Năm 2017, trong Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng chống tham nhũng, có nêu lên chi tiết: Hơn 92% số tiền tham nhũng bị tẩu tán, Không kiểm soát và Không thu hồi được. Nói một cách nôm na: cứ có tham nhũng là Nhà nước mất tiền và tiền đó rất khó thu hồi. Tuy nhiên tại thời điểm này đã có những con số khả quan hơn trong lĩnh vực này.
Tại Hội nghị Tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vừa qua, một trong những kết quả quan trọng, đó là công tác thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế đã đạt được bước tiến tích cực. Tỷ lệ thu hồi tài sản đã được nâng lên rõ rệt. Công cụ và biện pháp để thu hồi tài sản tham nhũng được củng cố và tăng cường.
Công tác thu hồi tài sản tham nhũng đã có những bước tiến dài
Cách đây 10 năm, tỷ lệ thi hành án về tiền đối với các vụ án tham nhũng, kinh tế chỉ đạt dưới 10%. Đến nay, tỷ lệ này đã lên đến trên 46%. Các cơ quan chức năng đã thu hồi được gần 61.000 tỷ đồng trong tổng số hơn 130.000 tỷ đồng. Các biện pháp truy tìm, thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản đã được tích cực thực hiện ngay từ giai đoạn điều tra, xác minh để ngăn chặn việc chuyển nhượng, tẩu tán tài sản. Hợp tác quốc tế để thu hồi tài sản vi phạm pháp luật cũng được đẩy mạnh, nhất là trong một số vụ án mà đối tượng cất giữ tài sản ở nước ngoài. Người phạm tội được khuyến khích giao nộp tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả.
Những con số và ví dụ trên đã cho thấy công tác thu hồi tài sản tham nhũng đã có những bước tiến dài như thế nào. Tuy nhiên, phía sau con số trên 46% tài sản được thu hồi, vẫn có tới gần 54% tài sản bị thất thoát, chưa thể, hoặc không thể thu hồi và với những vụ án nghìn tỷ, con số này không hề nhỏ. Một câu hỏi được đặt ra, đó là làm sao để tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng tăng cao hơn nữa?
Trong vụ án Huỳnh Thị Huyền Như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, án tuyên số tiền phải thu hồi là hơn 15.000 tỷ đồng. Thế nhưng, số tiền thu hồi được mới chỉ là hơn 400 tỷ đồng/4.000 tỷ đồng có điều kiện thi hành án. Số tiền chưa có điều kiện thi hành án là trên 10.000 tỷ đồng. Đây không phải vụ duy nhất thu hồi tài sản gặp khó khăn.
Quan điểm của đề xuất này được hiểu theo nghĩa là việc thu hồi tài sản Nhà nước và khắc phục hậu quả sẽ hiệu quả hơn. Có ý kiến cho rằng cần cân nhắc, nghiên cứu kỹ đề xuất này vì chẳng lẽ cứ tham nhũng, rồi nộp tiền là xong, mà mất đi tính răn đe, nghiêm minh của pháp luật. Trong khi đó, một số nhận định khác lại theo hướng, đây là đề xuất cần ủng hộ.
Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, để nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng cần truy tìm, kịp thời áp dụng các biện pháp đồng bộ để thu hồi triệt để tài sản bị tham nhũng ngay từ giai đoạn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và trong giai đoạn thi hành án; khuyến khích người phạm tội tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả trong các vụ án tham nhũng, kinh tế. Chủ trương của Đảng như vậy. Nhưng muốn đi vào cuộc sống, cần phải được thể chế hóa bằng pháp luật. Đây không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Do đó, khi pháp luật chưa được sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn, để thu hồi nhanh chóng và tối đa tài sản tham nhũng, cần phải nâng cao nhận thức về công tác này, thực hiện đồng bộ các giải pháp đã có, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng. Thu hồi được tài sản tham nhũng đương nhiên rất quan trọng nhưng xét cho cùng, cũng mới là khắc phục hậu quả vì hành vi tham nhũng đã xảy ra, tài sản Nhà nước đã bị thất thoát. Do đó, nhiệm vụ quan trọng hơn, đó là cần tiếp tục hoàn thiện các cơ chế phòng ngừa để "không thể", "không dám", "không muốn", "không cần" tham nhũng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!