Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cùng dự Hội nghị. Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp tại trụ sở Văn phòng Chính phủ và trực tuyến tới trụ sở UBND một số tỉnh, thành phố cùng các đại sứ quán, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Hội nghị nhằm nhìn lại những việc đã làm được cũng như chưa làm được thời gian qua, xác định nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực ngoại giao kinh tế - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc lại cách đây hơn 1 năm, ngày 11/10/2021, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và Nghị quyết 30 của Quốc hội, Chính phủ ban hành Nghị quyết 138 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19, chuyển trạng thái từ "zero COVID", phòng chống dịch bằng các biện pháp hành chính sang phòng chống dịch bằng các biện pháp chuyên môn, nhất là vaccine. Thực tế đã chứng minh việc chuyển hướng này đúng và kịp thời, kinh tế từ tăng trưởng âm hơn 6% trong quý III năm 2021 đã đạt tăng trưởng dương ở quý tiếp theo và quý sau cao hơn quý trước, dịch bệnh được kiểm soát.
Trước khi ban hành Nghị quyết 138, chúng ta đã ban hành và thực hiện Chiến lược vaccine với 3 nội dung chính: Thành lập Quỹ Vaccine; triển khai ngoại giao vaccine với việc thành lập tổ ngoại giao vaccine do Bộ trưởng Ngoại giao làm tổ trưởng, Bộ Ngoại giao là nòng cốt; tổ chức chiến dịch tiêm chủng vaccine miễn phí cho người dân với quy mô lớn nhất từ trước tới nay. Chúng ta đã thực hiện thành công Chiến lược vaccine trong bối cảnh nguồn cung vaccine hạn chế, tiếp cận vaccine rất khó khăn.
Hội nghị hôm nay nhằm nhìn lại những việc đã làm được cũng như chưa làm được thời gian qua, xác định nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm quý để không chỉ áp dụng cho công tác ngoại giao vaccine mà tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực ngoại giao kinh tế, triển khai Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022 của Ban Bí thư về công tác ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất nước đến năm 2030, nhằm tận dụng và phát huy hiệu quả mọi cơ hội, tiềm lực và các công cụ phục vụ phục hồi nhanh và phát triển bền vững.
Chiến dịch ngoại giao vaccine đã thành công tốt đẹp
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn báo cáo kết quả triển khai công tác ngoại giao vaccine - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Báo cáo kết quả triển khai công tác ngoại giao vaccine, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết: Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn biến hết sức phức tạp, Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã kịp thời chỉ đạo triển khai Chiến lược vaccine, trong đó ngoại giao vaccine là một trong ba trọng tâm.
Việc triển khai công tác ngoại giao vaccine đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức.
Thứ nhất, khan hiếm vaccine là vấn đề cấp bách toàn cầu. Sự bùng phát của biến chủng Delta khiến tình trạng khan hiếm vaccine toàn cầu đã nghiêm trọng càng nghiêm trọng hơn.
Thứ hai, việc tiếp cận vaccine đối với các nước đang phát triển hết sức khó khăn, do nguồn cung vaccine khan hiếm.
Thứ ba, với kết quả phòng, chống dịch trong năm 2020, Việt Nam chưa được ưu tiên viện trợ vaccine.
Thứ tư, do đại dịch COVID-19 là dịch bệnh chưa có tiền lệ, việc sản xuất, phân phối và mua bán vaccine đặt ra những quy định phức tạp, gây nhiều khó khăn cho các nước, nhất là các nước đang phát triển.
Thứ năm, ngoại giao vaccine là chiến dịch chưa có tiền lệ, liên quan trực tiếp đến sinh mạng người dân, sự ổn định kinh tế - xã hội của đất nước, đặt ra rất nhiều yêu cầu mới.
Dưới sự chỉ đạo sáng suốt của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Ban Bí thư, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, sự tham gia trực tiếp của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, sự vào cuộc khẩn trương, đồng bộ của các bộ, ngành, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, sự ủng hộ, đồng lòng của doanh nghiệp và nhân dân, chiến dịch ngoại giao vaccine đã được triển khai quyết liệt, thần tốc, thành công vượt kỳ vọng, được cộng đồng quốc tế và nhân dân ghi nhận và đánh giá cao.
