Chiêu bài lừa đảo này không mới, mà thực tế đã xuất hiện trên Facebook từ năm 2010, nhưng vẫn rất hiệu quả. Rất nhiều người bị lừa tiền theo cách này, điều tra của The New York Times (NYT).
Đêm muộn cuối tháng 11 năm ngoái, điện thoại của cựu binh Gary Bernhardt, 67 tuổi, sống tại Ham Lake, tiểu bang Minnesota (Mỹ) rung lên. Ông như không tin vào mắt mình khi được chính Mark Zuckerberg nhắn tin thông báo đã trúng thưởng 750.000 USD xổ số của Facebook.
Bernhardt đã không ngủ trong suốt đêm đó, chỉ chờ cho tới sáng đi mua thẻ quà tặng iTunes 200 USD theo hướng dẫn gửi cho người liên lạc.
Cựu binh Gary Bernhardt, nạn nhân bị lừa đảo trúng số qua Facebook. Ảnh: NYT.
Tới tháng giêng vừa qua, số tiền nạp thẻ cào của Bernhardt đã lên tới 1.300 USD, bằng với tháng lương của ông.
Cựu binh này chợt nhận ra rằng ông là nạn nhân của nạn lừa đảo. Kẻ gian đã giả mạo người sáng lập hoặc giám đốc điều hành Facebook.
Tại thời điểm Zuckerberg "thật" hứa hẹn làm sạch Facebook, mạng xã hội này đã để cho hàng chục triệu tài khoản Facebook giả mạo lừa tiền người dùng.
Giả danh sếp to của Facebook
NYT đã tìm thấy 205 tài khoản giả mạo Zuckerberg và giám đốc điều hành Sheryl Sandberg cả trên Facebook lẫn trang chia sẻ ảnh Instagram, chưa kể nhiều trang fanpage khác.
Ít nhất 51 tài khoản giả mạo (43 tài khoản trên Instagram) là lừa đảo trúng số như trường hợp cựu binh Gary Bernhardt dính phải.
Các tài khoản giả danh Zuckerbergs và Sandbergs lan tràn trên Facebook và Instagram mặc cho Facebook có nhiều đội nhóm chuyên lùng sục và tìm kiếm những kẻ lừa đảo này, ít nhất từ năm 2010.
Một ngày sau khi NYT thông báo với Facebook về phát hiện trên, công ty này đã xóa sổ 96 tài khoản giả mạo Mark Zuckerberg và Sheryl Sandberg trên Facebook và 109 tài khoản giả mạo trên Instagram.
Tràn ngập tài khoản giả mạo Zuckerberg và Sheryl Sandberg trên Facebook.
Phát ngôn viên Facebook, Pete Voss, cho biết loại bỏ những tài khoản giả danh này không hề dễ dàng bất chấp thực tế chúng đã tồn tại suốt 8 năm qua.
Facebook yêu cầu người dùng khai báo danh tính thực khi sử dụng mạng xã hội này. Tuy nhiên, vẫn có 3% người dùng - tương đương 60 triệu tài khoản, giả danh.
Một số giả danh người bình thường, một số giả danh người nổi tiếng trong giới showbiz như Justin Bieber, và tất nhiên cả Mark Zuckerberg và Sheryl Sandberg.
Trong phiên điều trần tại quốc hội Mỹ vừa qua, Zuckerberg nói rằng Facebook đang cố cải tiến phần mềm để có thể tự động phát hiện và loại bỏ tài khoản giả mạo. Facebook cho biết công ty này đã khóa hàng triệu tài khoản giả mạo mỗi ngày.
Tuy nhiên, có vẻ nỗ lực chưa đủ. NYT đã phỏng vấn hàng chục nạn nhân và cả những kẻ giả danh. Những người này cho biết nạn lừa đảo trúng số trên Facebook vẫn rất phổ biến, chủ yếu nhắm tới đối tượng có thu nhập thấp, người già và dân trí thấp.
Đánh vào lòng tham
Nhiều tài khoản giả danh có tới hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người theo dõi (follower). Chúng tìm kiếm nạn nhân dựa trên hồ sơ Facebook và Instagram. Sau khi xác định "con mồi" dễ ăn, chúng mới ra tay.
Hầu hết tài khoản giả danh đều có địa chỉ IP từ Nigeria và Ghana, Robin Alexander van der Kieft - người quản lý nhóm truy lùng lừa đảo của Facebook - cho biết.
Các tài khoản giả danh lãnh đạo Facebook thường có lượng người theo dõi rất lớn.
Màn kịch thường bắt đầu bằng màn chào hỏi chủ động: "Xin chào. Bạn đang làm gì thế?" trên Facebook hoặc Instagram. Sau đó, kẻ giả danh sẽ gợi mở câu chuyện bằng cách thông báo cho nạn nhân rằng họ đã trúng giải xổ số rất lớn của Facebook.
NYT từng tiếp cận một tài khoản giả danh Sheryl Sandberg trên Instagram. Kẻ này thông báo cho NYT (dĩ nhiên dưới một tên khác) rằng nạn nhân đã trúng giải 950.000 USD và một chiếc xe hơi mới qua chương trình "Khuyến mãi Facebook 2018".
Khi được hỏi bằng chứng xác thực đó có phải là Sheryl Sandberg không, kẻ lừa đảo đã gửi thẻ ID được chỉnh sửa bằng photoshop, đồng thời liên tục khẳng định rằng chương trình trúng thưởng là có thật và hợp pháp, và rằng người trúng thưởng chỉ cần làm theo hướng dẫn để nhận tiền.
Ba ngày sau, kẻ lừa đảo nói rằng cần thẻ quà tặng iTunes 100 USD để kích hoạt thẻ AMT trúng thưởng. Thẻ quà tặng iTunes có thể giao dịch dễ dàng trên chợ đen đổi lấy tiền mặt.
Kịch bản tiếp diễn cho tới khi kẻ lừa đảo bị lật tẩy không lừa tiếp được tiền thì mới thôi. Chúng thường đánh vào lòng tham người dùng, bởi chắc chắn một điều không có chuyện trúng thưởng tới 1 triệu USD mà chỉ được thông báo bằng một dòng tin nhắn qua Facebook.