Năm 2021, đại dịch COVID-19 bao phủ, các kết nối trực tiếp bị đứt gãy và các kết nối số thể hiện vai trò then chốt để giữ dòng chảy tương tác xã hội không bị chặn lại. Đến năm 2022, thế giới dần bước ra khỏi bóng đen dịch bệnh, công nghệ đóng vai trò như thế nào trong năm nay, các xu hướng công nghệ nổi bật của năm là gì?
Nếu coi diễn biến của công nghệ 2022 giống một bức tranh đa sắc thì ở bức tranh đó nổi bật rõ hai mảng màu sáng và tối. Các giải pháp năng lượng mới, các ứng dụng tăng cường bảo mật trên thế giới số hay sự tiến bộ ngày càng vượt bậc của công nghệ robot chính là các công nghệ nổi bật được các trang tin công nghệ uy tín bình chọn là điểm nhấn của năm.
Xác thực sinh trắc học trở nên phổ biến
Mở khóa điện thoại bằng nhận diện gương mặt, hay mở khóa tủ đồ bằng sinh trắc vân tay… Với tính ứng dụng ngày càng phổ biến, tạp chí của Viện Công nghệ Massachusetts - MIT bình chọn công nghệ sinh trắc học là một trong những điểm nhấn nổi bật của năm 2022. Rất nhiều doanh nghiệp và ngân hàng trên toàn cầu từ bỏ xác thực đăng nhập của người dùng bằng mật khẩu chữ và số. Thay vào đó là sử dụng tính năng sinh trắc học với độ bảo mật cao và tiện lợi hơn cho người dùng.
Đột phá trong sản xuất năng lượng nhiệt hạch
MIT cũng bình chọn bước đột phá trong nghiên cứu về năng lượng nhiệt hạch là điểm nhấn công nghệ của năm. Sử dụng chùm tia laser cực mạnh nung nóng hợp chất cụ thể, mô phỏng điều kiện trong lõi một ngôi sao, nhóm nghiên cứu tại Mỹ thu được nhiều năng lượng ở đầu ra hơn 40% so với mức năng lượng nạp vào. Đột phát mở ra triển vọng khai thác nguồn năng lượng gần như vô hạn và không phát thải carbon.
Giáo sư Daniel M. Kammen - Khoa công nghệ hạt nhân, Đại học California, Berkeley, Mỹ: "Sự kiện có nhiều ý nghĩa to lớn. Thứ nhất, chúng ta biết việc mô phỏng cách mặt trời tạo ra năng lượng là khả thi. Thứ hai, đây là lần đầu tiên chúng ta tạo ra phản ứng nhiệt hạch trên bề mặt Trái đất và cuộc đua sản xuất năng lượng nhiệt hạch đã bước sang trang mới".
Robot ngày càng giống người hơn
Robot trí tuệ nhân tạo sáng tác thơ và vẽ tranh, robot cầm nắm, mô phỏng hoạt động của con người một cách tinh tế… Các bước tiến của công nghệ robot được hãng tin AP đánh giá là dấu ấn công nghệ 2022. Giá thành sản xuất robot giảm nhanh qua các năm mở ra cơ hội cho nhiều nhà sản nghiên cứu tham gia phát triển sản phẩm và đưa robot đến gần hơn với cuộc sống. Các triển lãm robot thế giới được tổ chứ tại Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Ban Nha và Mỹ cho thấy robot ngày càng có tính ứng dụng cao, có thể thay thế con người trong nhiều lĩnh vực từ y tế, logistics, đến thiết kế kiến trúc hay sản xuất công nghiệp…
Công nghệ đóng góp lớn trong hoạt động chống dịch COVID-19
Năm 2022 chứng kiến nhiều quốc gia dỡ bỏ hoàn toàn các biện pháp chống dịch COVID-19 và chính vì thế, công nghệ đã góp phần không nhỏ trong việc theo dõi và kiểm soát đề phòng dịch bùng phát. Nhờ có công nghệ mà việc khoanh vùng, dự báo và xử lý các ổ dịch bùng phát cũng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.