Các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ đã có hơn 130 cuộc điện đàm, tiếp xúc, trao đổi, gửi hơn 100 thư tới Lãnh đạo các nước, tổ chức quốc tế và các tập đoàn; Bộ trưởng và Lãnh đạo các Bộ Ngoại giao, Y tế, Quốc phòng, Công an, các bộ, ngành cũng đã có rất nhiều cuộc trao đổi, điện đàm để tiếp cận, vận động vaccine.
Tổ Công tác của Chính phủ về Ngoại giao vaccine, dưới sự chỉ đạo sâu sát, thường xuyên và trực tiếp của Thủ tướng Chính phủ, đã làm tốt công tác tham mưu và tổ chức triển khai hoạt động ngoại giao vaccine với tinh thần khẩn trương, hiệu quả và trách nhiệm cao.
Kết quả, về vaccine, đến ngày 27/4/2021, Việt Nam mới có 320 nghìn liều vaccine viện trợ của COVAX; đến tháng 10/2021, ta đã tiếp nhận trên 97,5 triệu liều; đến hết năm 2021 đã tiếp nhận khoảng 192 triệu liều. Đến tháng 9/2022, Việt Nam đã nhận tổng số hơn 258 triệu liều, trong đó nguồn viện trợ đạt gần 120 triệu liều, chiếm gần 50% số vaccine tiếp nhận được, tiết kiệm cho ngân sách nhà nước hơn 900 triệu USD (tương đương gần 23 nghìn tỷ đồng).
Về thiết bị y tế, hơn 30 quốc gia, vùng lãnh thổ, các tổ chức quốc tế và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã hỗ trợ thiết bị y tế với tổng trị giá khoảng 80 triệu USD (tương đương 2 nghìn tỷ đồng).
Về thuốc điều trị, ta đã kịp thời tiếp cận, vận động, nhập khẩu các loại thuốc điều trị mới nhất để phục vụ nhu cầu điều trị trong nước.
Về hợp tác đầu tư, chuyển giao công nghệ, ta thúc đẩy Tập đoàn AstraZeneca đầu tư 90 triệu USD phát triển lĩnh vực dược phẩm tại Việt Nam. Việt Nam cũng là một trong 5 nước được WHO công bố chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine mRNA.
Có thể khẳng định, chiến dịch ngoại giao vaccine đã hết sức thành công, cùng với chiến dịch tiêm chủng đã giúp "xoay chuyển tình thế", đưa Việt Nam trở thành một trong ít quốc gia "đi sau về trước" trong triển khai tiêm chủng vaccine, một trong những quốc gia quyết định chuyển chiến lược từ ứng phó sang chủ động thích ứng an toàn, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh sớm nhất ở khu vực. Từ một nước có tỷ lệ tiêm nằm trong số các nước thấp nhất khu vực, Việt Nam đã trở thành nước có số lượng tiêm, tốc độ tiêm và tỉ lệ bao phủ vaccine cao hàng đầu thế giới.
Thành công của công tác ngoại giao vaccine có ý nghĩa chiến lược về nhiều mặt. Trước hết, khẳng định tính ưu việt của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, luôn đặt lợi ích, sức khỏe, hạnh phúc của nhân dân lên trên hết.
Thứ hai, thành công của ngoại giao vaccine và Chiến lược vaccine là điều kiện tiên quyết để chúng ta chuyển sang phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, đưa Việt Nam trở thành một trong những điểm sáng về tăng trưởng kinh tế trong khu vực.
Thứ ba, thành công của ngoại giao vaccine và Chiến lược vaccine tiếp tục truyền tải hình ảnh một đất nước Việt Nam kiên cường, ý chí, đoàn kết, tương thân tương ái, khẳng định những "sức mạnh mềm" của dân tộc Việt Nam được bạn bè quốc tế nể phục.
Ngoại giao vaccine thực sự là một "chiến dịch" ngoại giao đặc biệt, chưa có tiền lệ, để lại nhiều bài học giá trị cả về lý luận và thực tiễn như sau:
- Thứ nhất, kiên định và nhất quán triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Trong quá trình triển khai, cần linh hoạt, sáng tạo, chủ động tiến công, kịp thời đưa ra các quyết định, biện pháp phù hợp trong từng hoàn cảnh, từng thời điểm, được bạn bè quốc tế ủng hộ.
