Cách mạng tháng 8/1945 thành công và sự kiện Tổng tuyển cử diễn ra trong cả nước vào ngày 6/1/1946 để bầu ra Quốc hội đầu tiên đã đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son xác lập rõ ràng và thuyết phục về quyền làm chủ của nhân dân ta sau một thế kỷ bị mất tự do.
Thể lệ bầu cử và tên tuổi người ứng cử được ghi rõ và công bố công khai trên Báo Cứu Quốc cả tuần trước ngày diễn ra cuộc Tổng tuyển cử lịch sử. Nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đồng Sỹ Nguyên là một trong số 333 đại biểu trúng cử Quốc hội khóa I. Đến giờ khi đã 92 tuổi, ông vẫn không thể quên cái không khí như ngày Hội làm chủ của nhân dân trong ngày lịch sử ấy.
Nhưng ngày bầu cử được diễn ra không chỉ toàn thuận lợi. Nhiều hành động dọa nạt cử tri, bắt cóc, ám sát các ứng cử viên do Việt Minh giới thiệu hòng phá hoại ngày bầu cử đã được các thế lực phản động tiến hành tại nhiều địa phương trong cả nước. Để bảo vệ quyền làm chủ của mình, không ít nơi lá phiếu bầu đã nhuốm máu cử tri.
Báo Cứu quốc khi đó ghi lại, ở Nha Trang, Mỹ Tho, Cần Thơ và Tây Nguyên, tổng tuyển cử diễn ra dưới trời bom đạn. Chỉ riêng ở Sài Gòn - Chợ Lớn đã có 42 cán bộ chiến sĩ hy sinh trong ngày bầu cử. Nhưng tất cả sự chống phá ấy đã không ngăn cản được khát vọng làm chủ của cả dân tộc.
Thể lệ cần 1/4 cử tri tham gia bỏ phiếu nhưng thực tế đã có tới gần 90% cử tri đi bầu. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử lịch sử được ghi nhận trên nhiều phương diện và đặc biệt, cùng với sự ra đời của Bản Hiến pháp đầu tiên được chính Quốc hội thống nhất thông qua chỉ vài tháng sau khi thành lập đã đánh dấu bước phát triển nhảy vọt về thể chế dân chủ của nước ta.
Tổng tuyển cử ngày 06/01/1946 không chỉ là cuộc bầu cử Quốc hội đầu tiên của dân tộc mà còn là lần đầu khẳng định quyền làm chủ, cũng như xác lập trách nhiệm và danh dự của người dân một nước độc lập, tự do. Thực tế, nhân dân ta đã bầu ra những đại biểu Quốc hội xứng đáng, một Quốc hội xứng đáng của mình, để từ đó, chính Quốc hội dân chủ ấy đã thành lập một Chính phủ hợp pháp để chăm lo đời sống ấm no và hạnh phúc của nhân dân.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online.