Virus SARS-CoV-2 liên tục xuất hiện những biến thể mới trong năm qua và công nghệ giải trình tự gen đã cho thấy vai trò quan trọng trong công tác chống dịch. Ngay khi biến thể Omicron xuất hiện, gần như ngay lập tức, các phòng thí nghiệm trên khắp thế giới đã sử dụng dữ liệu trình tự gen và cảnh báo mức độ nguy hiểm của biến thể này, từ đó giúp ngành y tế các nước tăng cường các biện pháp ứng phó phù hợp.
Và đứng trước sự lây lan nhanh của các biến thể mới, công nghệ lại một lần nữa phát huy tác dụng, khi trở thành "nhân viên lấy mẫu xét nghiệm" mẫn cán. Những cánh tay robot đã giúp giảm nguy cơ lây nhiễm cho nhân viên y tế, tăng khả năng lấy mẫu và giảm sức người sức ở những nơi cuộc chiến chống dịch kéo dài như Trung Quốc. Các loại robot hỗ trợ chống dịch được giới thiệu tại triển lãm robot thế giới tháng 8 vừa qua ở Bắc Kinh.
Anh Yang Yi - Khách tham quan triển lãm robot Bắc Kinh, Trung Quốc: "Tôi không ngờ robot lại có độ chính xác và khả năng thích ứng cao như vậy. Nó có thể lấy tăm bông một cách chính xác, giống như xét nghiệm axit nucleic mà chúng tôi đang làm hiện nay. Tôi nghĩ nó rất phù hợp với các khu vực lây nhiễm cao trong bệnh viện".
Hay như thay vì dán thông báo hoặc đến tận nhà từng hộ dân thì thành phố Thượng Hải, Trung Quốc đã dùng chó robot để tuyên truyền yêu cầu người dân tuân thủ giãn cách xã hội. Chú chó robot được gắn một chiếc loa và cài đặt những thông tin về quy định phòng dịch. Nó chạy quanh các khu dân cư để phát thông báo trong thời gian Thượng Hải áp dụng biện pháp phong tỏa chống dịch. Có thể nói, việc kiểm soát dịch COVID-19 thành công có đóng góp không nhỏ của các công nghệ hỗ trợ y tế như thế này.
Năm sóng gió của các tỷ phú công nghệ
Bên cạnh các điểm sáng tích cực của giới công nghệ trong năm vừa qua thì lĩnh vực này cũng chịu không ít sóng gió. Mảng màu trầm của làng công nghệ năm qua có lẽ nổi bật nhất là ở những cái tên đình đám như Twitter, Meta hay các gã khổng lồ đến từ Trung Quốc như JD và Alibaba. Bối cảnh ngành thay đổi khiến nhiều hoạt động kinh doanh cốt lõi không được thuận lợi, nhiều tập đoàn công nghệ sa thải hàng loạt nhân viên và những thay đổi ở cấp lãnh đạo cao nhất đã thu hút sự chú ý của công chúng trong suốt năm qua.
Sau nhiều tháng tranh cãi lùm xùm và cả áp lực kiện tụng ra tòa, cuối cùng tỷ phú Elon Musk mới chịu ký hợp đồng mua lại mạng xã hội này với giá 44 tỷ USD. Tuy nhiên sự tiếp quản của Musk gặp nhiều sóng góp, tình hình kinh doanh không tốt, Twitter sa thải một nửa số lượng nhân sự. Khảo sát gần đây cũng cho thấy đa số người dùng Twitter muốn Musk từ chức Tổng giám đốc Twitter. Đây là một cú đánh vào uy tín của vị tỷ phú.
Ông Dan Ives - Công ty chứng khoán WedBush Securities, Mỹ: "Tôi cho rằng vấn đề lớn nhất của Elon Musk là nhiều lúc nói trước khi nghĩ kỹ. Kết quả thăm dò ý kiến người dùng cho thấy xu hướng hành động của Elon Musk… Cuối cùng thì các đại lý quảng cáo đã bỏ đi, gây thêm thua lỗ cho Elon Musk. Nên tôi cho rằng ông ta đang tìm cách thoát ra khỏi tình huống càng ngày càng lún sâu trong cát do chính ông ta tạo nên".