- Thứ hai, công tác vận động chính trị - ngoại giao Cấp cao có ý nghĩa quyết định. Các hoạt động điện đàm, trao đổi, gửi thư của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ có ý nghĩa quyết định để các nước, tổ chức quốc tế, tập đoàn sản xuất vaccine cam kết hỗ trợ ta. Đặc biệt, đối với những vấn đề khó, cần khai thông, nếu không đẩy mạnh vận động ở Cấp cao sẽ rất khó giải quyết, thúc đẩy đạt kết quả.
- Thứ ba, tận dụng hiệu quả và phát huy tối đa vị thế, uy tín đất nước, mạng lưới các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, đối tác FTA và sự đan xen lợi ích của Việt Nam với các đối tác. Trước đó, trong năm 2020 chúng ta kiểm soát rất tốt dịch COVID-19, chúng ta có những hành động chia sẻ với cộng đồng quốc tế. Lúc đó dịch bệnh bùng phát rất mạnh ở Mỹ, châu Âu, chúng ta đã chủ động kiến nghị chia sẻ với các bạn, trong đó có viện trợ khẩu trang. Sau này, chúng ta được các bạn hỗ trợ vaccine. Các bạn đánh giá rất cao.
- Thứ tư, phát huy truyền thống ngoại giao tâm công, tình cảm, chân thành, trách nhiệm và đoàn kết quốc tế. Chúng ta đã tích cực hỗ trợ nhiều bạn bè trong lúc khó khăn. Ta cũng là một trong ít nước đang phát triển đóng góp cho chương trình COVAX của Liên Hợp Quốc, qua đó tăng cường sự tin cậy; bạn bè cũng sẵn sàng giúp đỡ Việt Nam trên tinh thần tương trợ lẫn nhau.
- Thứ năm, công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chính sách là then chốt. Các Bộ, ngành liên quan đã theo dõi sát diễn biến dịch bệnh, kịp thời đánh giá, cung cấp thông tin về tình hình phát triển và cách thức tiếp cận vaccine để tham mưu cho Đảng và Chính phủ. Qua nghiên cứu, đánh giá, chúng ta đã xác định chỉ có qua kênh vận động Chính phủ mới có thể tiếp cận các nguồn vaccine; đây là cơ sở quan trọng để Chính phủ quyết định triển khai chiến dịch ngoại giao vaccine.
- Thứ sáu, công tác tổ chức triển khai một cách đồng bộ, bài bản, quyết liệt là ưu tiên hàng đầu. Hình thành bộ máy phù hợp, có quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ rõ ràng. Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập Tổ Công tác về Ngoại giao vaccine là hết sức nhạy bén, kịp thời, sáng suốt, có một lực lượng nòng cốt, chuyên trách, huy động sức mạnh tổng lực triển khai nhiệm vụ. Sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, gồm đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Nhân dân, sự phối hợp giữa trong nước và ngoài nước, giữa Trung ương với các địa phương, trên cả kênh song phương và đa phương là rất cần thiết.
Yếu tố con người có vai trò quan trọng, nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân, tinh thần "vì nước quên thân, vì dân phục vụ", không ngừng rèn luyện bản lĩnh, năng lực, phẩm chất để đóng góp hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã xác định "xây dựng nền ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ". Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022 của Ban Bí thư đã khẳng định vai trò cơ bản, trung tâm của công tác ngoại giao kinh tế. Trên tinh thần đó, phát huy những bài học kinh nghiệm từ thành công của công tác ngoại giao vaccine, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Ngoại giao sẽ phối hợp với các Bộ, ngành đẩy mạnh "chiến dịch" ngoại giao kinh tế với phương châm "Quyết liệt, mạnh dạn, đột phá, thực chất, hiệu quả, khai thác và tranh thủ mọi cơ hội cho phát triển đất nước".
Việt Nam là quốc gia đi sau về trước trong tiêm chủng vaccine phòng COVID-19
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm, có hiệu quả việc tiêm vaccine phòng COVID-19, hoàn thành sớm nhất việc tiêm vaccine cho các lứa tuổi theo hướng dẫn của Bộ Y tế - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương chia sẻ: Nhớ lại thời điểm tháng 8/2021, khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát mạnh, diễn biến phức tạp do xuất hiện các biến chủng mới, vaccine được xác định là giải pháp mang tính chiến lược, bền vững trong cuộc chiến chống đại dịch.
