Xếp loại, nhóm tội, thời gian là những tiêu chí mới trong Quyết định đặc xá năm nay được Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc quyết định cuối tháng 6 vừa qua. Kể từ khi Luật Đặc xá sửa đổi năm 2018 có hiệu lực, đây là lần đầu tiên sau 4 năm, Chủ tịch nước quyết định đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị phạt tù có thời hạn, án tù chung thân giảm xuống tù có thời hạn.
Một phạm nhân đang chấp hành án về tội tổ chức đánh bạc. Trước đây, anh đã từng có 1 tiền án và đã được xóa án tích. Với những trường hợp đã có tiền án dù đã được xóa án tích hay chưa, theo quy định cũ sẽ không đủ tiêu chuẩn để được đặc xá. Nhưng với quy định mới của Luật Đặc xá 2018, anh đã có cơ hội nằm trong danh sách đặc xá năm nay.
Yêu cầu xếp loại là một trong những điểm mới của Luật Đặc xá 2018. Theo đó, phạm nhân phải đạt mức khá trong suốt thời gian chấp hành án mới đủ tiêu chuẩn, tức là chỉ cần 1 quý bị xếp loại trung bình thì sẽ không còn cơ hội được đặc xá, thay vì trước đây chỉ cần 1 khoảng thời gian nhất định trong thời gian chấp hành án thì đã đạt yêu cầu.
Với quy định mới trong tiêu chí xếp loại, phạm nhân sẽ phải nhận thức ngay từ khi bắt đầu thời gian chấp hành án, đặc biệt là những trường hợp án lâu năm, bởi tiêu chí này còn có thể liên quan đến việc thực hiện của gia đình phạm nhân.
Những quy định mới quan trọng nữa của Luật Đặc xá 2018 đó là điều kiện về thời gian và nhóm tội. Phạm nhân phải đạt 1 nửa thời gian chấp hành án và không thuộc 16 trường hợp về tội danh như phản bội Tổ quốc, bạo loạn, phá rối an ninh, chống phá cơ sở giam giữ...
Thiếu tướng Lê Quốc Hùng - Thứ trưởng Bộ Công an cho rằng: "Bản thân Luật Đặc xá năm 2018 đã kế thừa những tính ưu việt của pháp luật đặc xá trước đây và gắn chặt với tình hình thực tế hiện nay. Luật thể hiện được bản chất của chế độ nước ta trong việc xử lý đối với người phạm tội, tạo cho những người phạm tội có cơ hội để tái hòa nhập cộng đồng, sửa chữa lỗi lầm và trở thành người có ích cho xã hội".
Không chỉ là những quy định mới, đợt đặc xá lần này thực hiện trong điều rất đặc biệt do dịch COVID-19 nên việc triển khai gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, có các đối tượng nằm trong các vụ án thuộc Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng chỉ đạo nên phải báo cáo Ban Chỉ đạo để xem xét, đối chiếu tiêu chuẩn, nhằm bảo đảm chặt chẽ, khách quan, công bằng, đúng với các quy định của pháp luật.
Hiện nay, hồ sơ và danh sách những người đủ tiêu chuẩn được đặc xá năm nay đang được Văn phòng Chủ tịch nước và các cơ quan liên quan xem xét lần cuối trước khi trình Chủ tịch nước quyết định.
Theo yêu cầu của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, việc đặc xá năm nay sẽ được thực hiện trước ngày 1/9 tới, để những người được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước có thể kịp đoàn tụ với gia đình đúng dịp Quốc khánh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!