai - một cận thần trong triều đại Chahamana dưới thời vua Prithviraj Chauhan. Bardai đã mô tả cột sắt giống như một chiếc đinh giữ Trái Đất nằm trên móng của vị vua rắn trong thần thoại Hindu - Sheshnag.
Trong sử thi “Prithviraj Raso”, vị thủ lĩnh Raja Anangpal đã cố gắng nhổ chiếc đinh này bất chấp những lời cảnh báo từ những người theo đạo Bà la môn về hậu quả thảm khốc. Khi cây cột được kéo ra đã để lộ phần đế màu đỏ được cho là máu của vua Sheshnag và khiến mọi người hoảng sợ vì Trái Đất sẽ bị hủy diệt.
Theo một truyền thuyết, nếu bạn đứng tựa lưng vào cây cột và vòng tay quanh cột, giữ các ngón tay chạm vào nhau thì điều ước của bạn sẽ thành hiện thực.
Tuy nhiên, hiện nay Cơ quan khảo cổ Ấn Độ - ASI đã dựng hàng rào xung quanh cột để bảo vệ di tích cổ này khỏi những tác động của con người.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!