Trong bối cảnh trong nước chưa sản xuất được vaccine phòng COVID-19, yêu cầu phòng, chống dịch rất cấp bách, nguồn vaccine trên thế giới khan hiếm, mặc dù Bộ Y tế đã ký hợp đồng đặt mua vaccine của AstraZeneca, Pfizer theo các nghị quyết của Chính phủ, nhưng số lượng vaccine nhập khẩu còn rất thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu của chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng COVID-19. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1399/QĐ-TTg ngày 13/8/2021 thành lập Tổ công tác của Chính phủ về ngoại giao vaccine, trong đó Bộ trưởng Bộ Ngoại giao là Tổ trưởng, Lãnh đạo Bộ Y tế và một số bộ, ngành là thành viên.
Ngoại giao vaccine trở thành một "mặt trận" rất quan trọng vì có được vaccine là khâu đầu tiên quyết định thực hiện thắng lợi chiến dịch tiêm chủng phòng dịch COVID-19 lớn nhất tại Việt Nam từ trước đến nay.
Mặc dù hoạt động là "ngoại giao vaccine" và tên Tổ công tác của Chính phủ là "ngoại giao vaccine", nhưng trên thực tế, phạm vi hoạt động còn rộng hơn nhiều. Đó là đẩy mạnh xúc tiến, vận động các đối tác, tổ chức quốc tế tiếp tục viện trợ, hợp tác sản xuất và chuyển giao công nghệ vaccine, thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế phòng, chống dịch COVID-19 càng sớm, càng tốt.
Cùng với đó, nỗ lực tìm kiếm, tiếp cận, kết nối, thúc đẩy, đôn đốc các đối tác nước ngoài trong đàm phán, nhập khẩu và tiếp nhận vaccine, thuốc điều trị, vật phẩm y tế; đẩy mạnh vận động các đối tác giao vaccine cho Việt Nam đúng hạn hoặc sớm hơn kế hoạch theo các thỏa thuận, hợp đồng đã ký.
Đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan trong thực hiện chiến lược ngoại giao vaccine, Bộ Y tế đã tích cực, chủ động thực hiện một số giải pháp như: Họp trực tuyến, điện đàm, có thư gửi tới các đại diện của các quốc gia, tổ chức quốc tế, Đại sứ quán các nước tại Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại các nước để vận động viện trợ vaccine cho Việt Nam, đặc biệt là qua cơ chế COVAX.
Ngoài ra, Bộ Y tế chủ động theo sát các thông tin khoa học, phê duyệt có điều kiện các vaccine để tiếp nhận hỗ trợ vaccine hỗ trợ qua cơ chế COVAX và các cơ chế song phương.
Dưới chỉ đạo sát sao, kịp thời của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, công tác ngoại giao vaccine nói chung và hoạt động của Tổ công tác ngoại giao vaccine đã đạt được những kết quả có ý nghĩa rất quan trọng.
Đến ngày 29/11/2022, tổng số mũi tiêm tại Việt Nam là hơn 264 triệu mũi; tỉ lệ tiêm mũi 1, mũi 2 cho người từ 12 tuổi trở lên đã đạt xấp xỉ 100%; tỉ lệ tiêm mũi 3, mũi 4 cho người từ 18 tuổi trở lên đã đạt tương ứng 79,7% và 86,9%. Tỉ lệ tiêm mũi 1 cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi đã 91,5%.
Việt Nam là một trong các nước có tỉ lệ tiêm vaccine cao trên thế giới với quy mô rộng rãi, nhiều đối tượng, nhiều mũi tiêm, sử dung đa dạng các loại vaccine. Tổ chức Y tế Thế giới ghi nhận, đánh giá Việt Nam có chiến lược sử dụng vaccine phù hợp, hiệu quả với cam kết thực hiện của toàn bộ hệ thống chính trị và người dân, là quốc gia đi sau về trước trong tiêm chủng vaccine phòng COVID-19.
Với số lượng vaccine, thuốc, trang thiết bị có được từ công tác ngoại giao vaccine đã góp phần quan trọng để ngăn chặn và kiểm soát dịch bệnh COVID-19, đưa Việt Nam trở lại trạng thái bình thường mới để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Hiện nay, tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới được dự báo vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Tổ chức Y tế Thế giới tiếp tục khẳng định đến thời điểm hiện tại, tiêm vaccine vẫn là giải pháp chiến lược nhằm kiểm soát dịch bệnh COVID-19. Trong nước, tình hình dịch bệnh COVID-19 vẫn cơ bản được kiểm soát, nhưng số ca mắc mới, số ca phải nhập viện, ca nặng đang có chiều hướng gia tăng. Tỉ lệ bao phủ vaccine trên cả nước cao, song tại một số địa phương, việc tiêm vaccine chưa bảo đảm yêu cầu, tiến độ tiêm chủng còn chậm….
