Cách đây 60 năm, ngày 5/8/1964, với việc dựng lên "sự kiện Vịnh Bắc Bộ" vu cáo Hải quân Bắc Việt Nam tấn công tàu khu trục trên vùng biển quốc tế, Mỹ đã bắt đầu cuộc chiến tranh phá hoại quy mô lớn tấn công vào miền Bắc bằng không quân và hải quân.
Tuy nhiên, ngay từ trận đọ sức đầu tiên, quân và dân miền Bắc, trong đó có bộ đội Phòng không - Không quân đã giành chiến thắng vang dội trước sức mạnh của siêu cường Mỹ.
Trận địa pháo trên đồi Hà Tu, Quảng Ninh, những cựu chiến binh này từng trực tiếp bắn máy bay Mỹ đánh phá vào căn cứ hải quân ở Bãi Cháy, ngày 5/8/1964 - thời điểm Mỹ bắt đầu chiến dịch "Mũi tên xuyên", chiến dịch dùng máy bay ném bom bắt đầu cuộc chiến tranh phá hoại quy mô lớn vào miền Bắc.
"Chúng tôi được lệnh là bắn loạt đạn đầu là trúng luôn. 3 cái thì cháy 1 cái", ông Phạm Văn Năm, Tiểu đoàn Phòng không 217 (năm 1964), chia sẻ.
Các lực lượng hải quân, pháo phòng không, dân quân, tự vệ Cảng Hòn Gai, công an nhân dân vũ trang Quảng Ninh... trong trận chiến hào hùng ngày 5/8/1964 bên sông Cửa Lục. (Ảnh tư liệu)
Alvarez - phi công đầu tiên bị bắn hạ ở Hòn Gai, cũng là tù binh Mỹ có thời gian ở nhà tù Hỏa Lò lâu nhất. Một năm sau sự kiện ngày 5/8/1964, xuất hiện trước báo chí quốc tế và được tham quan triển lãm ở Hà Nội, Alvarez và nhiều phi công Mỹ khác đã hiểu được lý do vì sao máy bay Mỹ lại bị hạ gục nhiều đến như vậy.
"Thế giới công nhận là cũng chưa có một quân đội nào bắn rơi 8 máy bay, chiếm 12% máy bay rơi ở miền Bắc, một tỷ lệ rơi cao như thế. Đấy là tự hào của người lính Phòng không - Không quân", ông Ngô Xuân Huy, Tiểu đoàn Phòng không 217 (năm 1964), cho biết.
Chiến thắng trận đầu thể hiện sự chỉ đạo chiến lược của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ đầu năm 1964, Bác Hồ đã căn dặn bộ đội Phòng không phải kiên quyết bắn rơi máy bay nếu xâm phạm vùng trời miền Bắc. Sau Hội nghị chính trị đặc biệt tháng 3/1964, một bộ phận lực lượng vũ trang sang đã chuyển sang chế độ làm việc thời chiến.
Do đó, trong trận đánh ngày 5/8/1964, lúc này dù chưa có sự tham gia của bộ đội Tên lửa và Không quân, nhưng quân và dân miền Bắc đã làm chủ được tình thế, đẩy đối phương vào thế bị động, bất ngờ.
Sau tiếng súng đầu tiên của bộ đội Phòng không mở đầu cho cuộc chiến chống chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của quân đội Mỹ, bộ đội Phòng không liên tiếp lập những chiến công bẻ gãy chiến dịch "Mũi tên xuyên", "Mũi lao lửa", đập tan chiến dịch "Sấm Rền" và nhiều đợt đánh phá điên cuồng bằng không quân Mỹ. Chiến thắng trận đầu ngày 5/8/1964 một lần nữa khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và nghệ thuật quân sự của thời đại Hồ Chí Minh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!