Bộ trưởng Bộ KHCN nói về các "đề tài xếp ngăn kéo"

Trong phiên trả lời chất vấn ngày 12/6, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân đã giải đáp những thắc mắc của các đại biểu và cử tri trên cả nước.

Khi được hỏi về tình trạng đề tài nghiên cứu xong rồi xếp ngăn kéo, Bộ trưởng Nguyễn Quân đã giải thích về thuật ngữ “đề tài xếp ngăn kéo” nhằm làm rõ hơn những khúc mắc của các đại biểu. Theo đó, đề tài xếp ngăn kéo được chia làm 3 loại:

- Đề tài nghiên cứu cơ bản: Loại đề tài này luôn được “xếp ngăn kéo” do đây là những đề tài đi trước thời đại, phải chờ trình độ phát triển của xã hội đạt tới một mức độ nhất định mới có thể ứng dụng.

- Đề tài nghiên cứu ứng dụng: Loại đề tài này cần có điều kiện về đầu tư. Mặc dù nhiều đề tài đã nghiên cứu thành công nhưng do không tìm được nguồn đầu tư nên không thể sản xuất thương mại hóa.

- Đề tài xếp ngăn kéo thực sự: Loại đề tài này không thể ứng dụng được do không được nghiên cứu từ nhu cầu của doanh nghiệp và nền kinh tế mà tùy thuộc vào sở thích và mong muốn của những người làm khoa học.

Về giải pháp khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng cho biết Luật Khoa học Công nghệ năm 2013 đã quy định những nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước là những nhiệm vụ theo đặt hàng, tức là xuất phát từ nhu cầu sản xuất và kinh doanh. Trong nghị định 08 năm 2014, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quy định cơ chế đặt hàng như sau: mọi tổ chức cá nhân đều có quyền đề xuất mong muốn, ý tưởng của mình nhưng các cơ quan quản lý nhà nước sẽ căn cứ vào chiến lược phát triển, nhiệm vụ chính trị để xác định xem đề xuất đó có phù hợp hay không.

Các đại biểu đặt ra các câu hỏi khá khó dành cho Bộ trưởng Nguyễn Quân

Trước câu hỏi của đại biểu về vấn đề các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam chưa có khả năng cạnh tranh và tạo dựng thương hiệu trên thế giới mặc dù ngành nông nghiệp nước ta đã tạo ra hàng trăm giống lúa có giá trị, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho rằng nguyên nhân của vấn đề này là do các doanh nghiệp Việt Nam chưa quan tâm đến việc thương mại hóa các giống lúa được các nhà khoa học nước nhà tạo ra.

Ngoài ra, sự cạnh tranh gay gắt của các nước trong khu vực cũng là một trong những nguyên nhân đáng chú ý khi các gióng lúa lai của họ có giá rất rẻ, phù hợp với quy mô sản xuất nhỏ của nông dân Việt Nam. Bộ trưởng cho rằng nếu tiến hành sản xuất trên quy mô lớn, các doanh nghiệp chắc chắn sẽ lựa chọn những giống lúa tốt của Việt Nam.

Về việc thực thi chính sách thu hút và sử dụng lực lượng khoa học công nghệ trình độ cao trong và ngoài nước phục vụ cho công cuộc xây dựng, hiện đại hóa đất nước, Bộ trưởng Nguyễn Quân nhấn mạnh rằng Nghị định 40 năm 2014 để triển khai Luật Khoa học Công nghệ đã quy định những cơ chế, chính sách mới để có thể trọng dụng và sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ Việt Nam.

Trước mắt, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung ưu tiên trọng dụng, sử dụng 3 đối tượng bao gồm: các nhà khoa học đầu ngành, các nhà khoa học được giao nhiệm vụ quan trọng cấp quốc gia (Tổng công trình sư) và các nhà khoa học trẻ tài năng. Giải thích thêm về vấn đề này, Bộ trưởng cho biết nhà nước sẽ có cơ chế đặc biệt dành cho các đối tượng này, ưu đãi họ không phải bằng tiền lương mà thông qua việc giao nhiệm vụ với cơ chế thông thoáng nhằm đảm bảo các nhà khoa học có thể phát huy được năng lực và trí tuệ, đóng góp những sản phẩm khoa học công nghệ tốt nhất cho nền kinh tế.

Khi được hỏi về vấn đề phân bổ kinh phí cho các đề tài, dự án khoa học công nghệ, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết kinh phí cho các nhiệm vụ khoa học công nghệ hiện nay được chia theo 3 loại nhiệm vụ bao gồm:

- Nhiệm vụ cấp quốc gia: Đây là nhiệm vụ do Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các bộ được Thủ tướng Chính phủ ủy quyền giao cho trực tiếp quản lý một số chương trình quốc gia.

- Nhiệm vụ cấp bộ, cấp tỉnh: Đây là nhiệm vụ do các bộ và các tỉnh trực tiếp quản lý.

- Nhiệm vụ cấp cơ sở: Đây là nhiệm vụ do các cấp cơ sở trực tiếp quản lý.

Theo Bộ trưởng, việc phân bổ và giao kinh phí cũng như các đề tài, dự án phải tuân thủ theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và Luật Khoa học Công nghệ.

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng trên kênh VTV1 của Đài Truyền hình Việt Nam TV Online VTV1