Chính phủ, Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch COVID-19, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, Công điện về phòng chống dịch và tăng cường tiêm vaccine phòng COVID-19.
Nhân hội nghị này, Bộ Y tế trân trọng đề nghị các đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao, tập trung chỉ đạo thực hiện nghiêm, có hiệu quả việc tiêm vaccine phòng COVID-19, hoàn thành sớm nhất việc tiêm vaccine cho các lứa tuổi theo hướng dẫn của Bộ Y tế, nhất là các tỉnh, thành phố có tỉ lệ tiêm chủng mũi 3 cho người từ 12 tuổi trở lên và tiêm cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi còn thấp, không để lãng phí vaccine.
Thành công của Việt Nam được quốc tế ghi nhận
Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng phát biểu trực tuyến từ đầu cầu Washington D.C - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Phát biểu trực tuyến từ đầu cầu Washington D.C, Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh: Thành công của Việt Nam kiểm soát nhanh dịch bệnh COVID-19, phục hồi phát triển kinh tế nhanh là rất rõ ràng – đây không phải là nhận định chủ quan của chúng ta mà là đánh giá chung của quốc tế. Ở Mỹ, chính quyền, giới học giả, đặc biệt là các doanh nghiệp đều đánh giá rất cao, ca ngợi thành tích của Chính phủ Việt Nam, nhất là khi họ so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Họ cho rằng Việt Nam đã nhanh nhạy chuyển hướng và tiếp cận thực tế các phương pháp ứng phó với COVID-19 và triển khai tiến độ phủ vaccine rất hiệu quả.
Thực tế Mỹ đã viện trợ cho Việt Nam hơn 40 triệu liều vaccine, lớn nhất trong các nước được Mỹ viện trợ, cũng là nhiều nhất trong các nước viện trợ vaccine cho Việt Nam. Quan trọng hơn là viện trợ vaccine của Mỹ đúng vào thời điểm ta rất cần, vào lúc độ phủ vaccine của ta đang rất thấp và tình hình diễn biến phức tạp.
Bên cạnh vaccine, Mỹ đã viện trợ 111 tủ bảo quản vaccine, hệ thống máy thở, hệ thống cung cấp oxy, trang thiết bị y tế, các thiết bị xét nghiệm cho bệnh nhân COVID-19… Các doanh nghiệp, hiệp hội Mỹ viện trợ các thiết bị trên với giá trị nhiều triệu USD. Kiều bào tại Mỹ cũng quyên góp rất nhiều thiết bị hiện đại và chuyển về cho các cơ sở y tế trong nước tại nhiều địa phương.
Tại sao Mỹ lại quan tâm và hỗ trợ ta hiệu quả như vậy, ngay cả trong thời điểm các nước đồng minh của Mỹ có nhu cầu nhận viện trợ rất cao về vaccine và trang thiết bị y tế? Có nhiều lý do, trong đó chúng tôi thấy nổi lên một số nguyên nhân chính.
Trước hết, chúng ta đã có trách nhiệm đóng góp chung với quốc tế. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Việt Nam đã hỗ trợ trang thiết bị, đồ bảo hộ, khẩu trang cho nhiều nước, trong đó có cả các nước phát triển như Mỹ, đúng vào lúc họ khó khăn về dịch nhất. Đến nay, Mỹ vẫn nhắc lại việc này.
Hai là, chúng ta có sự quan tâm của lãnh đạo cấp cao, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều thư gửi Tổng thống Mỹ, Chủ tịch nước đã đến thăm trụ sở Công ty Pfizer, Thủ tướng điện đàm trực tiếp với các hãng sinh dược của Mỹ, các Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bộ Y tế đã vận động quyết liệt, Tổ công tác của Chính phủ hoạt động sát sao, triển khai hiệu quả nhiều hoạt động… đã tạo thuận lợi cho việc Mỹ viện trợ vaccine cho ta.
