Đề xuất không áp dụng tử hình, giảm mức tù đối với người chưa thành niên

Nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên

Chiều 6/6, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đã trình bày trước Quốc hội Tờ trình về Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Mục đích xây dựng dự án Luật tư pháp người chưa thành niên nhằm hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội; Tăng cường giáo dục, hỗ trợ, giúp đỡ chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm, cải thiện hành vi thông qua xử lý chuyển hướng, hạn chế tối đa việc áp dụng biện pháp mang tính chất trừng phạt, giam giữ nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn của cộng đồng và trật tự xã hội; Xây dựng quy trình thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với độ tuổi, tâm lý, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức và vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên;

Bảo đảm các quyền cơ bản của người chưa thành niên trong xử lý chuyển hướng, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; Thu hút, huy động nguồn nhân lực có chuyên môn về công tác xã hội; tăng cường trách nhiệm của gia đình, cơ quan, tổ chức hữu quan hỗ trợ, giám sát, giáo dục người chưa thành niên; Thiết lập cơ sở giam giữ phù hợp với mục đích phục hồi, giáo dục và sự phát triển của người chưa thành niên; Tăng cường cơ hội tái hòa nhập công đồng; xây dựng cơ chế giám sát, giáo dục, phục hồi hiệu quả, chuyên nghiệp, phù hợp với người chưa thành niên.

Dự thảo Luật gồm 173 điều được bố cục thành 5 phần, 11 chương.

Theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, dự thảo Luật quy định 16 nguyên tắc nhân văn, tiến bộ và đặc thù để bảo vệ người chưa thành niên trong tư pháp hình sự; Xây dựng chế định xử lý chuyển hướng thay thế cho hình phạt; Xây dựng thủ tục tố tụng thân thiện…

Đáng chú ý, về hình phạt (Chương VII - Phần thứ ba), Dự thảo Luật quy định:

- Giữ nguyên hệ thống hình phạt hiện hành. Không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình đối với người chưa thành niên.

- Giảm mức hình phạt tù đối với người chưa thành niên theo từng trường hợp cụ thể.

- Bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo. Giảm thời gian thử thách khi được hưởng án treo xuống không quá 3 năm.

- Mở rộng đối tượng người chưa thành niên có thể bị phạt tiền và mức tiền phạt không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.

Đề nghị đánh giá tác động đầy đủ hơn đối với một số chính sách mới

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật, bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội bày tỏ tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên.

"Dự thảo Luật đã thể chế hóa đầy đủ và bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng liên quan đến trẻ em; cơ bản phù hợp với nhiều quy định trong các văn bản pháp luật có liên quan và tương thích với Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đề nghị TANDTC tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các luật có liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung ngay trong dự thảo Luật. Đồng thời, đánh giá tác động đầy đủ hơn đối với một số chính sách mới, phát sinh điều kiện bảo đảm thực hiện" – bà Nga cho biết.

Về hình phạt đối với người chưa thành niên, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành Điều 107 dự thảo Luật quy định 4 hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên, gồm: cảnh cáo; phạt tiền; cải tạo không giam giữ; tù có thời hạn.

Bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội.

Về các hình phạt cụ thể, mức hình phạt cao nhất và việc tổng hợp hình phạt đối với người chưa thành niên, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với dự thảo Luật.

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị mở rộng hình phạt cảnh cáo được áp dụng đối với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi phạm tội lần đầu, là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể. Có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định mức tối thiểu của hình phạt tiền và hình phạt cải tạo không giam giữ.

Về thi hành án phạt tù (từ Điều 156 đến Điều 165), Theo quy định tại Điều 30 Luật Thi hành án hình sự thì người chưa thành niên (NCTN) giam giữ chung cơ sở giam giữ với người trưởng thành. Dự thảo Luật quy định NCTN giam giữ ở trại giam riêng.

Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật, bảo đảm phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, sự phát triển của NCTN, đặc biệt là bảo đảm tối đa quyền được học tập của NCTN, hạn chế các tác động tiêu cực của việc giam giữ chung trại giam với phạm nhân là người trưởng thành. Đồng thời, quy định này cũng bảo đảm phù hợp với Quy tắc của Liên Hợp Quốc về bảo vệ NCTN bị tước quyền tự do. Việc triển khai quy định này có thể phát sinh kinh phí đầu tư ban đầu nhưng hiệu quả mang lại cho NCTN lớn hơn. Về lâu dài sẽ tiết kiệm kinh phí hơn so với việc tất cả các Trại giam trên toàn quốc đều phải đầu tư khu giam giữ riêng NCTN, trong khi số lượng NCTN chấp hành án tại các trại giam không lớn, trình độ học vấn khác nhau sẽ khó khăn cho việc bố trí dạy văn hóa, dạy nghề, khó đáp ứng được yêu cầu riêng biệt của NCTN.

"Trong Báo cáo đánh giá tác động, đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn nguồn lực bảo đảm đối với chính sách này" - bà Nga nhấn mạnh.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!