Hay như một sự hỗn loạn khác ở vũ trụ Meta. Meta hay đúng hơn là Mark Zuckerberg đặt cược tất cả vào Metaverse. Tuy nhiên trái ngọt chưa thấy mà túi tiền cứ dần cạn. Meta sa thải 11 ngàn nhân viên và giá cổ phiếu công ty giảm 65% từ đầu năm đến nay, phản ánh sự bi quan của giới chuyên môn về triển vọng của ông lớn công nghệ này.
Trong khi đó tại Trung Quốc, hoạt động siết chặt quản lý ngành công nghệ của chính phủ khiến nhiều doanh nghiệp trong ngành gặp khó, kinh doanh sa sút. Ông Richard Liu - tỷ phú sáng lập JD.com, sàn thương mại điện tử lớn hàng đầu nước này, tuyên bố từ chức CEO. Hay như Jack Ma - vị tỷ phú rời ghế Chủ tịch sàn thương mại điện tử Alibaba và đã chuyển sang sinh sống lặng lẽ ở ngoại ô Tokyo.
Chủ nhân giải thưởng Vinfuture dự báo xu hướng công nghệ
Năm 2022, từ khóa vũ trụ ảo Metaverse chiếm sóng nhiều bản tin công nghệ tuy nhiên lại chưa có nhiều ứng dụng thực tiễn. Vậy năm 2023 Metaverse có thực sự chi phối cuộc sống của chúng ta hay sẽ là những công nghệ khác chiếm ưu thế. Hãy cùng lắng nghe những dự báo về xu hướng công nghệ năm 2023 của tiến sĩ Vinton Cerf, Giáo sư David Payne, Tiến sĩ Emmanuel Desurvire, ba trong số năm nhà phát minh của công nghệ mạng toàn cầu, những chủ nhận của giải thưởng Vinfuture mùa thứ II.
Các nhà khoa học nhận giải thưởng chính, trị giá 3 triệu USD cho việc phát minh ra trình duyệt web đầu tiên World Wide Web, thiết kế và triển khai Giao thức Điều khiển Truyền dẫn và Giao thức Internet (TCP/IP), cũng như công trình đột phá về Bộ khuếch đại sợi quang pha tạp Erbium.
Tiến sĩ Vinton Cerf - Nhà phát minh công nghệ mạng toàn cầu: "Tôi cho rằng Metaverse hiện vẫn đang dừng ở mức là một khái niệm marketing, chúng ta vẫn chưa rõ nó thực sự có ý nghĩa như nào. Và nếu phải đánh cược vào một công nghệ trong số các công nghệ nói trên thì tôi đặt cược nhiều hơn vào thực tế tăng cường".
Giáo sư David Payne - Nhà phát minh công nghệ mạng toàn cầu: "Theo quan điểm của tôi thì Metaverse là một nơi thú vị, nhưng liệu dự án đó có thể thành công hay không thì vẫn là một câu hỏi mở".
Internet đã thay đổi cách con người giao tiếp và kết nối với nhau. Các nhà khoa học chờ đợi công nghệ 5G, 6G được ứng dụng mạnh mẽ hơn, tuy nhiên họ cũng có tầm nhìn rất xa về tương lai của Internet.
Tiến sĩ Emmanuel Desurvire - Nhà phát minh công nghệ mạng toàn cầu: "Tôi thì nghĩ đột phá lớn tiếp theo nằm ở các phương pháp mã hóa dữ liệu để đảm bảo việc truyền tin có thể giảm được tỉ lệ lỗi xuống còn 0%. Chúng ta luôn muốn Internet nhanh hơn, băng thông mở rộng hơn nữa".
Các nhà phát minh mạng Internet nhấn mạnh rằng, rất khó để biết công nghệ nào sẽ tạo ra cuộc cách mạng tiếp theo. Quan trọng là các nhà khoa học tập trung giải các bài toán thiết thực cho xã hội, và từng bước phát minh có thể được nâng cấp và qua thời gian trở thành một phần thiết yếu cho cuộc sống hàng tỷ người.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!