Ba là, việc quan tâm hỗ trợ của các Chính phủ với các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp Mỹ nói riêng để ứng phó với dịch bệnh lúc họ phải dừng sản xuất tại Việt Nam đã dẫn đến sự ủng hộ mạnh mẽ của các doanh nghiệp, hiệp hội Mỹ, họ đã đồng hành cùng chúng ta trong vận động vaccine, trang thiết bị y tế…
Bốn là quyết tâm của Nhà nước Việt Nam đã nhận được sự hưởng ứng tích cực của bà con trong cộng đồng Việt kiều tại Mỹ, không chỉ tham gia vận động trong chính quyền Mỹ, bà con còn tham gia quyên góp, hỗ trợ cho đồng bào trong nước.
Năm là sự chủ động, tích cực của các cơ quan đại diện Việt Nam tại Mỹ trong việc theo dõi, nắm bắt tình hình, tiếp xúc, vận động chính quyền và doanh nghiệp Mỹ.
Thời gian tới, Tổ chức Y tế Thế giới và các nhà khoa học nhận định COVID-19 chưa thể kiểm soát hoàn toàn, có khả năng xuất hiện các biến chủng mới, ngoài ra còn nguy cơ xảy ra các đợt dịch khác còn rất lớn. Các nước đều nhận thấy tầm quan trọng của tự chủ công nghệ vaccine và phương pháp điều trị, do đó ta phải đánh giá tổng thể, xác định tiêu chí của ngành sinh dược học Việt Nam trên bản đồ thế giới và đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong lĩnh vực này để sẵn sàng đối phó với khủng hoảng trong tương lai. Kinh nghiệm vừa qua cho thấy chúng ta cần tiếp tục các biện pháp, phát huy hiệu quả, chú trọng hợp tác quốc tế cả song phương và đa phương, chân thành hỗ trợ các đối tác quốc tế khi họ gặp khó khăn, tiếp tục quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam và nước ngoài theo phương châm "lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ", từ đó tạo sự gắn bó, đan xen lợi ích giữa ta và các đối tác.
Kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc
Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc Phạm Sao Mai - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc Phạm Sao Mai cũng phát biểu nhấn mạnh: Được sự quan tâm, lãnh đạo trực tiếp của Lãnh đạo Chính phủ, đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ và Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, với phương châm tiếp cận vaccine và thiết bị y tế nhiều nhất, sớm nhất có thể, Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc tích cực chủ động phối hợp với các bộ ngành, cơ quan trong nước, các Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Trung Quốc nỗ lực hết mình tổ chức vận động viện trợ Chính phủ, các bộ ban ngành, các địa phương và doanh nghiệp Trung Quốc.
Công tác viện trợ đã đạt được những kết quả quan trọng với tổng giá trị viện trợ mà Trung Quốc dành cho ta khoảng 79 triệu USD, trong đó lượng vaccine là 7,3 triệu liều, trị giá khoảng 70 triệu USD; số thiết bị, vật tư y tế trị giá gần 9 triệu USD. Ngoài viện trợ, ta mua 45 triệu liều vaccine, trong đó 25 triệu liều vaccine do doanh nghiệp mua, Chính phủ mua 20 triệu liều với giá ưu đãi đã được chuyển giao toàn bộ trong vòng 10 ngày sau khi ký kết hợp đồng.
Qua quá trình triển khai công tác ngoại giao vaccine, Đại sứ quán xin báo cáo 3 vấn đề: Một là những thách thức phải vượt qua, hai là những bài học kinh nghiệm, ba là những kiến nghị.
Về vấn đề thứ nhất là thách thức, chúng tôi có 3 vấn đề lớn. Một là nhiệm vụ rất nặng nề, số lượng yêu cầu rất lớn trong khi tiến độ thì quá gấp. Thứ hai, vaccine và thiết bị y tế là mặt hàng đặc thù, chịu sự quản lý nghiêm ngặt của cả hai nước nên cần phải xử lý rất nhiều thủ tục rất phức tạp. Thứ ba là chia sẻ thông tin giữa các cơ quan trong nước với Đại sứ quán lúc đầu còn chậm.
Về các bài học kinh nghiệm, qua công tác ngoại giao vaccine chúng tôi rút ra một số bài học.
Một là phải có quyết tâm chính trị trên dưới một lòng, phối hợp chặt chẽ để cùng vận động.
Hai là vận động quyết liệt trên tất cả các kênh mà Đại sứ quán có, Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại, các đầu mối quen biết, nhất là các vị lãnh đạo lão thành của Trung Quốc và phải gợi ý với phía Trung Quốc là viện trợ cả cấp Chính phủ; cấp bộ ngành, nhất là Quốc phòng và Công an, và cấp địa phương, cùng với các doanh nghiệp có hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam cũng như các hiệp hội thương mại, các tổ chức xã hội tại địa bàn thì mới có thể có được lượng viện trợ lớn được.
Ba là phải chủ động theo sát tiến độ, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Trung Quốc, cũng như các cơ quan trong nước cũng phải có sự phối hợp chặt chẽ thì mới xử lý được các vấn đề phát sinh.
Một số kiến nghị cho công tác ngoại giao vaccine nói riêng và ngoại giao kinh tế nói chung trong thời gian tới trong quan hệ với Trung Quốc.
Thứ nhất là phải kiên trì vận động, thuyết phục, phải hết sức chân thành.
Thứ hai, trong chỉ đạo công việc phải dứt điểm, bám sát tiến độ từng việc, từng người, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất.
Ba là cần duy trì mối liên hệ chặt chẽ giữa trong và ngoài nước, đặc biệt là các cơ quan, tổ chức để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc.
6 nguyên nhân thành công, 6 bài học kinh nghiệm từ ngoại giao vaccine
Thủ tướng nêu rõ, việc kiểm soát được dịch bệnh có những nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhưng quan trọng nhất là chúng ta đã đề ra chiến lược vacicne phù hợp, đúng đắn, hiệu quả - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ: Đến thời điểm này, chúng ta đã kiểm soát được dịch COVID-19. Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng cảm ơn, ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao đóng góp của ngành Ngoại giao trong thực hiện ngoại giao vaccine, đóng góp vào thành công của chiến lược vaccine và kiểm soát dịch bệnh COVID-19.
Ở thời điểm ban đầu, khó khăn của chúng ta là có tiền và chấp nhận chịu mọi rủi ro khi mua vaccine nhưng vẫn không có được vaccine do tiếp cận vaccine không bình đẳng ở thời điểm đó. Tháng 5/2021, chúng ta mới nhận được lô vaccine đầu tiên từ COVAX nhưng đến tháng 10/2021, chúng ta đã đã có khoảng 97,5 triệu liều vaccine và đây là thành công lớn nhờ đưa ra chiến lược vaccine rất kịp thời gồm 3 thành tố là quỹ vaccine, ngoại giao vacccine và chiến dịch tiêm chủng.
Nhờ kiểm soát được dịch bệnh, chúng ta đã chuyển sang giai đoạn phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn (về thu – chi, xuất – nhập khẩu, cân đối lương thực, thực phẩm, cân đối năng lượng, cung cầu lao động); giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thúc đẩy và mở rộng hội nhập và đối ngoại có hiệu quả.
Thủ tướng nêu rõ, việc kiểm soát được dịch bệnh có những nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhưng quan trọng nhất là chúng ta đã đề ra chiến lược vacicne phù hợp, đúng đắn, hiệu quả.
Thủ tướng chỉ rõ 6 nguyên nhân để thực hiện thành công hoạt động ngoại giao vaccine:
Thứ nhất là thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn tốt, đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của công đồng quốc tế, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới. Đường lối đối ngoại đúng đắn đã giúp chúng ta tranh thủ được sự ủng hộ của bạn bè, đối tác quốc tế.
Nguyên nhân thứ hai là nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; cùng các quyết sách quan trọng của Nhà nước. Trong đó, có quyết định chuyển hướng kịp thời từ phòng chống dịch bằng các biện pháp hành chính sang phòng chống dịch bằng các biện pháp chuyên môn, khoa học.
Nguyên nhân thứ ba là lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp một cách quyết liệt, quyết đoán, trách nhiệm, "tinh thần là không câu nệ, không ngại ngùng gì cả, miễn là có vaccine bằng mọi cách, mọi biện pháp như mua, vay, mượn, ứng trước… ở đâu có vaccine cũng tiếp cận, không phân biệt châu lục, địa bàn, chế độ chính trị…"
Nguyên nhân thứ tư là sự tâm huyết, trách nhiệm của các đại sứ, trưởng đại diện, nhân viên các đại sứ quán, cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài, đã làm việc rất tận tụy, trách nhiệm không kể ngày đêm sớm tối trong tiếp cận vaccine và thuốc, trang thiết bị y tế…, thu thập mọi thông tin, kinh nghiệm… để chuyển về nước.
Nguyên nhân thứ năm là sự chung tay, giúp đỡ chân thành, tận tình, tình cảm của bạn bè quốc tế và chúng ta cũng thể hiện trách nhiệm, sự chân thành với cộng đồng quốc tế trong phòng chống dịch.
Nguyên nhân thứ sáu là sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả của các bộ, ngành, địa phương trong thực hiện ngoại giao vaccine.
Thủ tướng nêu rõ 6 bài học kinh nghiệm từ hoạt động ngoại giao vaccine:
Thứ nhất, kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn tốt, đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Thứ hai là nắm chắc diễn biến tình hình, xuất phát từ tình hình thực tiễn để xác định nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, hiệu quả.
Thứ ba là càng khó khăn, phức tạp, nhạy cảm thì cảng phải bình tĩnh, sáng suốt, kiên trì, kiên định chủ trương, đường lối, phương pháp, cách làm mà mình thấy là đúng, tất cả vì mục tiêu bảo vệ tính mạng và sức khỏe Nhân dân. Thủ tướng lấy ví dụ, ở thời điểm đó, cũng có nhiều ý kiến khác nhau về việc mua vaccine như xuất xứ vaccine, giá vaccine… nhưng chúng ta vẫn xác định phải có được vaccine bằng mọi cách, mọi biện pháp, nếu chập chờn thì tình hình sẽ rất phức tạp.
Bài học thứ tư, vận động cấp cao có ý nghĩa quyết định nhưng công tác tham mưu, tư vấn, vận động, tạo điều kiện và sự đeo bám, thúc đẩy quan hệ của các cơ quan đại diện ngoại giao và tinh thần, trách nhiệm của các đồng chí cấp dưới là hết sức quan trọng.
Bài học thứ năm là sự đoàn kết, thống nhất, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, nhân dân và doanh nghiệp, bởi có vaccine mà không tiêm được thì cũng rất khó khăn.
Thứ sáu, ngoại giao vaccine cho chúng ta có thêm những kinh nghiệm quý trong vận động ngoại giao và thực hiện ngoại giao kinh tế.
Về nhiệm vụ sắp tới, Thủ tướng nêu rõ, WHO dự báo đại dịch chưa kết thúc và tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, virus có thể tiếp tục biến đổi và hiệu lực miễn dịch của vaccine suy giảm theo thời gian, khoảng một nửa dân số thế giới chưa được tiêm vaccine. Chúng ta không thể lơ là, chủ quan, mất cảnh giác, tiếp tục nỗ lực chống dịch, ưu tiên kiểm soát dịch bệnh COVID-19 và các dịch bệnh khác.
Do đó, chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy ngoại giao vaccine; chúng ta đã chuẩn bị kinh phí để tiếp tục mua vaccine và việc mua được vaccine cũng là nhờ ngoại giao vaccine. Cùng với đó, phải tiếp tục đẩy mạnh tiêm chủng, nhất là cho các đối tượng nguy cơ cao, các em học sinh và các đối tượng theo quy định của Bộ Y tế một cách an toàn, hoa học, hiệu quả. Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao để làm chủ công nghệ sản xuất vaccine.
Thủ tướng cho biết đã giao Bộ Ngoại giao tiếp tục phát huy kết quả đạt được, xây dựng chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị 15 của Ban Bí thư, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam bị thu hẹp do các biến động kinh tế thế giới. Vừa qua, Thủ tướng và Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã có các cuộc làm việc với các cơ quan đại diện thương mại và đại diện ngoại giao Việt Nam.
Nhân dịp này, Thủ tướng chia sẻ những khó khăn, vất vả của ngành Ngoại giao, các cơ quan ngoại giao Việt Nam tại nước ngoài trong phòng, chống dịch và thực hiện ngoại giao vaccine với việc phải xa gia đình, người thân; đánh giá cao các đồng chí có đóng góp quan trọng trong công tác ngoại giao vaccine. Thủ tướng cũng gửi đến các đồng chí, cán bộ và nhân viên Đại sứ quán, cơ quan ngoại giao Việt Nam tại nước ngoài lời chúc sức khoẻ, thành công và hạnh phúc.
Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ đã trao khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong triển khai công tác ngoại giao vaccine.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!